Wyrok
Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
z dnia 13 grudnia 2016 r.
II OSK 695/15
UZASADNIENIE
Skład orzekający
Przewodniczący: Sędzia NSA Barbara Adamiak (spr.).
Sędziowie: NSA Jerzy Stelmasiak, del. WSA Mariusz Kotulski.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2016 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej R. K. B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 grudnia 2014 r. sygn. akt IV SA/Wa 2045/14 w sprawie ze skargi R. K. B. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia (...) sierpnia 2014 r. nr (...) w przedmiocie odmowy uchylenia decyzji ostatecznej oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie faktyczne
Wyrokiem z dnia 10 grudnia 2014 r., sygn. akt IV SA/Wa 2045/15 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę R. K. B. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia (...) sierpnia 2014 r., nr (...) w przedmiocie wznowienia postępowania w zakresie stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego.
Powyższy wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.
R. K. B. pismem z dnia 30 października 2011 r. zwróciła się do Wojewody M. o stwierdzenie posiadania obywatelstwa polskiego. Wojewoda M. po przeprowadzeniu postępowania w dniu (...) października 2012 r. wydał decyzję, którą odmówił stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego przez wnioskodawczynię. Od powyższej decyzję strona złożyła odwołanie, w wyniku czego Minister Spraw Wewnętrznych decyzją z dnia (...) listopada 2012 r. utrzymał w mocy powyższą decyzję.
R. K. B. w dniu 17 kwietnia 2013 r. złożyła wniosek do Ministra Spraw Wewnętrznych o wznowienie, na podstawie przepisu art. 147 k.p.a. w związku z art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a., postępowania zakończonego ostateczną decyzją Ministra z dnia (...) listopada 2012 r. Po uwzględnieniu wniosku, Minister Spraw Wewnętrznych, postanowieniem z dnia (...) kwietnia 2013 r., nr (...), wznowił przedmiotowe postępowanie, a następnie decyzją z dnia (...) października 2013 r. odmówił uchylenia własnej decyzji z dnia (...) listopada 2012 r. W wyniku rozpatrzenia odwołania, Minister, decyzją z dnia (...) października 2013 r. utrzymał swoją własną decyzję z dnia (...) października 2013 r. Przedmiotowa decyzja została zaskarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który wyrokiem z dnia 3 kwietnia 2014 r., sygn. akt SA/Wa 2888/13, uchylił zaskarżoną decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia (...) października 2013 r.
Po ponownym rozpoznaniu sprawy, Minister stwierdził, że jako podstawę wznowienia postępowania pełnomocnik wnioskodawcy wskazał dokument Orzeczenia Okręgowego Sądu Rabinackiego (...) z dnia (...) marca 2013 r. w postaci uwierzytelnionej kopii wraz z tłumaczeniem na język polski i wynikającą z jego oceny - okoliczność ślubnego pochodzenia, który to dokument pełnomocnik dołączył do wniosku z dnia 15 maja 2013 r. o wznowienie postępowania zakończonego decyzją ostateczną Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia (...) listopada 2012 r. W ocenie pełnomocnika, okoliczności wynikające z przedmiotowego dokumentu, nie były znane organom administracji orzekającym w postępowaniu o stwierdzenie obywatelstwa polskiego przez wnioskodawcę, co spełnia przesłankę wskazaną w przepisie art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a. Jednocześnie pełnomocnik strony przedłożył w dniu 5 czerwca 2013 r. zaświadczenie z Administracji Ludności i Migracji Państwa Izrael z dnia (...) maja 2013 r. o treści: niniejszym zaświadczam, iż ojciec Pani R. B. nr tożsamości (...) był zarejestrowany w Urzędzie Administracji Ludności jako jej ojciec od dnia jej urodzenia. Dane ojca: F. J. nr tożsamości (...)" oraz w dniu 19 sierpnia 2013 r. uwierzytelnione tłumaczenie oświadczenia Dyrekcji Sądów Rabinackich z dnia (...) lipca 2013 r., że przywołane wyżej orzeczenie Okręgowego Sądu Rabinackiego w (...), pod numerem akt (...) z dnia (...) marca 2013 r. jest ostateczne i nie podlega zaskarżeniu. Ponadto pełnomocnik Strony załączył również uwierzytelnioną kopię wraz z tłumaczeniem na język polski wyciągu z rejestru ludności na imię i nazwisko R. K. B., wydanego przez MSW Państwa Izrael w dniu (...) lipca 2013 r. W związku z powyższym Minister wskazał, że okoliczności, wynikające z przedłożonego przez stronę dokumentu (orzeczenia Okręgowego Sądu Rabinackiego z dnia (...).03.2013 r.), na które powołuje się strona we wniosku o wznowienie postępowania, nie były znane organom administracji rozpatrującym przedmiotową sprawę w I i II instancji, zasadne było wznowienie postępowania w sprawie o stwierdzenie posiadania obywatelstwa polskiego. Organ podkreślił, że w trakcie prowadzonego postępowania o stwierdzenie posiadania obywatelstwa polskiego, organy I i II instancji ustaliły, że pomimo, iż materiał dowodowy zgromadzony w sprawie wskazuje na nabycie i posiadanie obywatelstwa polskiego przez ojca strony w dacie jej narodzin, to brak jest dowodów potwierdzających oświadczenie pełnomocnika strony, że R. K. B. urodziła się jako dziecko ślubne, co w konsekwencji wyklucza możliwość uznania, iż mogła ona nabyć obywatelstwo polskie po ojcu. Ponadto, w ocenie organu orzekającego, nie budzi wątpliwości fakt, że również matka wnioskodawczyni nabyła i posiadała obywatelstwo polskie do czasu nabycia obywatelstwa izraelskiego w dniu 25 marca 1949 r. Jednakże nabywając obywatelstwo obce i nie pozostając wówczas w związku małżeńskim z obywatelem polskim, utraciła ona obywatelstwo polskie na podstawie art. 11 pkt 1 cyt. ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego i w konsekwencji nie posiadała go w dacie narodzin strony. Tym samym R. K. B. nie nabyła obywatelstwa polskiego na podstawie art. 4 pkt 1 w związku z art. 5 cyt. ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego, gdyż, będąc dzieckiem nieślubnym, mogła je nabyć przez urodzenie wyłącznie wówczas, gdyby w dacie jej narodzin obywatelstwo to posiadała jej matka. Dodatkowo organ wyjaśnił, że w przedmiotowej sprawie organy zarówno I jak i II instancji nie kwestionowały tego, że wnioskodawczyni jest córką J. i E. F. Jednakże istotną kwestią w niniejszej sprawie jest ustalenie, czy wnioskodawczyni jest dzieckiem ślubnym swoich rodziców, a wówczas mogłaby wywodzić nabycie obywatelstwa polskiego po swoim ojcu - obywatelu polskim. W ocenie Ministra Spraw Wewnętrznych prawidłowe jest uznanie przedmiotowego orzeczenia Sądu Rabinackiego za skuteczne na terytorium RP, jednak w przedmiotowym orzeczeniu Sąd Rabinacki orzekł wyłącznie, iż rodzice wnioskodawczyni zawarli religijny związek małżeński dnia 21 maja 1947 r. Zatem następnie należy ustalić, czy związek ten był skuteczny na gruncie przepisów państwowych obowiązujących w dniu zawarcia tego związku w miejscu jego zawarcia. Z zebranego materiału dowodowego wynika, że ojciec strony J. F. nabył i posiadał obywatelstwo polskie w dacie urodzenia wnioskodawczyni. Natomiast z twierdzeń pełnomocnika strony wynika, że rodzice wnioskodawczyni zawarli związek małżeński w W., zatem o ślubnym pochodzeniu R. K. B., a przede wszystkim o ważności zawarcia związku małżeńskiego przez jej rodziców decydowało prawo polskie. Do dnia 1 stycznia 1946 r., tj. wejścia w życie przepisów dekretów z dnia 25 września 1945 r.: Prawo małżeńskie (Dz. U. Nr 48, poz. 270), Prawo wprowadzające prawo małżeńskie (Dz. U. Nr 48, poz. 271), Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. Nr 48, poz. 272), Przepisy wprowadzające prawo o aktach stanu cywilnego w Polsce (Dz. U. z 1945 r. Nr 48, poz. 273), obowiązywały równocześnie różne typy prawa małżeńskiego, przejęte z systemów prawnych państw zaborczych. Wobec braku w przedmiotowym orzeczeniu Okręgowego Sądu Rabinackiego w (...) z dnia (...) marca 2013 r. informacji o dokładnym miejscu zawarcia związku małżeńskiego, nie można jednoznaczne rozstrzygnąć, jaka forma zawarcia małżeństwa odnosiła się do rodziców wnioskodawczyni. Niemożliwe jest zatem uznanie, że rodzice R. K. B. zachowali przy tej czynności formę wymaganą przez obowiązujące wówczas prawo, a w związku z tym, że ich ślub religijny wywołał skutki prawne w polskim prawie rodzinnym. Końcowo organ wskazał, że brak jest uzasadnionych podstaw do przyjęcia, że rodzice wnioskodawczyni E. S. i J. F. zawarli związek małżeński skuteczny w świetle prawa polskiego przed dniem narodzin strony. Zdaniem organu odwoławczego uzyskany w toku postępowania materiał dowodowy nie odzwierciedla twierdzeń strony o zawarciu w Polsce prawnie skutecznego związku małżeńskiego przez jej rodziców, względnie, iż zawarli oni później związek małżeński zgodnie z prawem innego kraju, w którym przebywali po emigracji z Polski w 1948 r. (czyli miejsca ślubu), nadając tym samym skuteczności ich małżeństwu w prawie polskim. Oceniany materiał dowodowy nie pozwala na przyjęcie, ze rodzice R. K. B. zawarli związek małżeński wywołujący skutki prawne w polskim prawie rodzinnym przed dniem narodzin wnioskodawczyni, co z kolei wyklucza uznanie, iż R. K. B. urodziła się jako dziecko ślubne. W związku z powyższym bez znaczenia dla statusu obywatelstwa strony pozostaje fakt, że jej ojciec posiadał obywatelstwo polskie w dacie jej urodzenia, a tym bardziej bez znaczenia pozostaje okoliczność, że obywatelstwa tego J. F. nie utracił także później pod rządami ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego. Zatem przedmiotowy dokument, stanowiący podstawę wznowienia niniejszego postępowania nie jest dokumentem istotnym dla sprawy i dlatego brak jest podstaw prawnych do uchylenia decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia (...) listopada 2012 r. i utrzymującej w mocy decyzję Wojewody M. z dnia (...) października 2012 r., odmawiającej stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego przez R. K. B.
R. K. B. wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie zarzucając naruszenie następujących przepisów:
- art. 153 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi poprzez dokonanie ustaleń sprzecznych z oceną prawną i wskazaniami wyrażonymi w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 kwietnia 2014 r. (sygn. akt IV SA/Wa 2888/13)
- art. 1145 k.p.c. oraz art. 4 w zw. z art. 73 ustawy z dnia 29 września 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego w zw. z art. 7, 76 § 1, 77, 80 i 107 § 3 k.p.a. poprzez nie uznanie znaczenia i mocy dowodowej orzeczenia Sądu Rabinackiego z dnia (...) marca 2013 r., pisma z izraelskiego MSW z dnia 22 maja 2013 r. zaświadczającego ojcostwo J. F. w stosunku do skarżącej od chwili jej urodzenia oraz aktu urodzenia skarżącej dla wykazania "ślubnego" jej pochodzenia i nabycia z chwilą urodzenia obywatelstwa polskiego po ojcu,
- art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 151 § 1 pkt 1, art. 145 § 1 pkt 5 oraz art. 127 § 3 k.p.a. w zw. z art. 55 w zw. z art. 66 ustawy z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim z powodu utrzymania zaskarżonej decyzji w mocy zamiast jej uchylenia i potwierdzenia posiadania przez skarżącą obywatelstwa polskiego,
- art. 4 pkt 1 w zw. z art. 5. względnie art. 4 pkt 2 w zw. z art. 6 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego poprzez nieustalenie nabycia przez skarżącą obywatelstwa polskiego,
- art. 13 ust. 1 i 2 oraz 18 ust. 1 ustawy z dnia 2 sierpnia 1926 r. o prawie właściwym dla stosunków prawnych międzynarodowych z powodu jego niezastosowania i uznania, iż miarodajne dla ustalenia "ślubnego "pochodzenia skarżącej jest wyłącznie prawo polskie.
Jednocześnie wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz decyzji organu I instancji, a także zasądzenie kosztów postępowania.
W odpowiedzi na skargę, podtrzymując dotychczasową argumentację, Minister Spraw Wewnętrznych wniósł o jej oddalenie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie rozpoznając sprawę wskazał, że przedmiotowa sprawa była już przedmiotem oceny sądowej. Wyrokiem z dnia 3 kwietnia 2014 r., sygn. akt IV SA/Wa 2888/13 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił poprzednio wydaną w sprawie decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia (...) października 2013 r., nr (...), na mocy której odmówił uchylenia - w wyniku wznowienia - własnej decyzji z (...) listopada 2012 r. utrzymującej w mocy decyzję Wojewody M. odmawiającą stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego przez skarżącą.
Zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.), ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność były przedmiotem zaskarżenia. Związanie sądu oceną prawną zawartą w wyroku oznacza, że wywiera on skutki wykraczające poza zakres postępowania sądowoadministracyjnego, a jego oddziaływaniem objęte jest także przyszłe postępowanie administracyjne w sprawie. Przepis art. 153 cyt. ustawy ma charakter bezwzględnie obowiązujący, wobec czego ani organ administracji publicznej, ani sąd administracyjny orzekając ponownie w tej samej sprawie, nie może pominąć oceny prawnej wyrażonej we wcześniejszym orzeczeniu. Związanie wynikające z tego przepisu przestaje obowiązywać jedynie w przypadku zmiany stanu prawnego lub zmiany stanu faktycznego, co w niniejszym przypadku nie miało miejsca. W pojęciu "ocena prawna" mieści się, przede wszystkim, wykładnia przepisów prawa materialnego i prawa procesowego, a także sposobu ich zastosowania w rozpoznawanej sprawie. Determinuje ona zatem, podobnie jak zawarte w orzeczeniu wskazania co do dalszego postępowania, działania każdego organu w postępowaniu administracyjnym podejmowane w sprawie, której dotyczyło postępowanie sądowoadministracyjne, aż do czasu jej rozstrzygnięcia. Naruszenie przez organ administracji publicznej art. 153 w razie złożenia skargi powoduje konieczność uchylenia zaskarżonego aktu (czynności). Związanie oceną prawną i wskazaniami co do dalszego postępowania samego sądu oznacza natomiast, że sąd zobowiązany jest do podporządkowania się w pełnym zakresie poglądowi wyrażonemu we wcześniejszym orzeczeniu.
Dokonawszy w niniejszej sprawie kontroli zaskarżonej decyzji pod kątem tak określonych kryteriów, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie doszedł do wniosku, że zaskarżona decyzja odpowiada prawu, a zarzuty skargi nie mogą odnieść skutku. Minister Spraw Wewnętrznych wydając zaskarżoną w niniejszym postępowaniu sądowoadministracyjnym decyzję, zastosował się do wskazań zawartych w przywołanym wyżej wyroku i ustalił, że skarżąca nie nabyła obywatelstwa polskiego, bowiem małżeństwo jej rodziców nie było skuteczne na gruncie przepisów państwowych obowiązujących w dniu jego zawarcia.
W wymienionym wyżej wyroku Sąd przyznał, że orzeczenie sądu rabinackiego, potwierdzające zawarcie związku małżeńskiego przez rodziców skarżącej, jest skuteczne na terytorium RP, o ile nie zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 1146 § 1 k.p.c. Niemniej jednak zaznaczył, że kwestią odmienną jest ocena, czy związek ten był skuteczny na gruncie przepisów państwowych obowiązujących w dniu i miejscu jego zawarcia. Mając na uwadze powyższe wskazania Sądu, organ uznał orzeczenie Okręgowego Sądu Rabinackiego w (...) na (...) marca 2013 r. za dowód zawarcia przez rodziców skarżącej małżeństwa w formie religijnej i w dalszej kolejności dokonał oceny skuteczności jego zawarcia na podstawie polskich przepisów prawnych, biorąc pod uwagę twierdzenie skarżącej, że do zawarcia związku doszło w W. Tym samym w ocenie Sądu, organ rozpoznając ponownie sprawę, zastosował się do wymogów art. 153 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, bowiem uznał za skuteczne orzeczenie sądu rabinackiego, a jednocześnie zgodnie z powołanym orzeczeniem dokonał jego oceny. Także w obecnym postępowaniu Sąd związany jest powołaną oceną prawną.
Z akt sprawy wynika, że matka skarżącej zawarła w dniu (...) maja 1947 r. w W. z J. F. ślub religijny, nie zawierając wcześniej związku małżeńskiego przed urzędnikiem stanu cywilnego. W dacie zawarcia przez matkę skarżącej ślubu religijnego obowiązywała zasada wprowadzona dekretem z dnia 25 września 1945 r. - Prawo małżeńskie (Dz. U. Nr 48, poz. 270), iż tylko ślub zawarty przed urzędnikiem stanu cywilnego wywołuje skutki prawne. O powstaniu skutków prawnych związanych z zawarciem małżeństwa decydują przepisy obowiązujące w dacie zawarcia tego małżeństwa. Zatem zawarty przez rodziców skarżącej w dniu 21 maja 1947 r. ślub religijny nie wywołał żadnych skutków prawnych z tym faktem związanych. W świetle obowiązującego prawa cywilnego osoby te pozostały w konkubinacie. W związku z tym skarżąca (data urodzenia (...) stycznia 1950 r.) urodziła się jako dziecko nieślubne.
Mając na uwadze datę urodzenia skarżącej, Sąd wskazał, iż prawem właściwym dla ustalenia jej obywatelstwa w dacie jej urodzenia była ustawa z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego. Ponieważ ustawa ta w art. 4 pkt 1 stanowiła, że obywatelstwo polskie nabywało się przez urodzenie, przy czym art. 5 precyzował, że dzieci ślubne nabywały w ten sposób obywatelstwo ojca, zaś nieślubne obywatelstwo matki. Skoro zatem religijny ślub rodziców nie wywołał skutków prawnych, a skarżąca urodziła się jako dziecko nieślubne, to w konsekwencji organy zasadnie uznały, że nabyła ona obywatelstwo po matce, która w dniu jej narodzin posiadała obywatelstwo izraelskie. W tym stanie rzeczy organ zasadnie odmówił uchylenia swej ostatecznej decyzji, odmawiającej potwierdzenia obywatelstwa polskiego.
W ocenie Sądu, w przedmiotowej sprawie nie doszło zatem do naruszenia przepisów prawa materialnego podnoszonych w skardze, jak również do naruszenia zasad postępowania administracyjnego wyrażonych w art. 6-11 k.p.a., ani regulujących obowiązki organu w zakresie administracyjnego postępowania dowodowego art. 7, art. 76 § 1, art. 77, art. 80 i art. 107 § 3 k.p.a. w sposób rażący, ewidentny, czy oczywiście sprzeczny z tymi przepisami. O takiej sytuacji można by mówić tylko wtedy, gdyby organ poświadczający posiadanie obywatelstwa polskiego w ogóle nie przeprowadził postępowania mającego na celu ustalenie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy lub gdyby ustalone przez niego okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy pozostawały w widocznej na pierwszy rzut oka sprzeczności ze zgromadzonymi dowodami.
Biorąc powyższe pod uwagę, skoro zarzuty podniesione w skardze okazały się bezzasadne, a zaskarżona decyzja prawidłowa, skargę wniesioną w niniejszej sprawie Sąd oddalił na podstawie art. 151 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Skargę kasacyjną od powyższego orzeczenia wniosła R. K. B., zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu:
1) naruszenie art. 3 § 1 i 2 , art. 141 § 4 , art. 145 § 1 pkt 1 lit. c , art. 151 , art. 135 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi poprzez: - nieodniesienie się do części zarzutów skargi i brak należytego uzasadnienia podstaw prawnych rozstrzygnięcia uniemożliwiające skuteczne zakwestionowanie go skargą kasacyjną, - dokonanie ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, w szczególności z treścią dokumentów urzędowych, tj. orzeczenie Okręgowego Sądu Rabinackiego w (...) z dnia (...) marca 2013 r., izraelskiego aktu urodzenia, pisma izraelskiego MSW z dnia (...) maja 2013 r. wskazujących na "ślubne" pochodzenie skarżącej, - nieuwzględnienie zarzutu skargi naruszenia przez MSW art. 7 , 76 § 1 , art. 77 i 80 k.p.a., art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 151 § 1 pkt 1 , art. 145 § 1 pkt 5 oraz art. 127 § 3 k.p.a. w zw. z art. 55 w zw. z art. 66 ustawy z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim, a także art. 153 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi i oddalenie skargi zamiast uchylenia zaskarżonej decyzji,
2)art. 153 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi poprzez dokonanie ustaleń niezgodnych z oceną prawną i wskazaniami wyrażonymi w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 kwietnia 2014 r. (sygn. akt IV SA/Wa 2888/13)
3)art. 1145 k.p.c. oraz art. 4 w zw. z art. 73 ustawy z dnia 29 września 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego w zw. z art. 7 , 76 § 1 , 77 , 80 i 107 § 3 k.p.a. poprzez nie uznanie szczególnej mocy dowodowej orzeczenia Okręgowego Sądu Rabinackiego w (...) z dnia (...) marca 2013 r., pisma z izraelskiego MSW z dnia 22 maja 2013 r. zaświadczającego ojcostwo J. F. w stosunku do skarżącej od chwili jej urodzenia oraz aktu urodzenia skarżącej dla wykazania "ślubnego" jej pochodzenia i nabycia z chwilą urodzenia obywatelstwa polskiego po ojcu,
4) niewłaściwe zastosowanie art. 4 pkt 1 w zw. z art. 5 bądź niezastosowanie art. 4 pkt 2 w zw. z art. 6 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego polegające na nieustaleniu nabycia przez skarżącą obywatelstwa polskiego,
5) niezastosowanie art. 13 ust. 1 i 2 oraz 18 ust. 1 ustawy z dnia 2 sierpnia 1926 r. o prawie właściwym dla stosunków prawnych międzynarodowych prowadzące do błędnego ustalenia "nieślubnego" pochodzenia skarżącej.
Naruszenia te miały istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, gdyż w ich wyniku doszło do oddalenia skargi przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie.
Wskazując na powyższe, wniesiono o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku oraz zaskarżonej decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia (...) sierpnia 2014 r., a także o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.
Uzasadnienie prawne
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 183 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tj. Dz. U. z 2016 r. poz. 718 z późn. zm.), Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W sprawie nie występują, enumeratywnie wyliczone w art. 183 § 2 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, przesłanki nieważności postępowania sądowoadministracyjnego, z tego względu, przy rozpoznaniu sprawy, Naczelny Sąd Administracyjny związany był granicami skargi kasacyjnej.
Skarga kasacyjna nie została oparta na usprawiedliwionych podstawach. Przy ocenie zasadności postawionych zarzutów kasacyjnych przesądzające znaczenie ma zarzut naruszenia art. 153 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Według art. 153 w brzmieniu obowiązującym w dniu rozpoznania sprawy przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie " Ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia". W sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zasadnie wywiódł, że związany był oceną prawną i wskazaniami zawartymi w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 3 kwietnia 2014 r. sygn. akt IV SA/Wa 2888/13. Wprowadzone ustawą z 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. poz. 658) nowe brzmienie art. 153 " Ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba ze przepisy prawa uległy zmianie". Według nowego brzmienia obowiązującego w dniu rozpoznania sprawy przez Naczelny Sąd Administracyjny, nie tylko Wojewódzki Sąd Administracyjny ale i Naczelny Sąd Administracyjny związany był oceną prawną wyrażoną w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 3 kwietnia 2014 r. sygn. akt IV SA/Wa 2888/13. W ocenie prawnej zawartej w tym wyroku wskazano na uznanie orzeczenia Okręgowego Sądu Rabinackiego w (...) z (...) marca 2013 r. za dowód zawarcia związku małżeńskiego w formie religijnej przez rodziców skarżącej oraz to, że należy dokonać oceny czy było ono skutecznie zawarte w świetle wymaganej formy obowiązującej według przepisów prawa obowiązujących na terenie RP.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie rozpoznając sprawę wykonał ocenę prawną. Zgodnie z art. 11 dekretu z 25 września 1945 r. Prawo małżeńskie (Dz. U. Nr 48, poz. 270)" Zawarcie związku małżeńskiego następuje poprzez złożenie przez przyszłych małżonków publicznie przed urzędnikiem stanu cywilnego w obecności dwóch świadków zgodnego oświadczenia, że wstępują w związek małżeński". Powołany w skardze kasacyjnej art. 13 ust. 1 ustawy z 2 sierpnia 1926 r. o prawie właściwych dla stosunków prywatnych międzynarodowych (Dz. U. Nr 101, poz. 581 z późn. zm.) stanowił, że " Forma zawarcia małżeństwa podlega prawu, obowiązującemu w miejscu zawarcia związku małżeńskiego". Z twierdzenia skarżącej wynika, że miejscem zawarcia związku małżeńskiego był W., co przesądza o obowiązywaniu w tym zakresie przepisów prawa polskiego. Nie został naruszony art. 1145 kodeksu postępowania cywilnego. Uznanie z mocy prawa orzeczenia sądów państw obcych, tak jak to zostało dokonane przy rozpoznaniu sprawy, może mieć znaczenie prawne o ile to orzeczenie przesądza o okolicznościach faktycznych mających znaczenie prawne dla sprawy. W ocenie prawnej Sąd zawarł wskazanie takiego ustalenia znaczenia prawnego orzeczenia Okręgowego Sądu Rabinackiego w (...) z (...) marca 2013 r. dla okoliczności faktycznych zapisanych w art. 4 pkt 1 w związku z art. 5 ustawy z 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 7, poz. 44 z późn. zm.).Według art. 4 pkt 1 tej ustawy " Obywatelstwo polskie nabywa się: przez urodzenie". Zgodnie z art. 5 tej ustawy " Przez urodzenie dzieci ślubne nabywają obywatelstwo ojca, dzieci nieślubne - obywatelstwo matki - (...)". Nie został naruszony art. 4 w związku z art. 73 ustawy z 29 września 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (tj. Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1264 z późn. zm.). Stawiając zarzut naruszenia art. 4 w związku z art. 73 tej ustawy nie wywiedziono podważenia regulacji prawnej obowiązującej w polskim porządku prawnym w dniu zawarcia małżeństwa przez rodziców skarżącej. Wpisanie do akt stanu cywilnego, aktu stanu cywilnego sporządzonego za granicą reguluje art. 73 ust. 1 ustawy o aktach stanu cywilnego, nie przesądza to o skuteczności prawnej zastosowania formy zawarcia związku małżeńskiego w formie wymaganej przepisami prawa.
W tym stanie rzeczy, skoro skarga kasacyjna nie została oparta na usprawiedliwionych podstawach, na mocy art. 184 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji.
