Nabycie obywatelstwa innego państwa przed 1920 rokiem a zasada jednolitości obywatelstwa rodziny
Posiadanie obywatelstwa innego państwa jest przesłanką negatywną do nabycia obywatelstwa polskiego w chwili wejścia w życie ustawy z 1920 roku. Oznacza to, że nie mógł nabyć obywatelstwa polskiego z mocy prawa ten, kto zarówno w dacie narodzin, jak i wejścia w życie ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego z 20 stycznia 1920 r., posiadał obce obywatelstwo.
W wyroku z dnia 16 czerwca 2020 r. o sygn. II OSK 464/20 Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że nabycie obywatelstwa obcego przed wejściem w życie ustawy z 1920 r. przez małoletniego wyłącza możliwość nabycia przez niego obywatelstwa polskiego na podstawie art. 2 pkt 1 tej ustawy. Według NSA bez znaczenia dla nabycia obywatelstwa polskiego jest to, czy obywatelstwo polskie nabył którekolwiek z rodziców małoletniego.
Takie rozumienie ustawy jest sprzeczne z wyrażoną w art. 13 ustawy z 1920 r. zasadą jednolitości obywatelstwa rodziny. Zasada ta oznacza, że nadanie i utrata obywatelstwa polskiego rozciąga się na żonę nabywającego lub tracącego obywatelstwo polskie, tudzież na jego dzieci w wieku do lat 18. Według wskazanego orzeczenia NSA przepis ten nie dotyczy nabycia obywatelstwa polskiego, tylko jego nadania w trybie administracyjnym i ewentualnej utraty. Taka interpretacja jest jednak sprzeczna z dotychczasowym orzecznictwem, zgodnie z którym zasada jednolitości obywatelstwa rodziny ma również zastosowanie do utraty obywatelstwa z mocy prawa - tak NSA wypowiadał się w innym orzeczeniu z 26 sierpnia 2011 r. (sygn. II OSK 1776/10).
W literaturze wskazywano, iż omawiana zasada jest wyrazem jednolitości obywatelstwa małżonków i ich nieletnich dzieci. Nabycie i utrata obywatelstwa przez żonę i dzieci osoby nabywającej lub tracącej obywatelstwo polskie miały charakter pochodny, a więc osoby te same nie musiały odpowiadać warunkom wymaganym przez poszczególne przepisy ustawy. Z racji tego orzeczenie NSA odmawiające nabycia obywatelstwa polskiego małoletniemu, którego rodzice nabyli obywatelstwo polskie zasługuje na krytykę.
KS
