Nabycie obywatelstwa polskiego na terenie „zaboru węgierskiego”.
Tereny Spiszu i Orawy przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości w 1918 roku należały do Królestwa Węgier i dlatego możemy w sensie formalnym mówić o tzw „zaborze węgierskim”. Na mocy Traktatu w Trianon podpisanego 4 czerwca 1920 r. część tych ziem została oficjalnie przekazane Polsce, a część Czechosłowacji.
W odróżnieniu od reszty zaboru austriackiego nabycie obywatelstwa polskiego przez mieszkańców Spiszu i Orawy zostało uregulowane odrębnie na mocy umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czeskosłowacką w sprawach prawnych i finansowych, podpisana w Warszawie dnia 23 kwietnia 1925 roku. Zgodnie z art. 1 ust. 1 umowy obywatelstwo polskie ipso jure nabyły osoby, które posiadały prawo swojszczyzny od dnia 1 stycznia 1914 r. lub miały tam zamieszkanie (domicyl) od dnia 1 stycznia 1908 r. Prawo obywatelstwa państwowego przysługiwało osobom takim w tym Państwie, w którym leżała obecnie ich gmina swojszczyzny, względnie miały domicyl.
Dodatkowo ustalono, że osoby, mające prawo swojszczyzny w gminach, których obszar został przedzielony granicą obu Państw, stały się obywatelami tego Państwa, któremu przypadła część gminy, w której zamieszkiwały w dniu 28 lipca 1920 r. Jeżeliby zaś osoby takie w gminie rozdzielonej we wspomnianym dniu nie mieszkały, nabyły obywatelstwo tego Państwa, któremu przypadła część odnośnej gminy, w której osoby te mieszkały ostatnio przed wyprowadzeniem się z danej gminy.
Należy zatem wskazać, że nabycie obywatelstwa polskiego na obszarze Spiszu i Orawy było uregulowane bardziej restrykcyjnie niż na obszarze byłego zaboru austrackiego, gdzie nie było wymagane posiadanie prawa swojszczyzny co najmniej od dnia 1 stycznia 1914 r. – tam wystarczyło wykazać się posiadaniem prawa swojszczyzny na dzień wejścia w życie ustawy z 1920 o obywatelstwie polskim czyli na dzień 31 stycznia 1920 roku
Co ciekawe z pkt widzenia postepowania dowodowego dla wykazania swojszczyzny lub domicylu były oprócz wyciągu z ksiąg meldunkowych lub przynależności gminnej dopuszczone także inne dowody, n. p. ze świadków. W razie zbiegu swojszczyzny i domicylu jako tytułów nabycia obywatelstwa ipso jure, należało w pierwszym rzędzie uwzględnić swojszczyznę jako tytuł nabycia obywatelstwa.
