Orzecznictwo

Orzeczenia sądów:

1. II OSK 1326/16 - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
   

   Pod rządami ustawy z 1920 roku dzieci nieślubne mogły nabyć obywatelstwo polskie poprzez ich uznanie przez ojca obywatela polskiego

2. II OSK 1412/17 - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
   

   Zgodnie z treścią art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 2 sierpnia 1926 r. o prawie właściwym dla stosunków prywatnych międzynarodowych do ważności małżeństwa, zawartego poza granicami Polski, niezbędne było zachowanie formy, przepisanej przez prawa ojczyste obojga małżonków. Tym samym małżeństwo religijne będzie nieważne dla obywateli polskich (dekret z dnia 25 września 1945 r. Prawo małżeńskie (Dz. U. Nr 48, poz. 270), który wszedł w życie z dniem 1 stycznia 1946 r. (art. 39)

3. II OSK 37/16 - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
   

   Utrata obywatelstwa dziecka nieślubnego nie jest zależna od obywatelstwa matki, ale może zostać utracone indywidualnie przez matkę

4. II OSK 53/16 - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
   

   Co do zasady przyjmuje się, że interes prawny w sprawie o stwierdzenie posiadania obywatelstwa ma osoba, której dotyczy wniosek. Naczelny Sąd Administracyjny przyjął również, że taki interes mają zstępni osoby, której dotyczy wniosek, gdyż obywatelstwo dzieci wynika z reguły z obywatelstwa rodziców (wyrok NSA z 14 września 2006 r., II OSK 353/06, z 20 lutego 2008 r., II OSK 97/07, z 13 marca 2009 r., II OSK 732/08, publ. Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, orzeczenia.nsa.gov.pl).

5. II OSK 2094/15, Nabycia obywatelstwa polskiego przez dziecko - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
   

   W kontekście nabycia obywatelstwa polskiego przez dziecko, o tym czy miało ono "ślubne" pochodzenie w rozumieniu art. 5 ustawy z 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego decydować powinno prawo polskie, jeżeli ojciec dziecka w dacie jego urodzenia posiadał polskie obywatelstwo (oprócz obywatelstwa państwa obcego).

6. II OSK 695/15 - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
   

   Od 1.01.1946 tylko śluby cywilne miały znaczenie.

7. II OSK 3263/14 - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
   

   Brak aktu małżeństwa rodziców skarżącej nie stoi na przeszkodzie dowodzenia, że rodzice skarżącej zawarli małżeństwo innymi dowodami niż akt małżeństwa, w szczególności orzeczeniem Okręgowego Sądu Rabinackiego w R.

8. II OSK 1927/14 - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
   

   NSA powołał się na poglądy doktryny, że wyjątkowo stan cywilny może być dowodzony także za pomocą innych dowodów (J. Litwin, Prawo o aktach stanu cywilnego, Komentarz, Warszawa 1960, str. 203 i następne; System prawa rodzinnego i opiekuńczego, Warszawa 1985 r., str. 80 i następne). Sąd uznał, że takim dowodem na zawarcie małżeństwa w X 1945, może być orzeczenie Okręgowego Sądu Rabinackiego z 2007 roku.

9. II OSK 2733/13 - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
   

   NSA stwierdził, że jeżeli pod rządami ustawy z 1920 roku matka nieślubnego dziecka traciła obywatelstwo to nie dotyczyło to nieślubnego dziecka, które zachowywało obywatelstwo polskie.

10. II OSK 2528/12 - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
    

    Jak w akcie urodzenia jest napisane że rodzice byli małżeństwem to nie jest potrzebny dodatkowo ich akt małżeństwa.

11. II OSK 189/12 - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
    

    Jeżeli matka była deportowana do pracy przymusowej to dziecko urodzone w trakcie deportacji nabywało ob. polskie.

12. II OSK 657/16 - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
    

    Zróżnicowanie sytuacji dzieci ślubnych i nieślubnych jest zgodne z prawem unijnym i międzynarodowym

13. II OSK 1176/16 - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 marca 2018 r.
    

    Dzieci urodzone za granicą w latach 1902-1920.

    Dzieci które przez urodzenie za granicą przed 1920 rokiem (a więc urodzone w latach 1902-1920) nabyły obywatelstwo obce nie mogły potem nabyć obywatelstwa polskiego w 1920 roku, nawet jeśli ich rodzice nabyli takowe z mocy prawa w 1920 roku. Natomiast dzieci urodzone za granicą po 1920 roku nabywały już obywatelstwo polskie „po swoich rodzicach” mimo że jednocześnie nabywały obywatelstwo obce. Taką wykładnię przepisów potwierdza stanowiska Ministra Spraw Wewnętrznych zawarte w okólniku Nr 18 z dnia 9 lipca 1925 r. zatytułowanym "Obywatelstwo osób urodzonych i naturalizowanych w Ameryce" (Zb. Zarz. Min. Spr. Wewn., str. 858)

14. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 marca 2019 r. II OSK 799/17
    

    Utrata obywatelstwa przez matkę nieślubnego dziecka nie ma wpływu na obywatelstwo tego dziecka

    W myśl art. 13 ustawy z 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego nadanie i utrata obywatelstwa polskiego, o ile inaczej nie zastrzeżono w akcie nadania lub w orzeczeniu o utracie obywatelstwa, rozciąga się na żonę nabywającego lub tracącego obywatelstwo polskie, tudzież na jego dzieci, w wieku do lat 18. Do utraty obywatelstwa przez "ślubne" małoletnie dziecko dochodziło z chwilą utraty obywatelstwa polskiego przez jego ojca na podstawie art. 13 ustawy. Natomiast tej samej zasady nie sposób odnieść do utraty obywatelstwa przez dziecko "nieślubne" w przypadku utraty obywatelstwa przez jego matkę, gdyż nie wynika to wprost z tego przepisu. Skoro obywatelstwo takiego dziecka nie było pochodną obywatelstwa ojca i jego utrata nie była powiązana z utratą obywatelstwa przez matkę, to przesłanki utraty obywatelstwa polskiego (art. 11 ustawy) należało odnosić do tego dziecka

15. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 września 2019 r. II OSK 2396/17
    

    Śluby wyznaniowe zawarte przed 1 stycznia 1946 roku

    Do wejścia w życie w dniu 1 stycznia 1946 r. przepisów dekretów z dnia 25 września 1945 r.: Prawo małżeńskie (Dz. U. Nr 48, poz. 270), Prawo wprowadzające prawo małżeńskie (Dz. U. Nr 48, poz. 271), Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. Nr 48, poz. 272), Przepisy wprowadzające prawo o aktach stanu cywilnego, które wprowadzały wyłącznie świeckie prawo małżeńskie, związki małżeńskie zawierane między osobami religii mojżeszowej miały właśnie charakter wyznaniowy.

    Na terenie Królestwa Polskiego obowiązywało prawo małżeńskie z 1836 r., a związki małżeńskie zawierane były wobec duchownych poszczególnych wyznań. Zgodnie z art. 179 prawa małżeńskiego z 1836 r. małżeństwa m.in. starozakonnych podlegają, co do wszelkich szczegółów, przepisom ich religii właściwej. 

    Przepis art. 187 dekretu stanowił natomiast, że rabin powinien udać się ze świadkami i narzeczonymi do urzędnika utrzymującego akta stanu cywilnego i ten, podług udzielonych mu objaśnień, sporządzi akt małżeństwa, w sposobie art. 58 opisanym. Podkreślenia wymaga w szczególności, że akty małżeństwa, o których mowa w powołanych przepisach miały charakter deklaratoryjny. Skutek prawny zawarcia małżeństwa w świetle prawa cywilnego następował z chwilą złożenia oświadczenia woli w sposób przewidziany w przepisach prawa wewnętrznego danego związku wyznaniowego, a nie z chwilą sporządzenia aktu małżeństwa. Akt małżeństwa miał znaczenie jedynie dowodowe.

16. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 29 stycznia 2009 r. II SA/Op 572/08
    

    Przed urodzeniem dziecko (nasciturus) nie posiada obywatelstwa, nabywa je dopiero z chwilą urodzenia.

17. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 maja 2008 r. V SA/Wa 505/08
    

    Dziecko poczęte (nasciturus) nie posiada obywatelstwa polskiego.

18. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 25 lipca 2007 r. IV SA/Wr 110/07
    

    Dziecko poczęte (nasciturus) nie posiada obywatelstwa polskiego.

19. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 października 2006 r. II OSK 1013/06
    

    Dziecko poczęte (nasciturus) nie posiada obywatelstwa polskiego.

20. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 września 2006 r. IV SA/Wa 507/06
    

    Przepis art. 13 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. z 1920 r. Nr 7, poz. 44 ze zm.) wskazujący jedynie następstwa prawne utraty obywatelstwa przez mężczyznę, któremu przyznawano wówczas zwyczajowo szczególny status prawny, jako "głowie rodziny" w stosunku do innych jej członków, nie ogranicza możliwości zmiany obywatelstwa przez poszczególnych członków rodziny.

21. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 lutego 2006 r. IV SA/Wa 2230/05
    

    Pochodna utrata przez małoletnie dziecko zrodzone w związku małżeńskim obywatelstwa polskiego na zasadzie art. 13 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego mogła nastąpić tylko w następstwie utraty tego obywatelstwa przez jego ojca. Bez wpływu natomiast na status obywatelski dziecka pozostawały zmiany w statusie obywatelskim jego matki, nawet wtedy gdy ta po śmierci ojca dziecka samodzielnie sprawowała nad nim władzę rodzicielską.