UTRATA OBYWATELSTWA POLSKIEGO

Utrata obywatelstwa polskiego - zasady obowiązujące od 15 sierpnia 2012

Obywatel polski, który zrzeka się obywatelstwa polskiego, traci obywatelstwo polskie po uzyskaniu zgody Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może wyrazić obywatelowi polskiemu, na jego wniosek, zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego. Wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego przez małoletniego pozostającego pod wyłączną władzą rodzicielską osoby lub osób nieposiadających obywatelstwa polskiego następuje na wniosek jego przedstawicieli ustawowych. W przypadku braku porozumienia między przedstawicielami ustawowymi każdy z nich może zwrócić się o rozstrzygnięcie do sądu.

Utrata obywatelstwa polskiego - zasady obowiązujące od 1 stycznia 1999 roku do 15 sierpnia 2012 roku

Obywatel polski traci obywatelstwo polskie na swój wniosek po uzyskaniu zgody Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego. Zgoda na zrzeczenie się obywatelstwa udzielona rodzicom rozciąga się na dzieci pozostające pod ich władzą rodzicielską. Zgoda na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego udzielona jednemu z rodziców rozciąga się na dzieci pozostające pod jego władzą rodzicielską, gdy drugiemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska lub nie jest on obywatelem polskim albo gdy jest obywatelem polskim i wyrazi przed właściwym organem zgodę na utratę obywatelstwa polskiego przez dzieci. W przypadku gdy drugie z rodziców jest obywatelem polskim i sprzeciwia się rozciągnięciu na dzieci zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego udzielonej pierwszemu z rodziców lub gdy porozumienie napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, każde z rodziców może zwrócić się o rozstrzygnięcie do sądu. Zgoda na zrzeczenie się obywatelstwa rozciąga się na dzieci, które ukończyły szesnaście lat, jedynie za ich zgodą.

Zasady obowiązujące od 22 sierpnia 1962 roku do 1 stycznia 1999 roku

Wcześniej utrata obywatelstwa polskiego powiązana była z nabyciem innego obywatelstwa.

Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych obywatel polski może nabyć obywatelstwo obce jedynie za zezwoleniem właściwego organu polskiego na zmianę obywatelstwa. Nabycie obywatelstwa obcego pociąga za sobą utratę obywatelstwa polskiego. Zezwolenie na zmianę obywatelstwa udzielone rodzicom rozciąga się na dzieci pozostające pod ich władzą rodzicielską. Zezwolenie na zmianę obywatelstwa udzielone jednemu z rodziców rozciąga się na dzieci pozostające pod jego władzą rodzicielską, gdy drugiemu z rodziców nie służy władza rodzicielska lub nie jest ono obywatelem polskim albo - będąc obywatelem polskim - wyrazi przed właściwym organem zgodę na zmianę obywatelstwa dzieci. W przypadku gdy drugie z rodziców będąc obywatelem polskim sprzeciwia się zmianie obywatelstwa dzieci lub gdy porozumienie się rodziców napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, każde z rodziców może zwrócić się o rozstrzygnięcie do sądu. Zezwolenie na zmianę obywatelstwa rozciąga się na dzieci, które ukończyły szesnaście lat, jedynie za ich zgodą.

Ponadto były specjalne zasady w stosunku do kobiet.

Obywatelka polska, która:

1. w myśl prawa obcego nabyła obywatelstwo obce wskutek zawarcia małżeństwa z cudzoziemcem lub w związku z zawarciem takiego małżeństwa bądź
2. posiadając obywatelstwo obce nabyła wskutek zawarcia małżeństwa z obywatelem polskim lub w związku z zawarciem takiego małżeństwa obywatelstwo polskie, po czym małżeństwo to ustało lub zostało unieważnione i osoba ta w myśl prawa obcego posiada obywatelstwo obce, traci obywatelstwo polskie, jeżeli złoży odpowiednie oświadczenie przed właściwym organem polskim i organ ten wyda decyzję o przyjęciu oświadczenia.

Władze polskie miały również możliwość pozbawienia obywatelstwa polskiego danej osoby:

Obywatel polski, który przebywa za granicą, może być pozbawiony obywatelstwa polskiego, jeżeli:

1. naruszył obowiązek wierności wobec Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej,
2. działał na szkodę żywotnych interesów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej,
3. nielegalnie opuścił obszar Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej po dniu 9 maja 1945 r.,
4. odmówił powrotu do Polski na wezwanie właściwego organu państwowego,
5. uchyla się od wykonania obowiązku wojskowego, przewidzianego przez prawo polskie,
6. skazany został za granicą za przestępstwo stanowiące zbrodnię pospolitą również w rozumieniu prawa polskiego lub jest recydywistą.

W razie niemożności doręczenia orzeczenia o pozbawieniu obywatelstwa polskiego do rąk osoby, której to orzeczenie dotyczy, lub jeżeli odmawia ona przyjęcia takiego orzeczenia, wywieszenie orzeczenia o pozbawieniu obywatelstwa polskiego w lokalu właściwego polskiego urzędu konsularnego w ciągu dni czternastu zastępuje jego doręczenie.

Zasady obowiązujące od 19 stycznia 1951 roku do 22 sierpnia 1962 roku

 Pod rządami poprzednio obowiązującej ustawy zasady były podobne. Nie było jednak przepisów szczegółowy dotyczących kobiet.

Obywatel polski może nabyć obywatelstwo obce jedynie po uzyskaniu zezwolenia władzy polskiej na zmianę obywatelstwa. Zezwolenie na zmianę obywatelstwa, udzielone rodzicom, rozciąga się na dzieci, pozostające pod ich władzą rodzicielską. Zezwolenie na zmianę obywatelstwa, udzielone jednemu z rodziców, rozciąga się na dzieci, pozostające pod jego władzą rodzicielską, gdy drugie z rodziców nie jest obywatelem polskim lub - będąc obywatelem polskim - wyrazi przed właściwą władzą zgodę na zmianę obywatelstwa dzieci. Jeżeli drugie z rodziców sprzeciwia się zmianie obywatelstwa lub gdy porozumienie się rodziców napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody - sprawę rozstrzyga sąd. Zezwolenie rozciąga się na dzieci w wieku powyżej trzynastu lat jedynie za ich zgodą. Nabycie obywatelstwa obcego zgodnie z powyższymi zasadmi pociąga za sobą utratę obywatelstwa polskiego.

Obywatel polski, który przebywa za granicą, może być pozbawiony obywatelstwa polskiego, jeżeli:

1. naruszył obowiązek wierności wobec Państwa Polskiego,
2. działał na szkodę żywotnych interesów Polski Ludowej,
3. nielegalnie opuścił obszar Państwa Polskiego po dniu 9 maja 1945 r.,
4. odmówił powrotu do kraju na wezwanie właściwej władzy,
5. uchyla się od wykonania obowiązku wojskowego,
6. skazany został za granicą za zbrodnię pospolitą lub jest recydywistą.

Pozbawienie obywatelstwa polskiego można rozciągnąć na zamieszkałe za granicą dzieci pozbawionego, które nie ukończyły lat trzynastu.

Zasady obowiązujące od 1 kwietnia 1938 roku do 19 stycznia 1951 roku

 W powyższym okresie obowiązywała specjalna ustawa o pozbawianiu obywatelstwa polskiego.

Obywatel polski, przebywający za granicą, może być pozbawiony obywatelstwa polskiego, jeżeli:

1. działał za granicą na szkodę Państwa Polskiego lub
2. przebywając nieprzerwanie za granicą co najmniej przez lat 5 po powstaniu Państwa Polskiego, utracił łączność z państwowością polską lub
3. przebywając za granicą, nie powrócił do Polski w oznaczonym terminie na wezwanie urzędu zagranicznego Rzeczypospolitej Polskiej.

Orzeczenie o pozbawieniu obywatelstwa polskiego wydaje Minister Spraw Wewnętrznych na wniosek Ministra Spraw Zagranicznych. Orzeczenie to nie wymaga uzasadnienia i jest natychmiast wykonalne. Orzeczenie to podlega zaskarżeniu do Najwyższego Trybunału Administracyjnego.

Utrata obywatelstwa polskiego męża rozciąga się na jego żonę, zaś ojca (nieślubnej matki) - na jego (jej) dzieci w wieku do lat 18, jeżeli osoby te przebywają za granicą i nie zostały w orzeczeniu o pozbawieniu wyłączone spod utraty obywatelstwa. Wyłączenie żony i dzieci może nastąpić, jeżeli z całokształtu stosunków życiowych wynika, że nie pozostawały one w faktycznej wspólności małżeńskiej, bądź rodzinnej z mężem, bądź ojcem (nieślubną matką) i nie zachodzą co do nich okoliczności na mocy których można pozbawić kogoś obywatelstwa polskiego

Obywatelstwa polskiego można pozbawić również samoistnie żonę obywatela polskiego, jeżeli z całokształtu jej stosunków życiowych wynika zerwanie faktycznej wspólności małżeńskiej i jeżeli zachodzą co do niej okoliczności, przewidziane do pozbawienia obywatelstwa polskiego.

Osoby, które zostały pozbawione obywatelstwa polskiego na ustawy niniejszej, nawet po uzyskaniu obcego obywatelstwa, mogą jedynie za uprzednią zgodą Ministra Spraw Wewnętrznych przebywać czasowo na obszarze Państwa Polskiego. Kto wbrew powyższemu przepisowi przebywa na obszarze Państwa Polskiego, ulega karze więzienia do lat 5 i grzywny.

Warto wspomnieć, że pozbawienie obywatelstwa polskiego przed dniem 1 września 1939 r., osób, które w dniu 19 stycznia 1951 roku miały miejsce zamieszkania w Polsce zostało anulowane.

Natomiast osobom, które zostały pozbawione obywatelstwa polskiego przed dniem 1 września 1939 r. i które mieszkały w dniu 19 stycznia 1951 roku za granicą mogło być przywrócone obywatelstwo polskie przez radę Państwa. Możliwość taka istniała do 22 sierpnia 1962 roku

Oprócz tego utrata obywatelstwa polskiego mogła nastąpić na mocy przepisów ogólnych

Utrata obywatelstwa polskiego następowała:

1. przez nabycie obcego obywatelstwa;
2. przez przyjęcie urzędu publicznego lub wstąpienie do służby wojskowej w państwie obcem bez zgody właściwego wojewody (Komisarza Rządu m. st. Warszawy), wyrażonej, w przypadkach zamiaru wstąpienia do służby wojskowej w państwie obcem, w porozumieniu z właściwym dowódcą okręgu korpusu.

Osoby, obowiązane do czynnej służby wojskowej, nabyć mogą obywatelstwo obce nie inaczej, jak po uzyskaniu zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego, zgodnie z obowiązującymi przepisami, w przeciwnym razie wobec Państwa Polskiego nie przestaną być uważane za obywateli polskich.

Zasady obowiązujące od 22 grudnia 1932 roku do 1 kwietnia 1938 roku

 W tym okresie nie obowiązywała jeszcze specjalna ustawa o pozbawianiu obywatelstwa polskiego i dlatego do utraty obywatelstwa polskiego miały zastosowanie tylko przepisy ogólne.

Utrata obywatelstwa polskiego następowała:

1. przez nabycie obcego obywatelstwa;
2. przez przyjęcie urzędu publicznego lub wstąpienie do służby wojskowej w państwie obcem bez zgody właściwego wojewody (Komisarza Rządu m. st. Warszawy), wyrażonej, w przypadkach zamiaru wstąpienia do służby wojskowej w państwie obcem, w porozumieniu z właściwym dowódcą okręgu korpusu.

Osoby, obowiązane do czynnej służby wojskowej, nabyć mogą obywatelstwo obce nie inaczej, jak po uzyskaniu zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego, zgodnie z obowiązującymi przepisami, w przeciwnym razie wobec Państwa Polskiego nie przestaną być uważane za obywateli polskich.

Utrata obywatelstwa polskiego rozciąga się na żonę tracącego obywatelstwo polskie, tudzież na jego dzieci, w wieku do lat 18.

Zasady obowiązujące od 31 stycznia 1920 roku do 22 grudnia 1932 roku

Utrata obywatelstwa polskiego następuje:

1. przez nabycie obcego obywatelstwa;
2. przez przyjęcie urzędu publicznego lub wstąpienie do służby wojskowej w państwie obcem bez zgody Rządu Polskiego.

Osoby, obowiązane do czynnej służby wojskowej, nabyć mogą obywatelstwo obce nie inaczej, jak po wyjednaniu na to zezwolenia od Ministra Spraw

Wojskowych, w przeciwnym razie wobec Państwa Polskiego nie przestaną być uważane za obywateli polskich.

Utrata obywatelstwa polskiego rozciąga się na żonę tracącego obywatelstwo polskie, tudzież na jego dzieci, w wieku do lat 18.

Inne akty prawne o pozbawieniu obywatelstwa polskiego

1. zasady wynikające z dekretu z dnia 13 września 1946 r.o wyłączeniu ze społeczeństwa polskiego osób narodowości niemieckiej oraz zaady wynikające z rozporządzenia MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia 10 kwietnia 1947 r. wydanego w porozumieniu z Ministrami:
   Bezpieczeństwa Publicznego, Administracji Publicznej, Ziem Odzyskanych, Spraw Zagranicznych i Skarbu - o postępowaniu w sprawach o wyłączenie ze społeczeństwa polskiego osób narodowości niemieckiej (dekret obowiązywał w okresie od 8 listopada 1946 roku do 19 stycznia 1951 roku rozporządzenie w okresie od 25 kwietnia 1947 roku do 19 stycznia 1951 roku)
2. zasady wynikające z rozporządzenia z 6 lutego 1925 roku Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie nabycia i utraty obywatelstwa polskiego na skutek opcji w myśl Traktatu Pokoju między Mocarstwami Sprzymierzonemi i Stowarzyszonemi i Austrją podpisanego w St.-Germain-en-Laye 10 września 1919 r.
3. zasady wynikające z rozporządzenia Ministra b. Dzielnicy Pruskiej i Ministra Spraw Wewnętrznych z 13 lipca 1920 roku o nabyciu i utracie obywatelstwa polskiego w myśl art. 91 traktatu między Mocarstwami Sprzymierzonemi i Skojarzonemi a Niemcami, podpisanego w Wersalu dnia 28 czerwca 1919 (Dz. U. R. P. Nr 35 p. 200).
4. zasady wynikające z rozporządzenia z 11 czerwca 1921 roku Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie nabycia i utraty obywatelstwa polskiego na zasadzie art. VI traktatu pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą, podpisanego w Rydze dnia 18 marca 1921 r.

Uchwała Rady Państwa

Zgodnie z art. 11 ustawy o obywatelstwie polskim z 8 stycznia 1951 r. "obywatel polski mógł nabyć obywatelstwo obce jedynie po uzyskaniu zezwolenia władzy polskiej" (ust. 1), przy czym wiązało się to z automatyczną utratą obywatelstwa polskiego (ust. 5). Organem władzy uprawnionym do wydania wspomnianego zezwolenia była Rada Państwa, która orzekała o utracie obywatelstwa na wniosek Prezesa Rady Ministrów (art. 13 ustawy z dnia 8 stycznia 1951 r. o obywatelstwie polskim). Ustawa nie określa szczególnej formy wydawania takiego zezwolenia, choć w art. 13 ust. 3 wskazuje, że ogłoszenie w Monitorze Polskim zastępuje doręczenie, co może sugerować, że mamy do czynienia z indywidualną zgodą każdorazowo doręczaną adresatowi lub, wyjątkowo, ogłaszaną w Monitorze.

Dnia 23 stycznia 1958 r. Rada Państwa wydała uchwałę zezwalającą na zmianę obywatelstwa polskiego osobom wyjeżdżającym na pobyt stały do państwa Izrael. Wcześniej podobna uchwała została wydana względem repatriantów niemieckich. Żadna z powołanych uchwał nie została opublikowana. Osoby, które spełniały warunki (repatrianci niemieccy lub wyjeżdżający do Izraela na pobyt stały) składały wnioski do Rady Państwa, po czym otrzymywały dokumenty podróży, w których znajdował się wpis stwierdzający, że posiadający ten dokument nie jest obywatelem polskim. Wpis taki nie świadczy oczywiście o rzeczywistej utracie obywatelstwa polskiego. Nawet przyjmując, że omawiane uchwały są udzieleniem zgody na zmianę obywatelstwa w rozumieniu ustawy z 1951 r., osoba chcąca utracić obywatelstwo polskie w tym trybie musiałaby najpierw nabyć obywatelstwo obce, co mogło mieć miejsce dopiero po dotarciu do kraju przeznaczenia, a więc samo wydanie dokumentu podróży nie świadczy o utracie obywatelstwa polskiego. Aby stwierdzić czy do utraty rzeczywiście doszło należy rozważyć, czy wszystkie przesłanki wyrażone w art. 11 i 13 ustawy z dnia 8 stycznia 1951 r. o obywatelstwie polskim zostały spełnione, a więc czy zainteresowany złożył odpowiedni wniosek, który następnie został objęty wnioskiem Prezesa Rady Ministrów do Rady Państwa; czy Rada Państwa wydała zezwolenie na zmianę obywatelstwa oraz czy zainteresowany uzyskał nowe obywatelstwo. Takie kroki należałoby podjąć gdyby uznać, zę uchwała Rady Państwa nr 5/58 rzeczywiście jest rodzącym skutki prawne wyrażeniem zgody na zmianę obywatelstwa. Kwestia ta rodzi jednak wiele wątpliwości, które zdają się prowadzić do wniosku, że przedmiotowej uchwale nie można przypisać mocy prawnej z uwagi na nie zachowanie wymaganej prawem formy.

Rozpoczynając rozważania warto przeanalizować charakter prawny powołanych aktów Rady Państwa. Rada Państwa była samodzielnym naczelnym organem władzy państwowej i podlegała w całej swojej działalności Sejmowi. Posiadała ona kompetencje władcze i prawotwórcze. Jednocześnie należy zaaprobować pogląd odzwierciedlany w doktrynie i orzecznictwie (wyrok NSA z dnia 18 kwietnia 1985 r., sygn akt: III SA 404/85), a mianowicie, że ustawa z dni 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, oraz wcześniejsze rozporządzenie Prezydenta RP z 22 marca 1928 r. o postępowaniu administracyjnym, nie miały zastosowania w postępowaniu przed Radą Państwa (jako że nie była ona organem administracji w rozumieniu ówczesnego kpa). Podobnie trafną jest interpretacja przyjęta przez Sąd Najwyższy (wyrok SN z 17 września 2001 r.; sygn. akt: III RN 56/01) i Naczelny Sąd Administracyjny (wyrok NSA z 11 sierpnia 2000 r.; sygn. akt V SA 117/00) zgodnie z którą "do wydania przez Radę Państwa rzekomo samoistnej uchwały Nr 37/56 brak było podstaw prawnych w ustawie z 1962 r. o obywatelstwie polskim oraz w Konstytucji PRL z 1952 r. Nawet gdyby przyjąć, że uchwała ta mogła zostać podjęta w ramach generalnych konstytucyjnych kompetencji Rady Państwa, nie mogła zmieniać - jako akt normatywny niższego rzędu - bezwzględnie obowiązujących przepisów ustawy o obywatelstwie, precyzyjnie określających tryb postępowania przy zmianie obywatelstwa polskiego na obce, pociągającej za sobą utratę obywatelstwa polskiego". Oznacza to, że wskazane uchwały (uchwała nr 5/58 ale również uchwała nr 37/56) mogły zostać wydane jedynie na podstawie art. 25 ust 1 pkt 11 Konstytucji PRL z 23 lipca 1952 r. ("/Rada Państwa/ wykonuje inne funkcje, przewidziane dla Rady Państwa w Konstytucji lub przekazane jej przez ustawy") w związku z art. 11 i art. 13 ustawy z dnia 8 stycznia 1951 r. o obywatelstwie polskim, a więc musiały spełnić narzucone przez wskazane przepisy wymogi.

Poruszane zagadnienie wielokrotnie było przedmiotem orzekania zarówno Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie jak i Naczelnego Sądy Administracyjnego. Również Sąd Najwyższy wypowiedział się w podobnej kwestii (rozstrzygnięcie zagadnienia czy zgodna na zmianę obywatelstwa mogła zostać wyrażona w uchwale o charakterze generalnym). Poniżej przedstawiono trzy główne ścieżki rozumowania reprezentowane w orzecznictwie. Wcześniej warto wspomnieć, że powoływane poniżej wyroki dotyczą w prawdzie zarówno ustawy o obywatelstwie polskim z 1951 r. jak i późniejszej ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim. Akty te jednak normowały instytucję utraty obywatelstwa polskiego przez nabycie obywatelstwa obcego w sposób prawie identyczny, co podkreśla profesor Walenty Ramus (W. Ramus, Instytucje prawa o obywatelstwie polskim, Warszawa 1980 r., s. 249), stąd poglądy formułowane na gruncie ustawy z 1962 r. mogę być odnoszone również do regulacji wcześniejszej. Podobnie poglądy sądów (szczególnie SN i NSA) i literatury dotyczące uchwały Rady Państwa nr 37/56 są w sprawie adekwatne, gdyż uchwała ta dotyczyła podobnych kwestii (zbiorcze udzielenie zgody na zmianę obywatelstwa repatriantom niemieckim bez doręczenia adresatom czy publikacji w Monitorze) i wydana została na tej samej podstawie prawnej. Zgodnie z dominującą linią orzeczniczą (wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 14 października 2005 r., sygn. akt: II OSK 267/05; z dnia 27 października 2005 r., sygn. akt: II OSK 1001/05; z dnia 27 paćdziernika 2005 r., sygn. akt: II OSK 965/05; z dnia 14 grudnia 2005 r. sygn. akt: II OSK 1085/05; z dnia 29 sierpnia 2007 r. sygn. akt: II OSK1153/06; wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie: z dnia 15 kwietnia 2005 r., sygn. akt: II SA/Wa 2149/04; z dnia 6 października 2004 r.; sygn. akt: V SA 3946/03; z dnia 25 września 2008; sygn. akt: IV SA/Wa 1113/08; z dnia 21 maja 2008 r., sygn. akt: IV SA/Wa 549/08; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2001 r., sygn. akt: III RN 56/01) "zezwolenie na zmianę obywatelstwa polskiego, jako przesłanka utraty obywatelstwa na podstawie art. 13 i 16 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. [także art. 11 ust. 1 w związku z art. 13 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 8 stycznia 1951 r.] o obywatelstwie polskim, musiało mieć charakter indywidualnego i skierowanego do określonego adresata aktu Rady Państwa, którego nie mogła zastąpić generalna uchwała Rady Państwa" (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2001 r., sygn. akt: III RN 56/01). Taka interpretacja wynika z wykładni gramatyczno-językowej, na co wskazuje użycie w przepisie zwrotów "orzeka", "orzeczenie" oraz że orzeczenie następuje na wniosek Prezesa Rady Ministrów, a ogłoszenie orzeczenia w Monitorze Polskim zastępuje doręczenie - wyrażenie zgody na zmianę obywatelstwa musi być po pierwsze aktem stosowania prawa, po drugie musi mieć charakter indywidualny i dotyczyć konkretnie oznaczonego podmiotu. W jednym z wyroków (sygn. akt: II SA/Wa 2149/04) WSA w Warszawie stwierdził: "nie można zatem tej uchwały /uchwała Rady Państwa nr 5/58/ traktować jako akt prawny konwalidujący brak indywidualnego zezwolenia w odniesieniu do wnioskodawczyni, która składając wniosek o zezwolenie na zmianę obywatelstwa uruchomiła postępowanie przewidziane w art. 13 ustawy z dnia 8 stycznia 1951 r. o obywatelstwie polskim, które jednak nie zostało zakończone, ponieważ Rada Państwa nie wydała indywidualnego zezwolenia na zmianę obywatelstwa przez wnioskodawczynię. Oznacza to, że nie utraciła ona obywatelstwa polskiego". Obywatelstwa polskiego nie można utracić poprzez sam fakt rozpoczęcia procedury z art. 11 ustawy z 1951 r., a więc przez samo złożenie wniosku - należy jeszcze wydać indywidualną zgodę na zmianę obywatelstwa a następnie doręczyć ją adresatowi lub ogłosić w Monitorze Polskim. Dopiero to będzie rodziło skutki prawne opisane w powołanych przepisach.

Powyżej opisywana interpretacja nie jest jednak jedyną. Należy wskazać, iż w literaturze funkcjonuje pogląd odmienny, reprezentowany głównie przez profesora Walentego Ramusa, wedle którego "mogło mieć miejsce i mogło być celowe udzielenie generalnego pod względem podmiotowym zezwolenia na nabycie obywatelstwa jakiegoś państwa przez określone kategorie osób, gdy zmiana obywatelstwa dotyczy większej liczby osób". Opinia ta jest jednak odosobniona zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie i nie zasługuje na aprobatę. Wydawanie uchwał generalnych rzeczywiście miało w tamtych czasach miejsce i było powszechnie uważane za poprawne. Sam jednak fakt, że coś było powszechnie uważane za zgodne z prawem i praktykowane, nie czyni tego takim. Uchwały Rady Państwa nie spełniały wymogów ustawowych, a więc nie można przypisywać im skutków prawnych.

Trzeci zasługujący na uwagę punkt widzenia wyrażony został między innymi w wyroku NSA z dnia 27 października 2005 r. (sygn. akt: II OSK 965/05). W uzasadnieniu powołanego wyroku czytamy, że nie można z góry wykluczyć, że uchwała Rady Państwa nr 5/58 rodzi skutek w postaci utraty obywatelstwa polskiego. Zaistnienie tegoż skutku jest w prawdzie niemożliwe w przypadku podmiotów, które złożyły wnioski po wydaniu uchwały, gdyż nie można wyrazić zgodny na prośbę, która jeszcze nie została złożona. Nie jest to jednak oczywiste w sytuacji, gdy wniosek złożony został przed wydaniem uchwały. W takiej sytuacji można twierdzić, ze uchwała ma charakter indywidualny i odnosi się do podmiotów określonych ze względu na cechy (podmioty znajdujące się na liście osób, co do których Prezes Rady Ministrów złożył wniosek do Rady Państwa). Wyrok nie rozstrzyga powołanej kwestii ale oddaje ją do oceny Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu.

Opisywane powyżej stanowisko, podobnie jak pogląd profesora Ramusa, także nie należy do dominujących i jest chybione. Spotkało się ono z krytyką między innymi profesora Jacka Jagielskiego, który w swojej glosie stwierdza: "Uchwała 5/58 Rady Państwa ze względu na swoją konstrukcję prawną i przesłanki celowościowe, z których wyrosła, nie może być identyfikowana ze skutecznym prawnie zezwoleniem na zmianę obywatelstwa przewidzianym w ustawie z 1951 r. jako jeden z warunków utraty obywatelstwa, i to w odniesieniu zarówno do osób, które złożyły wniosek o zwolnienie z obywatelstwa polskiego po wydaniu uchwały, jak i tych, które wystąpiły z wnioskiem przed jej wydaniem.".

Trudno nie zgodzić się z poglądem profesora Jacka Jagielskeigo a także dominującej części orzecznictwa. Uchwała Rady Państwa nr 5/58 z 23 stycznia 1958 r. nie rodziła skutków prawnych w postaci utraty obywatelstwa polskiego przez osoby nią objęte, gdyż nie była wyrażeniem zgody na zmianę obywatelstwa w rozumieniu ustawy o obywatelstwie polskim z 8 stycznia 1951 r.