II OSK 573/11 - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
Wyrok
Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
z dnia 17 lutego 2012 r.
II OSK 573/11
TEZA aktualna
Uzasadnionym jest domaganie się od właściwego organu (wojewody) rozstrzygnięcia potwierdzającego posiadanie bądź utratę przez zmarłego wstępnego obywatelstwa polskiego jako okoliczności wpływającej na uprawnienia osób zstępnych.
UZASADNIENIE
Skład orzekający
Przewodniczący: Sędzia NSA Arkadiusz Despot-Mładanowicz.
Sędziowie: NSA Małgorzata Dałkowska-Szary (spr.), del. WSA Mirosława Pindelska.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 2012 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 23 listopada 2010 r. sygn. akt IV SA/Wa 1859/10 w sprawie ze skargi B. C. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia (...) sierpnia 2010 r. nr (...) w przedmiocie odmowy stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie faktyczne
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 23 listopada 2010 r., sygn. akt IV SA/Wa 1859/10, po rozpoznaniu sprawy ze skargi B. C. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia (...) sierpnia 2010 r. nr (...) w przedmiocie odmowy stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego, uchylił zaskarżoną decyzję i utrzymaną nią w mocy decyzję Wojewody Mazowieckiego z (...) maja 2010 r. nr (...) oraz zasądził od Ministra na rzecz skarżącej zwrot kosztów postępowania sądowego
Zaskarżoną decyzją utrzymano w mocy decyzję Wojewody Mazowieckiego z (...) maja 2010 r., którą odmówiono stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego przez zmarłego B. W.
W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji wskazano, że wnioskiem z dnia 30 sierpnia 2007 r. B. C. wystąpiła o stwierdzenie posiadania obywatelstwa polskiego przez B. T. W., który to dokument potrzebny był jej celem okazania w sądzie w toczącej się sprawie o stwierdzenie nabycia spadku po ww. osobie. W trakcie postępowania przed Wojewodą ustalono, iż B. W. urodził się (...) sierpnia 1910 r. w G., jako syn K. i H. z d. K., a więc przed powstaniem niepodległego Państwa Polskiego oraz wejściem w życie ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 7, poz. 44, ze zm.), która weszła w życie w dniu 31 stycznia 1920 r. Mógł zatem, jako urodzony na terenach, które weszły w 1918 r. w skład odrodzonego Państwa Polskiego, nabyć obywatelstwo polskie na podstawie art. 2 ww. ustawy. Organ uzyskał z brytyjskiego Ministerstwa Obrony Zeszyt Ewidencyjny "T. W.", podporucznika w (...) Kompanii S. Sił Zbrojnych na Zachodzie, który zawiera szczegółowy przebieg służby w wojsku polskim. Powyższe bezsprzecznie dowodzi, iż B. W. nabył i posiadał obywatelstwo polskie na podstawie przepisów ustawy z 20 stycznia 1920 r.
Minister wywiódł, iż wnioskodawczyni posiada interes prawny w rozpoznawanej sprawie, gdyż jej sytuacja prawna uzależniona jest od stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego przez B. W. - w aktach sprawy znajduje się skierowane do wnioskodawczyni pismo Sądu Rejonowego w W. z 25 czerwca 2007 r., w którym Sąd wzywa ją do złożenia zaświadczenia, iż B. P. na dzień 1 stycznia 1986 r. miał obywatelstwo polskie.
W ocenie Ministra, dla ustalenia czy B. W. posiadał w dniu 1 stycznia 1986 r. obywatelstwo polskie niezbędne było zbadanie czy nastąpiły zdarzenia, które skutkowały utratą tego obywatelstwa. Minister zwrócił uwagę, że w aktach sprawy znajduje się pismo z 16 kwietnia 2010 r., w którym pełnomocnik strony oświadczył, iż "strona nie jest w posiadaniu dokumentu naturalizacji B. W. i nie ma też wiedzy czy do naturalizacji doszło (...). Wiadomo, że przez jakiś czas przybywał w L. a następnie w miejscowości S. w Anglii. Ponadto wiadomo nam, że posiadł numer Certificate of Registration (...) wydany w dniu (...) czerwca 1949 r." Minister wskazał, że obowiązująca ustawa o obywatelstwie polskim nie określa jakie dokumenty należy złożyć wraz z wnioskiem o stwierdzenie posiadania obywatelstwa polskiego, jednakże jego zdaniem obowiązek poszukiwania dowodów ciąży nie tylko na organie, ale obarcza on także stronę, która w swym dobrze rozumianym interesie powinna wykazywać dbałość o przedstawienie środków dowodowych.
Organ podniósł, iż ze względu na fakt, iż dokumenty, na podstawie których możliwe byłoby ustalenie czy B. W. nabył obywatelstwo brytyjskie lub wstąpił do służby wojskowej w brytyjskiej armii, są wydawane wyłącznie na wniosek osób zainteresowanych, ich pozyskanie we własnym zakresie przez organy wykracza poza kompetencje polskich organów prowadzących przedmiotową sprawę. Dodatkowo stoją temu na przeszkodzie wewnętrzne przepisy Wielkiej Brytanii. Tym samym cały ciężar dowodowy w tym zakresie obarcza wyłącznie stronę. Organ I instancji pismem z 17 marca 2010 r. wezwał stronę do przedłożenia szczegółowego życiorysu B. W., brytyjskiego aktu naturalizacji ww. osoby lub zaświadczenia o braku naturalizacji oraz zaświadczenia czy wstąpił on do służby w armii brytyjskiej. Do dnia wydania decyzji przez Wojewodę strona nie przedłożyła żądanych dokumentów. Dążąc do pełnego wyjaśnienia sprawy Minister pismem z 14 czerwca 2010 r. wezwał wnioskodawczynię do przedłożenia zaświadczenia wydanego przez uprawnioną władzę Wielkiej Brytanii mówiącego, czy B. W. nabył/nie nabył obywatelstwa brytyjskiego oraz zaświadczenia wydanego przez uprawnioną władzę Armii Brytyjskiej dotyczącego odbywania/nieodbywania służby w brytyjskiej armii przez B. W. Organ zakreślił termin na dokonanie ww. czynności - do dnia 16 sierpnia 2010 r. - pod rygorem rozpatrzenia sprawy w jej obecnym stanie faktycznym i prawnym. W zakreślony terminie strona nie przedłożyła żądanych dokumentów lub wyjaśnień, pomimo, iż miały istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.
Wobec powyższego Minister uznał, iż biorąc pod uwagę ustalony stan faktyczny i prawny, prawidłowo organ I instancji ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy, który również w ocenie Ministra, uniemożliwia wydanie decyzji stwierdzającej, że B. W. posiadał obywatelstwo polskie w dniu 1 stycznia 1986 r. Skargą B. C. zaskarżyła powyższą decyzję w całości wnosząc o jej uchylenie. Decyzji tej zarzucono naruszenie art. 7 i art. 77 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tj. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm., dalej: k.p.a.), przez nie podjęcie wszelkich możliwych kroków prawnych w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, w szczególności przez brak przeprowadzenia dowodu polegającego na zwróceniu się przez organ do odpowiednich władz brytyjskich o udzielenie informacji, czy osoba o imieniu i nazwisku B. W. utraciła obywatelstwo polskie. Zaskarżonej decyzji zarzucono także naruszenie art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim (tj. Dz. U. z 2000 r. Nr 28, poz. 353 ze zm.) przez jego nieprawidłowe zastosowanie. Organ dysponował bowiem wiedzą, że B. W. posiadał obywatelstwo polskie od chwili urodzenia, natomiast nie dysponował dowodami utraty obywatelstwa przez ww. osobę. Należało zatem zastosować, zgodnie z zasadami prawidłowego rozumowania, domniemanie posiadania przez niego obywatelstwa polskiego w styczniu 1986 r. Dodatkowo skarżąca powołała się na informację z Konsulatu RP w L. wskazującą, iż B. W. nie figuruje w kartotece tamtejszego Urzędu, co świadczy, że nie zrzekł się on obywatelstwa polskiego, nawet jeśli nabył obywatelstwo brytyjskie. Gdyby tak było to wiedzę o tym fakcie posiadałby ww. Konsulat. Zatem to nie władze brytyjskie powinny mieć wiedzę, czy zrzekł się on obywatelstwa polskiego, a władze polskie. Skuteczność zrzeczenia się obywatelstwa jest uzależniona od tego czy dotrze do odpowiednich władz polskich w odpowiedniej treści i formie. Konkludując skarżąca podniosła, iż działania organu doprowadziły do naruszenia jej interesu prawnego w ustaleniu obywatelstwa B. W., co z kolei uniemożliwia przeprowadzenie postępowania spadkowego po ww. osobie.
Minister w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie podtrzymując swoje stanowisko w sprawie. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, w uzasadnieniu przywołanego na wstępie wyroku wskazał, że organy rozpoznające sprawę nie zwróciły uwagi na różnicę między orzekaniem o stwierdzeniu posiadania obywatelstwa polskiego, a orzekaniem o stwierdzeniu utraty obywatelstwa polskiego. W wyniku wszczętego przez skarżącą postępowania organy powinny rozpoznać sprawę i wydać decyzję w przedmiocie stwierdzenia, czy B. W. utracił obywatelstwo polskie, czy nie utracił, a nie w przedmiocie stwierdzenia posiadania lub nieposiadania obywatelstwa polskiego przez ww. osobę zmarłą. W decyzji takiej winno określić się datę, w której nastąpiła utrata obywatelstwa polskiego.
Ponadto, zdaniem Sądu, odmowę stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego przez B. W. wydano wobec braku dokumentów jednoznacznie przemawiających za orzeczeniem w przedmiocie stwierdzenia obywatelstwa. Organ zawsze bowiem winien mieć na uwadze, iż ciężar dowodu spoczywa na organie administracji publicznej i nie może być przerzucany na stronę. Jeżeli więc strona przedstawi niepełny materiał dowodowy, organ ma obowiązek z własnej inicjatywy go uzupełnić. Nie oznacza to jednak, iż strona winna być zwolniona od współdziałania w realizacji tego obowiązku, zwłaszcza że udowodnienie braku utraty obywatelstwa mogłoby doprowadzić do rezultatów korzystnych dla strony. Niemniej jednak organ zanim przerzuci na stronę postępowania cały ciężar dowodowy, uprzednio powinien wykazać, że ze swojej strony podjął wszelkie możliwe działania celem zgromadzenia stosownego materiału sprawy. W niniejszej sprawie organ nie zadośćuczynił powyższemu obowiązkowi. To do organu należało ustalenie zaistnienia którejkolwiek przesłanki z art. 11 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 7, poz. 44 ze zm.). Zatem organ winien zwrócić się za pośrednictwem Konsulatu do odpowiednich władz brytyjskich, jak to czyni w innych sprawach tego rodzaju, co Sądowi wiadome jest z urzędu, o wyjaśnienie czy B. W. nabył obywatelstwo brytyjskie i w jakiej dacie. Niezrozumiałe jest zatem tłumaczenie Ministra, iż pozyskanie dokumentów, na podstawie których możliwe byłoby ustalenie czy B. W. nabył obywatelstwo brytyjskie wykracza poza kompetencje polskich organów prowadzących przedmiotową sprawę. Również nie zostało wykazane tłumaczenie organu, iż zdobyciu przedmiotowych dokumentów stoją na przeszkodzie wewnętrzne przepisy Wielkiej Brytanii. W aktach sprawy brak potwierdzenia, jakoby organ podejmował jakiekolwiek czynności zmierzające do uzyskania potwierdzenia nabycia obywatelstwa obcego przez B. W. i spotkał się z odmową uzasadnioną powyższymi względami.
Sąd wskazał również, że kolejną okolicznością, wymagającą rozważenia i ustosunkowania się do niej przez organ przy ponownym rozpoznawaniu sprawy jest przynależność B. (T.) W. w okresie od czerwca 1947 r. do czerwca 1949 r. do korpusu Armii Brytyjskiej pod nazwą (...) w kontekście treści art. 11 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego. Ponadto w kontekście interesu prawnego skarżącej uprawniającego ją do wniesienia wniosku w przedmiocie utraty obywatelstwa polskiego przez B. W. wskazać należy, iż organ nie wykazał jakie pokrewieństwo zachodziło pomiędzy skarżącą a B. W. oraz jakie konkretnie postępowanie toczy się przed sądem powszechnym. Z treści zaskarżonej decyzji wynika, iż jest to postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku, natomiast analiza akt sprawy wskazuje, iż jest to postępowanie w sprawie o uznanie za zmarłego. Powyższe, zdaniem Sądu, przemawia za uznaniem, że organy prowadzące postępowanie dopuściły się naruszenia zarzucanych w skardze przepisów postępowania administracyjnego i prawa materialnego. Dodatkowo Sąd zauważył, iż aby można było rozważać przesłanki utraty obywatelstwa polskiego przez B. W. wynikające z ustaw o obywatelstwie polskim z 1951 r. i 1962 r., najpierw należało zbadać czy owa utrata obywatelstwa polskiego przez wymienionego nie nastąpiła na podstawie ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego z 1920 r. Skargą kasacyjną Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji zaskarżył powyższy wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie:
1) prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 17 ust. 4 ustawy o obywatelstwie polskim,
2) przepisów postępowania mającego istotny wpływ na wynik sprawy poprzez naruszenie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej: p.p.s.a.) w zw. z art. 7 i77 k.p.a. polegające na błędnym stwierdzeniu, że decyzja Ministra z dnia (...) sierpnia 2010 r. została wydana bez dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy.
Z uwagi na powyższe wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie skargi, względnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji i zasądzenie kosztów postępowania. W uzasadnieniu Minister powtórzył swoje stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji. Przywołał orzeczenia sądów wojewódzkich oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego potwierdzające stanowisko, zgodnie z którym w razie zgłoszenia wniosku w przedmiocie obywatelstwa osoby zmarłej (np. przez jej zstępnego) organy administracji mogą orzekać w przedmiocie utraty obywatelstwa przez tę osobę zmarłą - takie orzeczenie odnośnie sytuacji prawnej osoby zmarłej nie narusza art. 28 k.p.a. i może być wydane po wniosku np. zstępnego, który ma w tym zakresie legitymację do żądania wszczęcia postępowania. Ponadto Minister podniósł, że zarzut, iż nie podjął on wszelkich działań celem zgromadzenia pełnego materiału dowodowego jest niezrozumiały. Podtrzymał swoje stanowisko, iż dokumenty, na podstawie których możliwe byłoby ustalenie, czy B. W. nabył obywatelstwo brytyjskie lub wstąpił do służby wojskowej w brytyjskiej armii, są wydawane przez właściwe organy państwa obcego (Wielkiej Brytanii) na wniosek osób zainteresowanych, a ich pozyskanie we własnym zakresie przez organy I i II instancji wykraczało poza ich kompetencje. Organ podkreślił, że w innych sprawach tego rodzaju podejmowane były próby pozyskania od właściwych organów brytyjskich stosownych informacji, jednak organy te każdorazowo wskazywały, iż o podanie danych dotyczących przebiegu służby wojskowej powinien wystąpić sam zainteresowany. Na dowód powyższego do skargi kasacyjnej załączono informację telefaksową Wicekonsula RP. Minister przywołał także orzeczenia sądów administracyjnych zapadłe, jego zdaniem, w podobnych przedmiotowo sprawach.
Uzasadnienie prawne
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 183 § 1p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod rozwagę jedynie nieważność postępowania. W związku z tym, że w niniejszej sprawie nie zachodzi żadna z przesłanek nieważności postępowania wymienionych w art. 183 § 2p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny związany jest granicami skargi kasacyjnej.
Wskazać również należy, że stosownie do przepisu art. 184p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny oddala skargę kasacyjną, jeżeli nie ma usprawiedliwionych podstaw albo jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu. Taka sytuacja ma miejsce w badanej sprawie bowiem zaskarżony wyrok, pomimo częściowo błędnego uzasadnienia, odpowiada prawu.
Na wstępie podkreślenia wymaga, że obowiązująca ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim (tj. Dz. U. z 2000 r. Nr 28, poz. 353 ze zm.) przewiduje możliwość stwierdzenia przez wojewodę posiadania i utraty obywatelstwa polskiego (art. 17 ust. 4 ustawy). Stwierdzenie posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego wymaga zawsze deklaratoryjnej decyzji administracyjnej, gdy posiadanie lub utrata obywatelstwa nie wynika z posiadanych danych, a wojewoda musi ustosunkować się do zgłoszonego żądania. Decyzja o charakterze deklaratoryjnym nie tworzy wprawdzie nowej sytuacji prawnej, ale stwierdza w stosunku do konkretnego adresata, czy i jaki jest, w danej sytuacji faktycznej, jego stan prawny w sferze prawa administracyjnego. Dopiero wydanie decyzji potwierdza w takiej sytuacji status określonej osoby co do jej obywatelstwa. Wydanie więc przez wojewodę decyzji stwierdzającej posiadanie lub utratę obywatelstwa polskiego przez określoną osobę winno być zawsze poprzedzone przeprowadzeniem wnikliwego postępowania wyjaśniającego z zachowaniem wszystkich reguł postępowania administracyjnego. Dopuszczalne jest również wydawanie decyzji w sprawie o stwierdzenie obywatelstwa na podstawie art. 17 ust. 4 o obywatelstwie odnośnie osoby zmarłej, jeżeli z wnioskiem o takie rozstrzygnięcie wystąpi podmiot, który ma w tym interes prawny w rozumieniu art. 28 k.p.a.
W zaskarżonym wyroku, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie dokonując wykładni przepisu art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim wskazał, że organy rozpoznające sprawę nie zwróciły uwagi na różnicę między orzekaniem o stwierdzeniu posiadania obywatelstwa polskiego, a orzekaniem o stwierdzeniu utraty obywatelstwa polskiego. W wyniku wszczętego przez skarżącą postępowania organy powinny rozpoznać sprawę i wydać decyzję w przedmiocie stwierdzenia, czy zmarły B. W. utracił obywatelstwo polskie, czy nie utracił, a nie w przedmiocie stwierdzenia posiadania lub nieposiadania obywatelstwa polskiego przez ww. osobę zmarłą. W decyzji takiej winno określić się datę, w której osoba ta utraciła lub nie utraciła obywatelstwo polskie. Sąd powołał się przy tym na tezy wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 kwietnia 2007 r. sygn. akt II OSK 636/06, Lex nr 345303 i z dnia 14 września 2006 r. sygn. akt II OSK 353/06, ONSAiWSA 2007/1/11, wydanych jednak w odmiennych okolicznościach faktycznych.
W niniejszej sprawie z wnioskiem o wydanie decyzji o potwierdzeniu posiadania w dniu 1 stycznia 1989 r. obywatelstwa polskiego przez zmarłego B. W. wystąpiła osoba wskazująca, że jest spadkobiercą i że sąd powszechny zażądał od niej takiego właśnie potwierdzenia. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 13 marca 2009 r. sygn. akt II OSK 732/08 orzekając w sprawie o zbliżonym stanie faktycznym wyraził pogląd, że z uwagi na to, że sytuacja prawna zstępnych osoby zmarłej, zgodnie z przepisami prawa materialnego w bezpośredni sposób uzależniona jest od posiadania przez zmarłego obywatelstwa polskiego, przyjąć trzeba, iż podmioty te nie mogą zostać pozbawione uprawnienia do potwierdzenia na drodze urzędowej określonego stanu prawnego dotyczącego tejże osoby. Mając na uwadze, że decyzja administracyjna ma dotyczyć okresu, kiedy osoba ta żyła, zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, nic nie stoi na przeszkodzie, by uznać, że uzasadnionym jest domaganie się od właściwego organu (wojewody) rozstrzygnięcia potwierdzającego posiadanie bądź utratę przez zmarłego wstępnego obywatelstwa polskiego jako okoliczności wpływającej na uprawnienia osób zstępnych. Pogląd ten Naczelny Sąd Administracyjny w składzie orzekającym w niniejszej sprawie w pełni podziela.
Za uzasadniony należy uznać zatem podniesiony w pkt 1) skargi kasacyjnej zarzut naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię przepisu art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim. Uwzględnienie tego zarzutu nie wpływa jednak na treść rozstrzygnięcia, bowiem pomimo częściowo błędnego uzasadnienia zaskarżony wyrok Sądu I instancji odpowiada prawu.
Nie jest bowiem trafny zarzut naruszenia przepisu art. 145 § 1 pkt 1 lit. cp.p.s.a. w związku z art. 7 i 77 k.p.a.
Zarzut ten sprowadza się do zakwestionowania ustalenia Sądu, że zaskarżona decyzja i poprzedzająca ją decyzja organu I instancji zostały wydane bez dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, przy czym organ w istocie polemizuje ze stwierdzeniami i wytycznymi zawartymi w uzasadnieniu wyroku.
Odnosząc się do tego zarzutu wskazać należy, że z art. 133p.p.s.a. wynika, iż sąd orzeka wedle stanu faktycznego i prawnego istniejącego w dacie wydania zaskarżonego aktu lub podjęcia zaskarżonej czynności, a wynikającego z akt sprawy. Ma zatem obowiązek ocenić, czy zebrany w postępowaniu administracyjnym materiał dowodowy jest pełny, został prawidłowo zebrany i jest wystarczający do ustalenia stanu faktycznego, jaki stan faktyczny sprawy wynika z akt sprawy i czy w świetle istniejącego wówczas stanu prawnego podjęte przez organ rozstrzygnięcie sprawy jest zgodne z obowiązującym prawem. Mówiąc innymi słowy sąd administracyjny bada, czy ustalenia faktyczne dokonane w postępowaniu przed organami administracyjnymi, odpowiadają prawu (por. wyrok NSA z 23 stycznia 2007 r., II FSK 72/06, ONSAiWSA 2008, Nr 2, poz. 31). Wbrew zarzutom kasacji Sąd I instancji dopełnił właśnie tych obowiązków, a jego ocena, że organy nieprawidłowo ustaliły stan faktyczny sprawy znajduje uzasadnienie w aktach sprawy. Tym samym należało uznać, że zarzut naruszenia art. 7 i 77 k.p.a. w związku z art. 145 § 1 pkt 1 lit. ap.p.s.a. jest nieuzasadniony.
Przedmiotem oceny Sądu I instancji była - wydana na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. i art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim-decyzja Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia (...) sierpnia 2010 r. utrzymująca w mocy decyzję Wojewody Mazowieckiego z (...) maja 2010 r., którą odmówiono stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego przez zmarłego B. W. urodzonego w dniu (...) sierpnia 1910 r. w G., s. K. i H. z d. K., do dnia 1 stycznia 1986 r.
Dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy zastosowanie znajdowały przede wszystkim przepisy ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. RP Nr 7, poz. 44 z późn. zm.), która to ustawa obowiązywała w chwili zaistnienia zdarzeń mających znaczenie dla stwierdzenia nabycia, posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego przez zmarłego B. W.
Przed wydaniem decyzji stwierdzającej posiadanie obywatelstwa polskiego należało więc dokonać jednoznacznych ustaleń czy i na jakiej podstawie B. W. nabył obywatelstwo polskie (ustaleń tych dokonano) i czy posiadał je w dacie wskazanej we wniosku strony (1 stycznia 1986 r.). W przypadku stwierdzenia nabycia obywatelstwa organy winny ustalić, czy nie nastąpiła utrata tego obywatelstwa przed datą wskazaną we wniosku. W badanej sprawie organy ustaliły, że B. W. nabył obywatelstwo polskie z chwilą urodzenia na podstawie art. 2 ustawy z 20 stycznia 1920 r. i posiadał je co najmniej do dnia 3 czerwca 1949 r., kiedy to został zwolniony ze służby w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia.
W art. 11 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego z 1920 r. (która obowiązywała do 19 stycznia 1951 r.) uregulowano dwie niezależne przesłanki utraty obywatelstwa polskiego. Pierwszą z nich było nabycie obcego obywatelstwa, z tym zastrzeżeniem, że osoby obowiązane do czynnej służby wojskowej mogły nabyć obywatelstwo obce jedynie po uzyskaniu zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego, zgodnie z obowiązującymi przepisami, w przeciwnym razie nadal były uważane wobec Państwa Polskiego za obywateli polskich (art. 11 pkt 1 w zw. z art. 11zd. 2 ustawy). Drugą przesłanką utraty obywatelstwa było przyjęcie urzędu publicznego lub wstąpienie do służby wojskowej w państwie obcym bez zgody właściwego wojewody, wyrażonej w porozumieniu z właściwym dowódcą okręgu korpusu (art. 11 pkt 2 ustawy).
W aktach sprawy brak jest jakichkolwiek dowodów, które mogłyby wskazywać na ziszczenie się w stosunku do zainteresowanego przesłanek utraty obywatelstwa z powołanego ust. 1 czy ust. 2 art. 11 ustawy o obywatelstwie polskim z 1920 r. W szczególności nie dokonano żadnych ustaleń, czy B. W. uzyskał zwolnienie od powszechnego obowiązku wojskowego o jakim mowa w art. 11 zdanie 2 ustawy, z czym dopiero mogłaby się wiązać utrata obywatelstwa polskiego na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy. Trafnie zatem wskazał Sąd I instancji w zaskarżonym wyroku, że w świetle zasad określonych przepisami art. 7 i 77 k.p.a. w stanie faktycznym sprawy, to do organu należało ustalenie zaistnienia którejkolwiek przesłanki z art. 11 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego i że to organ winien się zwrócić za pośrednictwem konsulatu do odpowiednich władz brytyjskich o wyjaśnienie czy B.W. nabył obywatelstwo brytyjskie i w jakiej dacie. Zasadnie też wytknięto organowi, że nie wykazał aby pozyskanie dokumentów, na podstawie których możliwe byłoby ustalenie czy B. W. nabył obywatelstwo brytyjskie wykraczało poza kompetencje polskich organów prowadzących przedmiotową sprawę. Również nie zostało wykazane tłumaczenie organu, iż zdobyciu przedmiotowych dokumentów stoją na przeszkodzie wewnętrzne przepisy Wielkiej Brytanii. W aktach sprawy brak potwierdzenia, jakoby organ podejmował jakiekolwiek czynności zmierzające do uzyskania potwierdzenia nabycia obywatelstwa obcego przez B. W. i spotkał się z odmową uzasadnioną powyższymi względami, co trafnie podkreślił Sąd w zaskarżonym wyroku. Wskazać przy tym należy, że skarżąca podejmowała wszelkie możliwe działania celem uzyskania żądanych dowodów. Nie można uznać za prawidłowe stanowiska organu, że nie przedstawienie przez stronę na żądanie organu jednoznacznych dowodów świadczących o nabyciu przez B. W. obywatelstwa brytyjskiego czy wstąpieniu do służby w państwie obcym bez odpowiedniej zgody zwalnia organ od obowiązku prowadzenia postępowania dowodowego we własnym zakresie i - przy jednoczesnym braku dowodów lub nawet poszlak mogących świadczyć o utracie obywatelstwa polskiego przez zainteresowanego w badanym okresie - stwarza domniemanie utraty tego obywatelstwa. Takie rozumowanie stanowi odwrócenie podstawowych zasad postępowania dowodowego określonych w przepisach art. 7, 8, 77 § 1, 80 k.p.a., co zasadnie podniesiono w zaskarżonym wyroku. Prawidłowe są również ustalenia Sądu nakazujące organowi wyjaśnić w sposób jednoznaczny jakie pokrewieństwo zachodziło pomiędzy skarżącą B. C. a zmarłym B. W. oraz jakie konkretnie postępowanie z udziałem skarżącej toczy się przed sądem powszechnym.
Nie można zatem skutecznie czynić Sądowi zarzutu, że uchylając decyzje organów obu instancji naruszył przepis art. 145 § 1 pkt 1 lit. cp.p.s.a. w zw. z art. 7 i 77 k.p.a. Stąd zarzut podniesiony w pkt 2) kasacji nie może być uwzględniony.
Z powyższych względów należało na podstawie art. 184p.p.s.a. oddalić skargę kasacyjną, gdyż zarzut naruszenia przepisów postępowania okazał się chybiony, a zaskarżony wyrok pomimo częściowo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu.
