II OSK 1776/10 - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
LEX nr 1152041
Wyrok
Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
z dnia 26 sierpnia 2011 r.
II OSK 1776/10
TEZA aktualna
Przepis art. 13 ustawy z 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego wprowadza zasadę jednolitości obywatelstwa małżonków i ich nieletnich dzieci, natomiast wyjątki od tej zasady mogą być zastrzeżone w akcie nadania lub w orzeczeniu o utracie obywatelstwa.
UZASADNIENIE
Skład orzekający
Przewodniczący: Sędzia NSA Wojciech Chróścielewski.
Sędziowie NSA: Andrzej Gliniecki, del Zofia Flasińska (spr.).
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 26 sierpnia 2011 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej Z. Y. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 maja 2010 r. sygn. akt IV SA/Wa 482/10 w sprawie ze skargi Z. Y. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia (...) lutego 2010 r. nr (...) w przedmiocie odmowy stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie faktyczne
Wyrokiem z dnia 21 maja 2010 r. (sygn. akt IV SA/Wa 482/10) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę Z. Y. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia (...) lutego 2010 r. utrzymującą w mocy decyzję Wojewody Mazowieckiego z dnia (...) listopada 2009 r. o odmowie stwierdzenia posiadania przez skarżącą obywatelstwa polskiego.
Wyrok ten został wydany w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.
Skarżąca Z. Y. urodziła się w (...) 1942 r. w P. T. w Izraelu. Jej rodzice posiadali obywatelstwo polskie, co potwierdza zarówno fakt figurowania ojca wnioskodawczyni w spisie wyborców do Rady Miejskiej w K. w 1934 r., jak i polski paszport jej ojca S. S. (vel S.) S. ur. w 1907 r. w K., wystawiony w (...) 1934 r., do którego wpisano dane żony J., ur. w 1910 r. w S., matki wnioskodawczyni. Ojciec skarżącej nabył obywatelstwo izraelskie w (...) 1948 r., a w (...) 1957 r. dokonał zmiany nazwiska na S. (S.). W okresie od (...) 1950 r. do (...) 1957 r. ojciec skarżącej odbywał rezerwową służbę wojskową w Izraelu.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie podzielił stanowisko organów administracji rozpatrujących tę sprawę, iż skarżąca nie posiada obywatelstwa polskiego, gdyż utraciła je w dacie utraty obywatelstwa przez jej ojca S. S. (vel S.) S.
Sąd wskazał, iż kwestia utraty obywatelstwa polskiego uregulowana była w art. 11 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. RP Nr 7, poz. 44 z późn. zm.). Przy czym, w myśl art. 11 ust. 1 tej ustawy, utrata obywatelstwa polskiego następowała przez nabycie obywatelstwa obcego. Jednakże osoby zobowiązane do czynnej służby wojskowej w Polsce, zgodnie z obowiązującymi przepisami mogły nabyć obywatelstwo obce dopiero po uzyskaniu zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego, w przeciwnym razie nie przestawały być uważane wobec Państwa polskiego za obywateli polskich (art. 11 pkt 1 ustawy z 1920 r.). W chwili nabycia obywatelstwa Państwa Izrael przez ojca skarżącej tj. (...) 1948 r. obowiązek służby wojskowej w Polsce był regulowany ustawą z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. RP Nr 25, poz. 220 z późn. zm.). Zgodnie z brzmieniem przepisów tej ustawy obowiązkowi służby wojskowej podlegali mężczyźni w wieku od ukończenia 17 do 60 roku życia włącznie. Ojciec skarżącej w chwili nabycia obywatelstwa izraelskiego miał 41 lat, a więc nie utracił obywatelstwa polskiego z dniem nabycia obcego obywatelstwa. Nie przestał również podlegać obowiązkowi służby wojskowej pod rządami ustawy z dnia 4 lutego 1950 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. Nr 6, poz. 46 z późn. zm.), która skracała okres podlegania obowiązkowi służby wojskowej od 18 do 50 roku życia włącznie. Utrata przez ojca skarżącej obywatelstwa polskiego nastąpiła natomiast na podstawie art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie państwa polskiego w związku wstąpieniem przez niego do służby wojskowej w państwie obcym bez zgody właściwego wojewody wyrażonej, w przypadkach zamiaru wstąpienia do służby wojskowej w państwie obcym, w porozumieniu z właściwym dowódcą okręgu korpusu. W okresie od (...) 1950 r. do (...) 1957 r. odbywał on bowiem rezerwową służbę wojskową w Izraelu, co potwierdza zaświadczenie wydane przez Wojsko Obrony Izraela z dnia 3 sierpnia 2009 r. Sąd I instancji wskazał ponadto, że z treści drugiego zaświadczenia z dnia 14 października 2007 r. wynika natomiast, że skarżący nie został powołany do odbycia regularnej służby wojskowej w Izraelu.
Sąd I instancji podkreślił, że stanowisko zaprezentowane przez Ministra jest zgodne z utrwalonym już orzecznictwem NSA, w którym przyjmuje się, iż art. 11 pkt 2 ustawy z 1920 r. nie zawęża przesłanki wstąpienia do służby wojskowej w państwie obcym do odbycia szczególnego rodzaju służby wojskowej. W szczególności przepis ten nie ogranicza pojęcia wstąpienia do służby wojskowej w państwie obcym do czynnej służby wojskowej. Przyjąć zatem należy, wbrew twierdzeniom skargi, że każde wstąpienie do służby wojskowej w państwie obcym, na które obywatel polski nie otrzymał zgody właściwego organu, bez względu na rodzaj tej służby rodzi skutek w postaci utraty z mocy prawa obywatelstwa polskiego na podstawie art. 11 pkt 2 ustawy (por. m.in. wyroki NSA: z dnia 21 grudnia 2007 r., II OSK 1783/06, z dnia 1 kwietnia 2008 r., II OSK 322/07 oraz z dnia 31 stycznia 2008 r., II OSK 1920/06). Jednocześnie Sąd I instancji stwierdził, że już w piśmiennictwie i orzecznictwie międzywojennym dostrzegano, że w razie wątpliwości odnośnie interpretacji pojęć z art. 11 pkt 2 ustawy z 1920 r. rozstrzyga kwalifikacja prawa polskiego (wyrok NTA z 21 grudnia 1932 r., I. rej. 5207/31). Dokonując zatem interpretacji przesłanki utraty obywatelstwa polskiego przez wstąpienie do służby wojskowej w państwie obcym przy zastosowaniu wykładni legis fori, Sąd I instancji uwzględnił przepisy ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, a następnie ustawy z 4 lutego 1950 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, które obowiązywały podczas pozostawania przez ojca skarżącej w rezerwowej służbie wojskowej. Sąd wskazał, iż art. 10 drugiej z wymienionych ustaw, obowiązującej przez dłuższy okres trwania służby ojca skarżącej w rezerwie wynika, że powszechny obowiązek wojskowy obejmował obowiązki: zgłaszania się do rejestracji, stawania do poboru, odbywania służby wojskowej oraz obowiązek meldunkowy. W wykonaniu powszechnego obowiązku wojskowego - stosownie do jej art. 36 ust. 1 - odbywało się zasadniczą służbę wojskową oraz służbę wojskową w rezerwie. Zdaniem Sądu I instancji, z przytoczonych przepisów wynika, że obowiązek wojskowy obejmował m.in. obowiązek zgłaszania się do rejestracji, co też uczynił ojciec skarżącej. Sąd uznał, że skoro ojciec skarżącej zarejestrował się do obowiązkowej służby rezerwowej w izraelskiej armii i pozostawał w rezerwie przez kilka lat, organy obu instancji trafnie przyjęły, że spełnił on przesłankę utraty obywatelstwa polskiego wymienioną w art. 11 pkt 2 ustawy z 1920 r., co wbrew wywodom skargi nie wymagało dodatkowego wyjaśniania i dowodzenia. Postawa ojca skarżącej po powołaniu go do służby w rezerwie Wojska Obrony Izraela nie ma istotnego znaczenia w sprawie. W konsekwencji oznacza to, iż z chwilą rejestracji ojca w rezerwie armii izraelskiej obywatelstwo polskie utraciły również małoletnia wówczas skarżąca oraz jej matka, na mocy art. 13 ustawy z 1920 r. W ocenie Sądu I instancji, nie jest przy tym trafny pogląd pełnomocnika skarżącej, iż art. 13 ustawy, prowadził do utraty obywatelstwa przez małoletnie dzieci i żonę tracącego obywatelstwo polskie tylko na mocy orzeczenia o utracie obywatelstwa, a nie utraty go z mocy prawa. Wolą ówczesnego ustawodawcy było wywołanie wskazanego skutku niezależnie od formy utraty obywatelstwa polskiego - z mocy prawa, czy na mocy orzeczenia. Wynikało to z ówczesnej filozofii postrzegania losów rodziny w powiązaniu z losami ojca. Utrata obywatelstwa polskiego przez żonę i dzieci miała charakter pochodny. Utrata tych uprawnień przez ojca skutkowała utratą ich przez żonę i małoletnie dzieci (do 18 r. ż.). Skutek ten zachodził więc również w razie utraty obywatelstwa polskiego przez ojca z mocy prawa. Wbrew sugestiom skargi, art. 13 ustawy z 1920 r. w sposób jednolity regulował skutki dla najbliższych członków rodziny utraty obywatelstwa polskiego przez ojca zarówno z mocy prawa, jak i w oparciu o orzeczenie o jego utracie. Nadmienienie w tym przepisie jedynie orzeczenia o utracie obywatelstwa polskiego jako formy utraty, podyktowane było możliwością zawarcia w takim orzeczeniu odmiennych regulacji, co do rozciągnięcia skutków tej utraty na najbliższych (żonę i małoletnie dzieci). Taka dwoistość skutków nie występowała zaś w razie utraty obywatelstwa polskiego z mocy prawa.
Skargę kasacyjną od tego wyroku wniosła Z. Y., podnosząc następujące zarzuty:
- naruszenia przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy tj. art. 7 k.p.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. cp.p.s.a. poprzez uznanie przez Sąd I instancji, że organ nie naruszył art. 7 k.p.a., w sytuacji, gdy niewyjaśniono jaka była postawa ojca skarżącej S. S. (vel S.) S. po powołaniu go do służby w rezerwie Wojska Obrony Izraela w (...) 1950 r. i czy złożył on przysięgę wojskową, jak również niewyjaśniono, czy powołanie ojca skarżącej do służby w rezerwie było sprzeczne z interesem społecznym i interesem Polski,
- naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 11 pkt 2 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. RP Nr 7, poz. 44 z późn. zm.) polegającą na nieuwzględnieniu celu tego przepisu i błędnym przyjęciu, że zgodnie z tym przepisem utrata obywatelstwa następowała także wtedy, gdy służba wojskowa obywatela polskiego w obcym państwie nie była sprzeczna z interesem Polski i nie kolidowała z obowiązkami obywatela polskiego wobec Państwa Polskiego,
- naruszenia prawa materialnego przez błędne zastosowanie art. 11 pkt 2 ustawy z 1920 r. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. ap.p.s.a. i dokonanie niewłaściwej oceny, iż organ prawidłowo uznał, że ojciec skarżącej wstąpił do obcej służby wojskowej w (...) 1950 r., w sytuacji, gdy jego zachowanie ograniczyło się do obowiązkowego stawienia się przed organem Wojska Obrony Izraela celem rejestracji i adaptacji do służby w rezerwie, co nie może być traktowane jako wstąpienie do służby wojskowej w państwie obcym,
- naruszenia prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 13 ustawy z 1920 r. polegającą na przyjęciu, że przepis ten stosuje się do utraty obywatelstwa z mocy prawa, podczas, gdy prawidłowa wykładnia tego przepisu powinna prowadzić do wniosku, że dotyczy on tylko sytuacji, gdy utrata obywatelstwa następuje na mocy orzeczenia o utracie obywatelstwa.
Strona skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono, iż obowiązkiem organów administracji rozpatrujących tę sprawę było wyjaśnienie okoliczności przebiegu rzekomej służby w rezerwie ojca skarżącej, istotna jest bowiem jego postawa po powołaniu do służby wojskowej i to, czy złożył przysięgę wojskową. Ojciec skarżącej nie naruszył obowiązku wierności Państwu Polskiemu, ponieważ, pozostając w izraelskiej służbie wojskowej, nie podejmował żadnych działań. Uzasadniając zarzut błędnej wykładni art. 11 pkt 2 ustawy, skarżąca wskazała, iż dokonana przez Sąd I instancji wykładnia językowa tego przepisu jest sprzeczna z jego celem i interesem Państwa Polskiego. W szczególności w doktrynie przyjmowano, że przepisu tego nie należy stosować do osób, które w czasie II wojny światowej wstępowały do służby wojskowej w państwach obcych, które były państwami sojuszniczymi lub tylko walczyły ze wspólnym wrogiem (W. Ramus, instytucje prawa o obywatelstwie polskim, Warszawa 1980, s. 258-260). Przepisu tego nie powinno się tym bardziej stosować, jeżeli zaangażowanie obywateli polskich na rzecz państw obcych nie miało charakteru czynnej służby wojskowej. W okresie, gdy ojciec skarżącej został powołany do sił rezerwowych w Izraelu, państwo to miało zbieżne interesy z interesami Polski. Państwa bloku wschodniego oraz Związek Radziecki wspierały Izrael w I wojnie izraelsko-arabskiej w latach 1948-49.
W uzasadnieniu zarzutu niewłaściwego zastosowania przez Sąd I instancji art. 11 pkt 2 ustawy skarżąca podała, iż działań jej ojca nie sposób traktować jako wstąpienia do służby wojskowej, ponieważ ograniczyły się one go stawienia się do rejestracji i adaptacji do służby w rezerwie. Ojciec nie podjął żadnych działań w służbie rezerwowej. Pozbawione podstaw są domysły organu II instancji na temat prawdopodobnej wojskowej służby czynnej ojca skarżącej w Wojsku Obrony Izraela.
Uzasadniając zarzut błędnej wykładni art. 13 ustawy, strona skarżąca podniosła, iż przepis ten, rozciągający skutek utraty obywatelstwa na żonę i dzieci obywatela polskiego miał tylko zastosowanie do sytuacji utraty obywatelstwa na podstawie orzeczenia o utracie, nie do utraty tego obywatelstwa z mocy prawa. Nawet gdyby przyjąć, że ojciec skarżącej utracił obywatelstwo polskie, to skutek prawny tej utraty nie rozciągał się na skarżącą.
W piśmie procesowym z dnia 2 sierpnia 2011 r. pełnomocnik skarżącej wskazał, że w czasie, gdy ojciec skarżącej stawił się przed organami Wojska Obrony Izraela Państwo Izrael i Państwo Polskie były państwami o zbieżnych interesach. Na terenie Polski w 1948 r. w Bolkowie został zorganizowany wojskowy obóz szkoleniowy dla ochotników narodowości żydowskiej, obywateli polskich. Ćwiczenia wojskowe były zorganizowane wspólnie przez władze polskie i izraelskie. Zdaniem pełnomocnika skarżącej, w tym stanie rzeczy nie sposób zarzucić ojcu skarżącej naruszenia obowiązku wierności Państwu Polskiemu.
Uzasadnienie prawne
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw.
Niezasadny jest przede wszystkim podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 11 pkt 2 ustawy poprzez jego błędną wykładnię i zastosowanie w tej sprawie. Naczelny Sąd Administracyjny podziela prezentowane przez Sąd I instancji stanowisko, że wstąpienie do każdego rodzaju służby wojskowej w państwie obcym, w tym do służby rezerwowej, na które obywatel polski nie otrzymał zgody właściwego organu powodowało utratę z mocy prawa obywatelstwa polskiego na podstawie art. 11 pkt 2 ustawy z 1920 r. Jest to jednolity pogląd prezentowany obecnie w orzecznictwie sądów administracyjnych (wyrok NSA z dnia 15 czerwca 2010 r., II OSK 786/09, niepubl., wyrok NSA z dnia 23 kwietnia 2010 r., II OSK 393/09, niepubl., wyrok NSA z dnia 18 lutego 2009 r., II OSK 246/08, niepubl., wyrok NSA z dnia 1 kwietnia 2008 r., II OSK 322/07, niepubl., wyrok NSA z dnia 21 grudnia 2007 r., II OSK 1783/06, LEX nr 560167). Przepis art. 11 pkt 2 ustawy nie ogranicza bowiem pojęcia "służby wojskowej" do czynnej służby wojskowej. Ponadto, jak przyjmuje się w najnowszym orzecznictwie (por. wskazane wyżej wyroki NSA), interpretacji pojęcia "służby wojskowej" w rozumieniu art. 11 pkt 2 ustawy z 1920 r. należy dokonywać z uwzględnieniem przepisów prawa polskiego regulujących powszechny obowiązek wojskowy, obowiązujących w dacie wstąpienia przez daną osobę do służby wojskowej w państwie obcym. Regulacja kwestii związanych z obywatelstwem, czyli więzią prawną łączącą daną osobę fizyczną z państwem należy co do zasady do wyłącznych kompetencji tego państwa. Każde państwo decyduje więc o przesłankach nabycia i utraty swojego obywatelstwa. Skoro w kontrolowanym postępowaniu administracyjnym organy rozważały kwestię posiadania przez wnioskodawczynię obywatelstwa państwa polskiego, to przesłanki ewentualnej utraty tego obywatelstwa powinny być również wykładane w świetle prawa polskiego.
Mając na uwadze powyższe rozważania stwierdzić należy, iż Sąd I instancji dokonał prawidłowej wykładni art. 11 pkt 2 ustawy z 1920 r. W świetle prawa polskiego (art. 36 ustawy z 4 lutego 1950 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. Nr 6, poz. 46, z późn. zm.)) służba w rezerwie była jednym z rodzajów służby wojskowej, a więc wstąpienie ojca skarżącej do tego rodzaju służby w państwie izraelskim powodowało utratę przez niego obywatelstwa polskiego. Dodatkowo należy wskazać, że z przedłożonego przez skarżącą w toku postępowania administracyjnego zaświadczenia z dnia 3 sierpnia 2009 r. wydanego przez Wojsko Obrony Izraela wynika, że służba rezerwowa jest również jednym z rodzajów służby wojskowej w tym państwie. W zaświadczeniu tym stwierdzono, że "zgodnie z wykładnią prawa każdy obywatel i rezydent Izraela, który nie został powołany do regularnej służby wojskowej zostanie powołany do służby w rezerwie".
Nietrafnie strona skarżąca zarzuciła Sądowi I instancji błędną wykładnię art. 11 pkt 2 ustawy polegającą na nieuwzględnieniu celu tego przepisu i błędnym przyjęciu, że zgodnie z tym przepisem utrata obywatelstwa następowała także wtedy, gdy służba wojskowa obywatela polskiego w obcym państwie nie była sprzeczna z interesem Polski i nie kolidowała z obowiązkami obywatela polskiego wobec Państwa Polskiego. W doktrynie podkreślano, że o ile w czasie pokoju przepis art. 11 pkt 2 ustawy miał zastosowanie w każdym wypadku, bez względu na to, w jakim stosunku pozostawała Polska do państwa, którym obywatel polski wstąpił do służby wojskowej, o tyle np. w czasie ostatniej wojny należało uwzględnić wyjątkowość sytuacji, w której interes państwa polskiego nie tylko dopuszczał, ale przemawiał za wstąpieniem jego obywateli do służby wojskowej w państwach sojuszniczych (W. Ramus, Instytucje prawa o obywatelstwie polskim, Warszawa 1980, s. 257-258, Prawo o obywatelstwie polskim, Warszawa 1968, s. 60-61). Ojciec skarżącej odbywał rezerwową służbę wojskową w Izraelu w okresie od (...) 1950 r. do (...) 1957 r. W tym czasie Polska nie pozostawała w stanie wojny z żadnym państwem. Brak jest zatem podstaw do uwzględniania panujących wówczas stosunków politycznych pomiędzy Polską a Izraelem, gdyż nie miały one żadnego znaczenia prawnego, jeżeli chodzi o zastosowanie sankcji utraty obywatelstwa polskiego przewidzianej w art. 11 pkt 2 ustawy. Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 23 marca 2011 r. (II OSK 746/10, niepubl.), okoliczność, że obowiązki w obcym wojsku nie musiały pozostawać w kolizji z interesem Państwa Polskiego ma wymiar jedynie faktyczny, albowiem utrata obywatelstwa z mocy prawa nie była uzależniona od charakteru obowiązków, jakie się wiążą ze służbą w siłach zbrojnych obcego państwa i stanu jego relacji z Państwem Polskim.
W ocenie strony skarżącej, organy administracji oraz Sąd I instancji błędnie zastosowały przepis art. 11 pkt 2 ustawy, przyjmując, że ojciec skarżącej wstąpił do obcej służby wojskowej w (...) 1950 r. w sytuacji, gdy jego zachowanie ograniczyło się do obowiązkowego stawienia się przed organem Wojska Obrony Izraela celem rejestracji i adaptacji do służby w rezerwie i nie podejmował on żadnych działań w tej służbie. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego zarzut ten jest nieuzasadniony. Podleganie obowiązkowi służby wojskowej przez ojca skarżącej było konsekwencją dobrowolnego nabycia przez niego obywatelstwa izraelskiego. Obowiązek wojskowy ciąży tylko na obywatelach danego państwa, dlatego w przypadku dobrowolnego nabycia obywatelstwa państwa obcego przez daną osobę należy uznać, że wyraża ona zgodę na wypełnianie obowiązku obrony tego państwa. Zarejestrowanie ojca skarżącej jako żołnierza służby rezerwowej oznaczało, że podlegał on obcym władzom wojskowym i gdyby został przez nie powołany do odbycia tej służby (np. ćwiczeń wojskowych) byłby zobowiązany stawić się do niej pod groźbą kary. Rejestracja w rezerwie Wojska Obrony Izraela oznaczała więc pozostawanie w gotowości do odbycia czynnej służby rezerwowej, czyli ćwiczeń wojskowych (odbywanych cyklicznie zwykle przez jeden miesiąc w ciągu roku kalendarzowego) na wezwanie właściwego organu, jak również obowiązek odbycia służby wojskowej w przypadku mobilizacji. Nawet, jeżeli - jak twierdzi skarżąca - jej ojciec nie podejmował żadnych działań w tej służbie, podlegał on obcym władzom wojskowym i w razie konieczności byłby zmuszony wykonać obowiązki wojskowe wynikające z faktu pozostawania w ewidencji żołnierzy służby rezerwowej.
W związku z tym, że nietrafne są zarzuty skargi kasacyjnej naruszenia prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i zastosowanie art. 11 pkt 2 ustawy, za niezasadny należy również uznać zarzut naruszenia przepisów postępowania tj. art. 7 k.p.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. cp.p.s.a. Niewyjaśnienie przez organ, jaka była postawa ojca skarżącej po powołaniu go do służby w rezerwie Wojska Obrony Izraela, czy złożył on przysięgę wojskową, jak również czy powołanie ojca skarżącej do służby w rezerwie było sprzeczne z interesem społecznym i interesem Polski nie miało żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia tej sprawy, a to oznacza, że art. 7 k.p.a. nie został naruszony.
Nie może również odnieść zamierzonego skutku zarzut dokonania przez Sąd I instancji błędnej wykładni art. 13 ustawy z 1920 r. poprzez przyjęcie, że przepis ten ma zastosowanie również do utraty obywatelstwa z mocy prawa. Zgodnie z tym przepisem nadanie i utrata obywatelstwa polskiego, o ile inaczej nie zastrzeżono w akcie nadania lub w orzeczeniu o utracie obywatelstwa, rozciąga się na żonę nabywającego lub tracącego obywatelstwo polskie, tudzież na jego dzieci, w wieku do lat 18. Sąd I instancji prawidłowo przyjął, że przepis ten miał zastosowanie do wszystkich przypadków nabycia i utraty obywatelstwa, w tym do utraty obywatelstwa z mocy prawa. W literaturze wskazywano, iż przepis ten był z jednej strony wyrazem jednolitości obywatelstwa małżonków i ich nieletnich dzieci, z drugiej zaś - wyrazem zasady nierówności praw kobiet i mężczyzn, powszechnie wówczas przyjętej w ustawodawstwie wszystkich prawie państw. Nabycie, jak i utrata obywatelstwa przez żonę i dzieci osoby nabywającej lub tracącej obywatelstwo polskie miały charakter pochodny, a więc osoby te same nie musiały odpowiadać warunkom wymaganym przez poszczególne przepisy ustawy (art. 8, 9 11) (W. Ramus, Prawo o obywatelstwie polskim, Warszawa 1968, s. 61). Słusznie Sąd I instancji wskazał, że przepis ten należy interpretować w ten sposób, że wprowadzał on zasadę jednolitości obywatelstwa małżonków i ich nieletnich dzieci, natomiast wyjątki od tej zasady mogły być zastrzeżone w akcie nadania lub w orzeczeniu o utracie obywatelstwa. Podobne uregulowanie, dające wyraz wspomnianej zasadzie, znaleźć można w ustawie z dnia 31 marca 1938 r. o pozbawieniu obywatelstwa (Dz. U. Nr 22, poz. 191), której art. 3 ust. 1 stanowił, że utrata obywatelstwa polskiego męża rozciąga się na jego żonę, zaś ojca (nieślubnej matki) - na jego (jej) dzieci w wieku do lat 18, jeżeli osoby te przebywają za granicą i nie zostały w orzeczeniu o pozbawieniu wyłączone spod utraty obywatelstwa.
Mając na uwadze powyższe, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.
