II OSK 657/16, Postępowanie w sprawie potwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego. - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
LEX nr 2463096
Wyrok
Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
z dnia 19 grudnia 2017 r.
II OSK 657/16
Postępowanie w sprawie potwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego.
Status:
orzeczenie prawomocne
TEZA aktualna
Postępowanie w sprawie potwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego kończy decyzja deklaratoryjna, która jest oświadczeniem właściwego organu administracji, z którego wynika, że według jego oceny stanu faktycznego i prawnego sprawy, strona posiada obywatelstwo polskie lub go nie posiada. Deklaratoryjny charakter decyzji oznacza, że nie tworzy ona prawa, ale potwierdza istniejący stan prawny oraz usuwa co do niego wątpliwości. Skutki decyzji deklaratoryjnych powstają z mocą wsteczną, od daty pojawienia się faktów prawotwórczych. W przeciwieństwie do aktów konstytutywnych nie tworzą, nie zmieniają ani nie uchylają istniejących stosunków administracyjnoprawnych. W związku z powyższym w przypadku potwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego nie można brać pod uwagę innych aktów prawnych niż przepisy obowiązujące w chwili urodzenia wnioskodawcy.
UZASADNIENIE
Skład orzekający
Przewodniczący: Sędzia NSA Jacek Chlebny (spr.).
Sędziowie: NSA Robert Sawuła, del. WSA Krzysztof Dziedzic.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2017 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej G. L. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 grudnia 2015 r. sygn. akt IV SA/Wa 2680/15 w sprawie ze skargi G.L. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia (...) lipca 2015 r. nr (...) w przedmiocie odmowy potwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie faktyczne
Zaskarżonym wyrokiem z 3 grudnia 2015 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę G.L., na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych z (...) lipca 2015 r. w przedmiocie odmowy potwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego.
Wyrok ten został wydany w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.
Minister Spraw Wewnętrznych zaskarżoną decyzją utrzymał w mocy decyzję z (...) czerwca 2015 r., którą Wojewoda (...) odmówił potwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego przez G.L. z domu R. Organy ustaliły, że wnioskodawczyni urodziła się w dniu (...), jako córka H. R. i E. z domu R. Z dniem urodzenia nabyła obywatelstwo (...). W dniu (...) r. wnioskodawczyni zawarła związek małżeński z A. L. i zmieniła nazwisko na L. Strona legitymuje się (...) paszportem nr (...) z datą ważności do (...) r., wystawionym na imię i nazwisko G. L. Po zawarciu małżeństwa, skarżąca zaczęła korzystać z imienia i nazwiska G. L. We wniosku skarżąca powołała się na posiadanie obywatelstwa polskiego przez jej matkę. W rozpoznawanej sprawie odmówiono wnioskodawczyni potwierdzenia posiadania przez nią obywatelstwa polskiego, powołując się na art. 5 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 7, poz. 44 z późn. zm.) który stanowił, iż przez urodzenie dzieci ślubne nabywają obywatelstwo ojca, dzieci nieślubne obywatelstwo matki. Zdaniem organów z uwagi na fakt, iż ojciec skarżącej posiadał jedynie obywatelstwo (...), a rodzice pozostawali w związku małżeńskim, nie było podstaw do uwzględnienia wniosku.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalając skargę na powyższą decyzję stwierdził, że z całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie bezspornie wynika, że skarżąca urodziła się w dniu (...) jako córka H.R. i E. z domu R. Ojciec skarżącej posiadał jedynie obywatelstwo (...). Zdaniem Sądu nie budzi wątpliwości, iż skarżąca jest dzieckiem "ślubnym". Do akt administracyjnych złożono bowiem akt małżeństwa rodziców, z którego wynika, że H. R. i E. R. zawarli związek małżeński w dniu (...). Oznacza to, że zgodnie z ówcześnie obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego, skarżąca mogła nabyć obywatelstwo polskie wyłącznie wówczas, gdyby w dacie jej urodzenia obywatelstwo to posiadał jej ojciec. Natomiast w trakcie postępowania administracyjnego przed Wojewodą (...) ustalono, że ojciec skarżącej H. R. ani jego wstępni nie posiadali obywatelstwa polskiego a jedynie obywatelstwo (...). Zdaniem Sądu I instancji, skarżąca nie nabyła obywatelstwa polskiego przez urodzenie na podstawie art. 4 pkt 1 w zw. z art. 5 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego, czego konsekwencją był brak podstaw do uwzględnienia jej wniosku.
Za niezasadny uznano zarzut naruszenia art. 63 § 1 dekretu z dnia 22 stycznia 1946 r. prawo rodzinne (Dz. U. z 1946 r. Nr 6, poz. 52 z późn. zm.). Wskazano, że zgodnie z art. 86 ww. dekretu, wszedł on w ż ycie z dniem 1 lipca 1946 r. Skarżąca urodziła się w dniu (...) r. Dekret natomiast w swojej treści nie zawiera żadnego odwołania do stosowania regulacji w nim zawartych w okresie sprzed jego obowiązywania. Stąd też, powoływanie się przez skarżącą na zrównanie statusu dzieci pozamałżeńskich ze statusem dzieci urodzonych z małżeństwa, przewidzianym w art. 63 § 1, a w konsekwencji czego skarżąca powinna mieć taką samą możliwość nabycia obywatelstwa matki w momencie urodzenia jak dziecko pozamałżeńskie, nie może zostać zaaprobowane.
W opinii Sądu nietrafnie również skarżąca podniosła zarzut naruszenia regulacji prawa międzynarodowego i unijnego. Zarzut naruszenia art. 14 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284), ratyfikowanej oświadczeniem rządowym z dnia 7 kwietnia 1993 r. w sprawie ratyfikacji przez Rzeczpospolitą Polską Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 285) jest nieprawidłowy. Zgodnie z powołanym przepisem, korzystanie z praw i wolności wymienionych w Konwencji powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów, jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn, stąd też skarżąca powinna wskazać, czego nie dokonała, które z jej praw lub wolności wymienionych w Konwencji zaskarżoną decyzją zostały naruszone.
Zdaniem Sądu I instancji, kompetencja wewnętrzna państwa do regulowania kwestii związanych z obywatelstwem wynika z zasady suwerenności i nie jest kwestionowana tak na gruncie prawa międzynarodowego, jak i w praktyce.
Na powyższy wyrok skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego złożyła G.L. wnosząc na podstawie art. 176 § 1 pkt 3 w zw. z art. 188 p.p.a.a. o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i rozpoznanie skargi ewentualnie na podstawie art. 176 § 1 pkt 3 w zw. z art. 185 § p.p.s.a. o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie. Ponadto wniosła o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.
Zaskarżonemu wyrokowi, stosownie do art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a., skarżąca zarzuciła:
1) niewłaściwe zastosowanie przepisów prawa materialnego, tj. art. 63 § 1 dekretu z dnia 22 stycznia 1946 r. Prawo rodzinne (Dz. U. z 1946 r. Nr 6, poz. 52 z późn. zm., zwanego dalej: "Prawem rodzinnym z 1946 r.") oraz art. XIII oraz XXIII § 1 dekretu z dnia 22 stycznia 1946 r. przepisy wprowadzające Prawo rodzinne z 1946 r. (Dz. U. z 1946 r. Nr 6, poz. 53 z późn. zm.), polegające na przyjęciu, że Prawo rodzinne z 1946 r., które zrównuje status dzieci ślubnych oraz nieślubnych nie ma mocy retroaktywnej w stosunku do dzieci urodzonych przed dniem wejścia w życie Prawa rodzinnego z 1946 r., w tym m.in. do skarżącej, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego uznania, że nie nabyła ona z chwilą urodzenia obywatelstwa polskiego po matce;
2) naruszenie przepisów prawa materialnego przez błędną wykładnię przepisów art. 4 pkt 1 i art. 5 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. z 1920 r. Nr 7, poz. 44 z późn. zm.) polegające na zastosowaniu przez organ wyłącznie wykładni językowej i literalnej art. 5 ww. ustawy, przy zupełnym pominięciu wykładni systemowej, funkcjonalnej, dynamicznej oraz wykładni współczesnego ustawodawcy oraz przyjęciu, że Państwo jest całkowicie suwerenne w kwestii uregulowania zasad ustalenia oraz nabywania obywatelstwa, co w efekcie doprowadziło do naruszenia zasady dobra dziecka, zakazu różnicowania sytuacji dzieci urodzonych w związkach pozamałżeńskich w stosunku do dzieci urodzonych w małżeństwie bez uzasadnionego powodu, zasady równouprawnienia małżonków m.in. w stosunkach rodzinnych oraz naruszenia zakazu dyskryminacji ze względu na płeć, które to zakazy bądź zasady są gwarantowane Konstytucją RP, aktami rangi ponadustawowej czy ustawowej, tj.:
a)art. 2 , art. 32 ust. 1 , art. 33 ust. 1 oraz art. 34 Konstytucji RP,
b) art. 5 i art. 6 pkt 1 lit. a Europejskiej konwencji o obywatelstwie z dnia 6 listopada 1997 r.,
c) art. 8 w zw. z art. 14 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r.,
d) art. 21 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz praw i zasad wyrażonych w Traktacie o Unii Europejskiej oraz Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
e) art. 2, art. 7 w zw. z art. 8 Konwencji o prawach dziecka przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r.,
f) art. 9 ust. 2 Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 18 grudnia 1979 r.;
3) naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 141 § 4 p.p.s.a. przez brak pełnego wyjaśnienia podstawy prawnej rozstrzygnięcia, przejawiające się w braku wystarczającego ustosunkowania się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku do zarzutu naruszenia określonych w pkt 2 powyżej przepisów ustawowych oraz ponadustawowych, w tym prawa europejskiego oraz międzynarodowego, jak również zarzutu naruszenia zasady wyrażonej w art. 8 k.p.a. (tj. pogłębiania zaufania obywateli do władzy publicznej) oraz w art. 11 k.p.a. (tj. zasady przekonywania), jak również przejawiające się w sporządzeniu lakonicznego, schematycznego uzasadnienia wyroku nieodnoszącego się do okoliczności przedmiotowej sprawy oraz obecnego systemu prawnego, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, ponieważ Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie pominął podczas rozpatrywania sprawy niektóre z podniesionych w skardze okoliczności oraz zarzutów uzasadniających uchylenie zaskarżonej decyzji, a gdyby okoliczności te nie zostały pominięte, rozstrzygnięcie w sprawie mogłoby być odmienne.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej rozwinięto opisane wyżej zarzuty.
Uzasadnienie prawne
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw. Wyrażona w zaskarżonym wyroku przez Sąd I instancji ocena, że skarżąca jako dziecko pochodzące ze związku małżeńskiego nie nabyła obywatelstwa polskiego na podstawie art. 4 w zw. z art. 5 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego wskutek tego, że ojciec skarżącej ani jego wstępni nie posiadali obywatelstwa polskiego, nie narusza przepisów powołanej ustawy ani przepisów postępowania.
Nie jest zasadny zarzut naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. Wbrew zarzutom skargi kasacyjnej, uzasadnienie zaskarżonego wyroku odpowiadało wymogom określonym w art. 141 § 4 p.p.s.a. Sąd administracyjny pierwszej instancji przedstawił w nim zarówno dotychczasowy przebieg postępowania, jak i stan faktyczny, który przyjął za podstawę wyrokowania. Wyraźnie zaakcentował istotę sporu, przedstawiając zarówno zarzuty skargi, jak i stanowisko organu. Wskazał także podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz wyjaśnił znaczenie zastosowanych przepisów. Na podstawie uzasadnienia można prześledzić tok rozumowania Sądu, który doprowadził go do podjęcia rozstrzygnięcia. Sąd ustosunkował się do stanowiska skarżącej. Reasumując, należy stwierdzić, że zaskarżony wyrok zawiera wszystkie elementy określone w art. 141 § 4 p.p.s.a., a zatem nie można było w tym przypadku mówić o istotnym naruszeniu ww. przepisu.
Nie można też podzielić zarzutu naruszenia art. 4 pkt 1 i art. 5 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego. Za prawidłowe należy uznać stanowisko Sądu I instancji, jak również organów, iż w okolicznościach faktycznych przedmiotowej sprawy zastosowanie mają przepisy ustawy z 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego. Zgodnie z ówcześnie obowiązującymi przepisami G.L. mogła nabyć obywatelstwo polskie z mocy prawa wówczas, gdyby urodziła się jako ślubna córka ojca posiadającego obywatelstwo polskie lub nieślubne dziecko matki posiadającej polskie obywatelstwo. Jak wynika z akt sprawy skarżąca urodziła się w dniu (...) jako córka H. R. i E. z domu R. Ojciec skarżącej posiadał jedynie obywatelstwo (...). Nie budzi wątpliwości, iż skarżąca jest dzieckiem "ślubnym". W aktach administracyjnych znajduje się złożony przez skarżącą akt małżeństwa jej rodziców, z którego wynika, że H. R. i E. R. zawarli związek małżeński w dniu (...). Oznacza to, że zgodnie z ówcześnie obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego, skarżąca mogła nabyć obywatelstwo polskie wyłącznie wówczas, gdyby w dacie jej urodzenia obywatelstwo to posiadał jej ojciec. Natomiast w trakcie postępowania administracyjnego przed Wojewodą (...) ustalono, że ojciec skarżącej H. R. ani jego wstępni nie posiadali obywatelstwa polskiego a jedynie obywatelstwo (...). Zdaniem Sądu, z uwagi na fakt, iż ojciec skarżącej posiadał jedynie obywatelstwo (...), a rodzice pozostawali w związku małżeńskim, nie było podstaw do uwzględnienia wniosku. Posiadanie obywatelstwa polskiego przez matkę skarżącej nie może stanowić postawy do potwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego przez wnioskodawczynię. Zaznaczyć należy, że w związku z tym, że skarżąca urodziła się jako dziecko "ślubne" w rozpoznawanej sprawie nie była badana kwestia ewentualnej utraty obywatelstwa polskiego przez jej matkę. W związku z powyższym wszystkie argumenty podniesione w tej kwestii w skardze kasacyjnej są bezzasadne. W konsekwencji za usprawiedliwione należy uznać stanowisko Sądu I instancji uznające prawidłowość ustaleń organów, że skarżąca nie nabyła polskiego obywatelstwa na podstawie art. 4 w zw. z art. 5 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego.
Podkreślić należy, że postępowanie w sprawie potwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego kończy decyzja deklaratoryjna, która jest oświadczeniem właściwego organu administracji, z którego wynika, że według jego oceny stanu faktycznego i prawnego sprawy, strona posiada obywatelstwo polskie lub go nie posiada. Deklaratoryjny charakter decyzji oznacza, że nie tworzy ona prawa, ale potwierdza istniejący stan prawny oraz usuwa co do niego wątpliwości. Skutki decyzji deklaratoryjnych powstają z mocą wsteczną, od daty pojawienia się faktów prawotwórczych (zob. J. Borkowski, B. Adamiak, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, wydanie 15, Warszawa 2017, str. 556). W przeciwieństwie do aktów konstytutywnych nie tworzą, nie zmieniają ani nie uchylają istniejących stosunków administracyjnoprawnych. W związku z powyższym w przypadku potwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego nie można brać pod uwagę innych aktów prawnych niż przepisy obowiązujące w chwili urodzenia wnioskodawcy.
Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 63 § 1 dekretu z dnia 22 stycznia 1946 r. prawo rodzinne (Dz. U. z 1946 r. Nr 6, poz. 52 z późn. zm.), wskazać należy, że stosownie do tego przepisu dziecko, zrodzone przed zawarciem związku małżeńskiego swych rodziców, uważa się wskutek tego związku za dziecko z małżeństwa. Stosownie do art. XXIII § 1 dekretu z dnia 22 stycznia 1946 r. przepisy wprowadzające prawo rodzinne (Dz. U. z 1946 r. Nr 6, poz. 53), sytuacja prawna dzieci pozamałżeńskich, urodzonych przed dniem wejścia w życie prawa rodzinnego, ocenia się według przepisów tego prawa. Powołane przepisy stanowią przejaw dążenia do harmonizacji oraz ujednolicenia i zrównania praw i obowiązków osób, które ze względu na politykę władz III Rzeszy, w czasie przebywania na robotach przymusowych zabraniano zawierać związków małżeńskich. Sąd I instancji błędnie wskazał, że Prawo rodzinne z 1946 r. nie ma zastosowania do dzieci urodzonych przed dniem wejścia jego w życie. Powyższe uchybienie nie ma jednak wpływu na wynik sprawy, albowiem art. 63 § 1 dekretu z dnia 22 stycznia 1946 r. Prawo rodzinne nie ma zastosowania do sytuacji skarżącej. Wnioskodawczyni nie urodziła się jako dziecko nieślubne, a jej rodzice nie zawarli następnie związku małżeńskiego. Z akt sprawy wynika, że rodzice skarżącej zawarli związek małżeński w dniu (...) r., natomiast wnioskodawczyni urodziła się w dniu (...) r. Powoływanie się przez skarżącą na zrównanie statusu dzieci pozamałżeńskich ze statusem dzieci urodzonych z małżeństwa, przewidzianym w art. 63 § 1, a w konsekwencji czego skarżąca powinna mieć taką samą możliwość nabycia obywatelstwa matki w momencie urodzenia jak dziecko pozamałżeńskie, nie może zostać zaaprobowane. Wskazać należy, że powołane przez skarżącą kasacyjnie orzeczenia dotyczyły odmiennych stanów faktycznych od stanu niniejszej sprawy oraz zostały wydane w innym przedmiocie (odmowy przyznania świadczenia pieniężnego). Otóż w stanach faktycznym spraw II SA/Łd 156/06, IV SA/Po 352/07 oraz II SA/Łd 1064/05 skarżący urodzili się w czasie wojny jako dzieci nieślubne. Art. 63 § 1 Prawa rodzinnego z 1946 r. ma zastosowanie wyłącznie do sytuacji dzieci nieślubnych, których rodzice później zawarli związek małżeński. Taka sytuacja nie miała miejsca w rozpoznawanej sprawie, dlatego zarzut naruszenia tego przepisu jest bezzasadny.
Nie można też podzielić zarzutu naruszenia regulacji prawa międzynarodowego i unijnego. Wbrew twierdzeniom strony w rozpoznawanej sprawie nie doszło do dyskryminacji ze względu na płeć. Podkreślić należy, że problematyka nabywania i utraty obywatelstwa należy do prawa krajowego danego państwa. W rozpoznawanej sprawie wyłączność w tej kwestii mają przepisy prawa polskiego.
Sąd w pełni podziela stanowisko zaprezentowane w wyroku z dnia 8 sierpnia 2008 r. sygn. akt II OSK 189/07, w którym NSA wskazał, że postanowienia Konwencji Praw Człowieka oraz protokołów dodatkowych do Konwencji nie gwarantują prawa do obywatelstwa (zob. decyzja Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 12 stycznia 1999 r. o niedopuszczalności skargi w sprawie A. Karassev przeciwko Finlandii). Kompetencja wewnętrzna państwa do regulowania kwestii związanych z obywatelstwem wynika z zasady suwerenności i nie jest kwestionowana tak na gruncie prawa międzynarodowego, jak i w praktyce. Potwierdzają ją umowy międzynarodowe oraz orzecznictwo. Przepis art. 2 Konwencji w sprawie pewnych zagadnień dotyczących kolizji ustaw o obywatelstwie oraz protokołu dotyczącego przypadku bezpaństwowości, podpisanej w Hadze dnia 12 kwietnia 1930 r. (Dz. U. z 1937 r. Nr 47, poz. 361), gwarantuje, że rozstrzygnięcie, czy dana osoba posiada obywatelstwo danego Państwa musi być podjęte zgodnie z ustawodawstwem tego Państwa. Granice swobody w regulacji instytucji obywatelstwa wyznaczać mogą jedynie umowy międzynarodowe, zwyczaj międzynarodowy oraz ogólnie uznane zasady w przedmiocie obywatelstwa (art. 3 Konwencji haskiej). W wyroku z dnia 6 kwietnia 1955 r. w sprawie Nottebohma Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (ICJ Reports, 1955, s. 23) również potwierdził wyłączną kompetencję państwa w tym zakresie, stwierdzając, że każde państwo określa ustawą swe obywatelstwo i warunki jego nabycia. Prawo wewnętrzne reguluje jednocześnie całokształt spraw związanych z obywatelstwem, bowiem z faktu posiadania obywatelstwa danego państwa wynikają następstwa materialnoprawne w postaci szeregu praw i obowiązków jednostki wobec tego państwa, jak i obowiązków państwa wobec jednostki.
Niezależnie od powyższego należy podkreślić, że zasada lex retro non agit, jest obecnie istotnym elementem kultury prawnej większości współczesnych państw, a także zasadniczym składnikiem porządku konstytucyjnego współczesnych ustrojów konstytucyjnych. Najbardziej dobitnym tego wyrazem jest orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ukształtowane w kontekście spraw, które dotyczą stanu faktycznego i prawnego (krajowego), powstałego przed dniem akcesji danego państwa do Unii Europejskiej (kwestia tzw. kompetencji ratione temporis). Trybunał nie pozostawia wątpliwości, co do zakresu swojej kognicji w tych sprawach stwierdzając, iż jego jurysdykcja obejmuje jedynie spory powstałe na tle kolizji norm prawa krajowego z prawem unijnym, od momentu akcesji państwa członkowskiego (por. orzeczenie z dnia 15 czerwca 1999 r., sygn. C-321/97, w sprawie Andersson and Wikeris-Andersson,; z dnia 10 stycznia 2006 r., sygn. C-302/04, w sprawie Ynos kft and Janos Varga). Trybunał nie uznaje się zatem właściwy w sprawach, które dotyczą wydarzeń zaistniałych na gruncie stanu prawnego ustanowionego przed przystąpieniem danego państwa do Unii Europejskiej, wychodząc ze słusznego założenia, że normy te nie stanowią implementacji prawa unijnego (nawet jeżeli wprowadzono je w życie w celu dostosowania prawa krajowego do prawa unijnego). Trybunał uznał, iż nie może orzekać o kolizji norm prawa krajowego z prawem unijnym, gdyż oznaczałoby to, stosowanie prawa unijnego wstecz, co jest niedopuszczalne. Stwierdzić należy, że mocy rektoaktywnej nie mają również przepisy Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
Na uwzględnienie nie zasługuje również zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 21 Karty Praw Podstawowych. Z uwagi na treść art. 51 Karty Praw Podstawowych zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie sądowym przyjmuje się konieczność stosowania przepisów Karty przez państwa członkowskie, ale w sytuacji, gdy wykonują one prawo UE. Przepis ten wyraźnie stanowi, iż postanowienia Karty mają zastosowanie do instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii przy poszanowaniu zasady pomocniczości oraz do Państw Członkowskich wyłącznie w zakresie, w jakim stosują one prawo Unii. Zarzut naruszenia postanowień Karty może być podnoszony tylko w sytuacji, gdy w sprawie mają zastosowanie lub powinny mieć zastosowanie inne niż Karta przepisy prawa Unii Europejskiej stanowiące podstawę przyznania uprawnień lub nałożenia obowiązków (zob. postanowienie NSA z 2 lutego 2016 r., II ONP 7/15, CBOIS). W rozpoznawanej sprawie takie przepisy nie mają zastosowania.
W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 p.p.s.a., oddalił skargę kasacyjną.
