Od kiedy decyzje w przedmiocie obywatelstwa polskiego są ostateczne? – istotne zmiany w przepisach
12 maja 2023 roku weszła w życie Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 803), która wprowadziła istotną nowelizację przepisów kodeksu postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 775 z późn. zm.; dalej: k.p.a.). W art. 127 k.p.a. dodano paragraf 1a, na podstawie którego decyzje administracyjne wydane w pierwszej instancji, od których uzasadnienia odstąpiono z uwagi na uwzględnienie żądania strony w całości, są ostateczne. Stanowi to ważną zmianę w przypadku decyzji potwierdzających posiadanie polskiego obywatelstwa czy decyzji o uznaniu za obywatela polskiego, które na mocy wspomnianej nowelizacji będą ostateczne już z chwilą ich wydania. W praktyce oznacza to, iż strona nie będzie zmuszona do oczekiwania na upływ terminu do wniesienia odwołania ani do zrzeczenia się w tym terminie prawa do wniesienia odwołania, aby decyzja zyskała walor ostateczności.
Taka zmiana stanowi swoisty wyłom od zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego. Należy jednak stwierdzić, że zasadniczo strona nie jest zainteresowana odwoływaniem się od decyzji zgodnej z własnym żądaniem, a więc nadanie decyzji waloru ostateczności z chwilą jej wydania może przyczynić się do usprawnienia postępowania i zapewnienia stronie możliwości szybszego skorzystania z uprawnień uzyskiwanych na podstawie przedmiotowej decyzji. Trzeba też podkreślić, że wspomniana nowelizacja nie pozbawia strony prawa do wniesienia skargi do sądu administracyjnego.
Co istotne, ustawa nowelizująca zawiera przepisy przejściowe, które określają, jakie regulacje należy zastosować do postępowań rozpoczętych i niezakończonych przed jej wejściem w życie. Do takich postępowań i wydanych w ich toku decyzji zastosowanie znajdą przepisy dotychczasowe. W praktyce oznacza to, że w sprawach o potwierdzenie posiadania obywatelstwa polskiego i o uznanie za obywatela polskiego, w których postępowanie administracyjne rozpoczęło się przed 12 maja 2023 roku, decyzje wydane w I instancji będą ostateczne dopiero z chwilą upływu terminu na wniesienie od nich odwołania lub z momentem doręczenia organowi oświadczenia strony o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania.
