II OSK 1245/10 - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
LEX nr 1083591
Wyrok
Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
z dnia 16 czerwca 2011 r.
II OSK 1245/10
TEZA aktualna
1. Wstąpienie do każdego rodzaju służby wojskowej w państwie obcym, w tym do służby rezerwowej, na które obywatel polski nie otrzymał zgody właściwego organu, powodowało utratę z mocy prawa obywatelstwa polskiego.
2. Interpretacji pojęcia "służby wojskowej" w rozumieniu art. 11 pkt 2 ustawy z 1920 r. o obywatelstwie państwa Polskiego należy dokonywać z uwzględnieniem przepisów prawa polskiego regulujących powszechny obowiązek wojskowy (obowiązujących w dacie wstąpienia do służby wojskowej w państwie obcym), z tym jednakże zastrzeżeniem, że podleganie przez daną osobę obowiązkom wojskowym w państwie trzecim w formie nieznanej prawu polskiemu nie wyłącza możliwości stwierdzenia utraty przez nią obywatelstwa.
UZASADNIENIE
Skład orzekający
Przewodniczący: Sędzia NSA Małgorzata Stahl.
Sędziowie NSA: Małgorzata Dałkowska-Szary (spr.), del. Teresa Rutkowska.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny, po rozpoznaniu w dniu 16 czerwca 2011 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej F. A. F. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 lutego 2010 r. sygn. akt IV SA/Wa 154/10 w sprawie ze skargi F. A. F. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia (...) grudnia 2009 r. nr (...) w przedmiocie odmowy uchylenia decyzji; oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie faktyczne
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, wyrokiem z dnia 22 lutego 2010 r., sygn. akt IV SA/Wa 154/10, oddalił skargę F. A. F. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia (...) grudnia 2009 r. nr (...) w przedmiocie odmowy uchylenia decyzji.
Powyższy wyrok zapadł w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy. F. A. F. pismem z dnia 29 marca 2006 r. wystąpiła do Wojewody Mazowieckiego o stwierdzenie posiadania obywatelstwa polskiego na podstawie posiadania takiego obywatelstwa przez jej ojca J. A.
Wojewoda Mazowiecki decyzją z dnia (...) stycznia 2008 r. odmówił jej stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego. Następnie decyzja ta została utrzymana w mocy decyzją Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia (...) sierpnia 2008 r. W uzasadnieniu ww. decyzji wskazano, że wnioskodawczyni utraciła obywatelstwo polskie wraz z ojcem na zasadzie art. 13 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 7, poz. 44), który spełnił przesłanki utraty tego obywatelstwa (art. 11 pkt 2 ww. ustawy) w związku z faktem, iż 17 stycznia 1951 r. wstąpił, jako obywatel Izraela, do służby wojskowej w rezerwie izraelskiej armii. Decyzja Ministra nie została zaskarżona do Sądu.
Pismem z dnia 5 czerwca 2009 r. F. A. F., działając na podstawie art. 147 w zw. z art. 145 § 1 pkt 5 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tj. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm., dalej: k.p.a.) wystąpiła z wnioskiem o wznowienie postępowania, wskazując, jako nowy dowód w sprawie, wystawione w dniu 5 maja 2009 r. przez Siły Obronne Izraela zaświadczenie szczegółowo przedstawiające przebieg służby wojskowej w armii izraelskiej przez jej ojca J. A. Z ww. dokumentu wynikało, że ojciec wnioskodawczyni nie pełnił w Siłach Obronnych Izraela żadnego rodzaju służby, lecz był wyłącznie zarejestrowany w siłach rezerwowych od dnia 17 stycznia 1951 r. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją z dnia (...) października 2009 r. orzekł o odmowie uchylenia własnej decyzji z dnia (...) sierpnia 2008 r. Decyzja ta została następnie utrzymana w mocy decyzją Ministra z dnia (...) grudnia 2009 r., wydaną po ponownym rozpoznaniu sprawy, dokonanym na skutek wniosku F. A. F.
W uzasadnieniu decyzji z dnia (...) grudnia 2009 r. organ wskazał, że treść przedstawionego zaświadczenia z 5 maja 2009 r. nie pozwoliła na zakwalifikowanie okoliczności, których dotyczy, jako nieznanych organowi wydającemu decyzję w postępowaniu zwykłym bądź jako istotnych dla sprawy. Powołanie J. A. do izraelskich sił rezerwowych z dniem 17 stycznia 1951 r. spowodowała utratę przez niego obywatelstwa polskiego, co potwierdzają załączone do akt sprawy zaświadczenia dowodzące, że przyjął on obowiązki w obcym wojsku, spełniając tym samym przesłankę z art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie z 1920 r. W konsekwencji jego małoletnia wówczas córka F. A. F. utraciła wraz z nim obywatelstwo polskie na podstawie art. 13 tej ustawy.
Skargą do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie F. A. F. zaskarżyła powyższą decyzję, zarzucając jej naruszenie art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie z 1920 r. przez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że rejestracja w wojsku polskim w państwie obcym powoduje utratę obywatelstwa polskiego oraz art. 7 i 77 k.p.a. przez nieustalenie przepisów prawa Izraela regulujących poszczególne rodzaje służby wojskowej, zasady powoływania do nich i ich odbycia, wykładni prawa i praktyki Izraela w zakresie wydawania zaświadczeń z Wojska Obrony Izraela i ich zakresu pojęciowego, a w konsekwencji nieustalenie, czy zapisanie do służby rezerwowej w Wojsku Izraela następowało dobrowolnie i łączyło się z przyjęciem przez ojca skarżącej J. A. określonych obowiązków wojskowych powodujących z mocy art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie z 1920 r. utratę obywatelstwa polskiego, a także poprzez nie wzięcie pod uwagę, że ojciec skarżącej będąc zapisany do rezerwy w dniu 17 stycznia 1951 r. nie miał faktycznych możliwości wystąpienia do władz polskich o uzyskanie zgody na wstąpienie do Wojska Izraela. W związku z powyższym wniesiono o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz decyzji utrzymanej nią w mocy i zwrócenie się do właściwych władz w Izraelu o przesłanie tekstu Prawa o służbie obronnej Izraela według stanu prawnego na dzień 17 stycznia 1951 r. i o wykładnię prawa i praktyki Izraela w zakresie powoływania, odbywanie i wydawania zaświadczeń z Wojska Obrony Izraela w odniesieniu do wszystkich rodzajów służby i ich zakresu pojęciowego.
W odpowiedz na skargę Minister wniósł o jej oddalenie podtrzymując swoje stanowisko w sprawie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, w uzasadnieniu przywołanego na wstępie wyroku wskazał, że wskazane przez skarżącą okoliczności jak i przedstawiony dowód nie spełniają wymagań określonych w art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a., gdyż nie mają przymiotu nowości w rozumieniu tego przepisu. Późniejsze zaświadczenie z dnia 5 maja 2009 r. w swojej treści stanowi o tym samym, co poprzednie zaświadczenie Służb Obronnych Izraela z dnia 29 września 2004 r., gdyż w obu jest mowa o tym, że J. A. należał do sił rezerwowych w wojsku izraelskim od dnia 17 stycznia 1951 r. i był zaliczany w poczet tej służby aż do dnia zwolnienia go z niej przez władze wojskowe (30 lipca 1955 r.). Sąd podzielił stanowisko organu, że ojciec skarżącej utracił obywatelstwo polskie na podstawie art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie z 1920 r. Ponadto podkreślono, że stanowisko organu jest zgodne z utrwalonym orzecznictwem NSA, zgodnie z którym każde wstąpienie do służby wojskowej w państwie obcym, na które obywatel nie otrzymał zgody właściwego organu, bez względu na rodzaj tej służby, rodzi skutek w postaci utraty z mocy prawa obywatelstwa polskiego na podstawie art. 11 pkt 2 ww. ustawy. Sąd wskazał również, że dokonując interpretacji przesłanki z ww. przepisu należało uwzględnić także przepisy ustawy z dnia 4 lutego 1950 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. Nr 6, poz. 46 ze zm.), z przepisów której wynika, iż obowiązek wojskowy obejmował m.in. obowiązek zgłaszania się do rejestracji, co uczynił ojciec skarżącej, jako że zarejestrował się w siłach rezerwy. Ponadto Sąd stwierdził, że organy dokonały zebrania materiału dowodowego w sposób wyczerpujący i słusznie uznały, że do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy wystarczające i miarodajne są przepisy prawa polskiego.
Odnośnie wniosków dowodowych skarżącej Sąd wskazał, że skorzystał z fakultatywnej możliwości dopuszczenia dowodów z żądanych przez nią dokumentów i w efekcie, mając na uwadze ww. motywy rozstrzygnięcia, uznał ich przeprowadzenie za zbędne.
Skargą kasacyjną F. A. F. zaskarżyła powyższy wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie:
1)art. 184 Konstytucji RP oraz art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) przez to, iż Sąd I instancji zaniechał dokonania kontroli zaskarżonej decyzji, pomimo wydania jej z naruszeniem art. 7 ,77 , 107 i 138 § 2 k.p.a.
2)art. 3 § 1 i2 , art. 141 § 4 , art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c, art. 151 , a także art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej: p.p.s.a.) ponieważ Sąd I instancji błędnie ustalił stan faktyczny w sprawie nie uwzględniając naruszenia wskazanych przepisów k.p.a. i oddalił skargę na decyzję organu odwoławczego zamiast uchylić tę decyzję oraz utrzymaną nią w mocy decyzję organu I instancji,
3)art. 106 § 3p.p.s.a. poprzez nie uwzględnienie złożonego w trakcie postępowania administracyjnego i sądowoadministracyjnego wniosku dowodowego zmierzającego do ustalenia Prawa o służbie obronnej Izraela według stanu prawnego na dzień 13 listopada 1950 r. oraz wykładni prawa i praktyki Izraela w zakresie powoływania, odbywania i wydawania zaświadczeń z Wojska Obrony Izraela w odniesieniu do wszystkich rodzajów służby i ich zakresu pojęciowego, w sytuacji gdy ten dowód był niezbędny do prawidłowego ustalenia stanu faktycznego w sprawie,
4)art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie z 1920 r. oraz art. 115 ust. 1 ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym przez błędną wykładnię tych przepisów i niewłaściwe ich zastosowanie polegające na tym, że Sąd I instancji utożsamił przymusowe zapisanie (zarejestrowanie) do sił rezerwy w Izraelu z wstąpieniem do służby wojskowej państwie obcym pomimo tego, że brak było podstaw do przyjęcia, że ojciec skarżącej przyjął faktycznie określone obowiązki w obcym wojsku, a zwłaszcza, że uczynił to dobrowolnie.
Naruszenia te, zdaniem skarżącej, miały istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, gdyż w ich wyniku doszło do oddalenia skargi przez Sąd I instancji. W związku z powyższym wniesiono o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku oraz zaskarżonej decyzji oraz utrzymanej nią w mocy decyzji z dnia (...) października 2009 r., a także o zasądzenie kosztów postępowania według przepisanych norm.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazano, że skarżąca nie miała możliwości przedłożenia w trakcie postępowania administracyjnego szczegółowego zaświadczenia o służbie wojskowej ojca z uwagi na długotrwałe oczekiwanie na wydanie tego dokumentu. Dlatego też zwróciła się w trakcie trwania tego postępowania do Ministra ze stosownymi wnioskami dowodowymi w celu wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy. Z zaświadczenia Wojska Obrony Izraela wynika, że przynależność do służby rezerwowej w Izraelu można rozumieć w dwojaki sposób - jako formalne zarejestrowanie bądź faktyczne wykonywanie w ramach tej służby określonych obowiązków. Podleganie służbie wojskowej bądź też zapisanie do rejestrów wojskowych nie jest równoznaczne ze wstąpieniem bądź też przyjęciem określonych obowiązków wojskowych. Powołując się na orzecznictwo NSA, wskazano, że chodzi o rzeczywiste wstąpienie do obcego wojska, wiążące się z przyjęciem określonych obowiązków w tym wojsku i podleganie obcym władzom wojskowym. Przy dokonywaniu wykładni art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie z 1920 r. nie można ograniczyć rozważań wyłącznie do przepisów krajowych - przepisy obce mogą bowiem przewidywać rodzaje służby wojskowej oraz tryby podjęcia tej służby nieznane ustawom polskim. Należy przyjąć, że ustalenie przesłanki utraty obywatelstwa polskiego związanej ze wstąpieniem do służby wojskowej w państwie obcym następuje wprawdzie na podstawie przepisów prawa polskiego, ale może wymagać uwzględnienia przepisów prawa obcego. Skarżąca wskazała również, że z wykładni celowościowej ww. przepisu wynika, iż jedynie dobrowolne wstąpienie przez obywatela polskiego do służby wojskowej w państwie obcym bez uzyskania zgody właściwych organów polskich powodowało utratę obywatelstwa polskiego na podstawie tego przepisu.
Zdaniem skarżącej Sąd I instancji nie wziął pod uwagę, że osoby podlegające różnym porządkom prawnym z racji posiadania kilku obywatelstw muszą wykonywać szereg obowiązków z tym związanych. Jednym z podstawowych obowiązków jest z góry prawnie narzucony wszystkim obywatelom danego państwa obowiązek służby wojskowej. Sąd jak i organy orzekające błędnie utożsamiły powołanie (wstąpienie) do sił rezerwy i odbywanie w niej określonych obowiązków wojskowych z formalną rejestracją. W trakcie postępowania nie przeprowadzono żadnych czynności zmierzających do ustalenia przepisów prawa Izraela regulujących poszczególne rodzaje służby wojskowej. Podniesiono także, że ojciec skarżącej nie miał jakiejkolwiek możliwości zwrócenia się do właściwych władz w Polsce na uzyskanie zgody na przydzielenie go do służby rezerwowej w Wojsku Izraela - w dniu 17 stycznia 1951 r. został bowiem automatycznie zarejestrowany w tej służbie, a nowa ustawa o obywatelstwie polskim z 1951 r. (weszła w życie 19 stycznia 1951 r.) nie przewidywała możliwości wystąpienia o udzielenie zezwolenia w obcych formacjach wojskowych.
Reasumując stwierdzono, że ustalenia Sądu i organów, iż ojciec skarżącej wstąpił do służby wojskowej w państwie obcym w rozumieniu art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie z 1920 r. należało uznać za sprzeczne z zebranym materiałem dowodowym, bądź co najmniej za przedwczesne. Dokumenty na które powołał się organ odwoławczy, a co wadliwie zaakceptował Sąd, nie stanowiły wystarczającej podstawy do przyjęcia, iż ojciec skarżącej wstąpił do służby w Wojsku Izraela, ponieważ nie odnotowano żadnego rodzaju jego służby przed 19 stycznia 1951 r., złożenia przysięgi wojskowej ani nie przydzielono mu żadnej jednostki.
Uzasadnienie prawne
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw.
W rozpoznawanej sprawie problem prawny dotyczy prawidłowości dokonanej przez Sąd I instancji wykładni art. 11 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego.
W art. 11 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego uregulowano dwie niezależne przesłanki utraty obywatelstwa polskiego. Pierwszą z nich było nabycie obcego obywatelstwa, z tym zastrzeżeniem, że osoby obowiązane do czynnej służby wojskowej mogły nabyć obywatelstwo obce jedynie po uzyskaniu zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego, zgodnie z obowiązującymi przepisami, w przeciwnym razie nadal były uważane wobec Państwa Polskiego za obywateli polskich (art. 11 pkt 1 w zw. z art. 11zd. 2 ustawy). Drugą przesłanką utraty obywatelstwa było przyjęcie urzędu publicznego lub wstąpienie do służby wojskowej w państwie obcym bez zgody właściwego wojewody, wyrażonej w porozumieniu z właściwym dowódcą okręgu korpusu (art. 11 pkt 2 ustawy).
Sąd I instancji prawidłowo przyjął, iż w okolicznościach faktycznych przedmiotowej sprawy ojciec skarżącej spełniał przesłankę utraty obywatelstwa, o której mowa w art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego, J. A. bowiem wstąpił do służby wojskowej w państwie obcym.
Zarówno Sąd I instancji, jak i organy administracji rozpatrujące sprawę oparły się na treści przedstawionego przez skarżącą wraz z wnioskiem o wznowienie postępowania zaświadczenia z dnia 5 maja 2009 r. wydanego przez Siły Obrony Izraela. Z dokumentu tego wynika, że ojciec skarżącej - J. A. - był zarejestrowany w siłach rezerwowych od dnia 17 stycznia 1951 r. do dnia 30 lipca 1955 r. Twierdzenie skargi kasacyjnej, że Sąd I instancji nie ocenił zaświadczenia precyzującego przebieg służby wojskowej, co miało przyczynić się do błędnych ustaleń faktycznych, uznać należy za nieuprawnione, ponieważ Wojewódzki Sąd Administracyjny w uzasadnieniu wyroku szczegółowo omówił zaświadczenie przedłożone przez stronę i dokładnie przeanalizował jego treść. Ustalenie przez Sąd, że ojciec skarżącej odbywał służbę wojskową, albowiem powołanie do służby rezerwowej było jednym z rodzajów służby wojskowej w Siłach Obrony Izraela, było w pełni uzasadnione, skoro bezpośrednio opierało się na treści przedłożonych organowi administracji przez stronę zaświadczeń urzędowych.
Naczelny Sąd Administracyjny nie podziela zarzutu skarżącej, że Sąd I instancji wadliwie zastosował przepis art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego, co do rozumienia sformułowania "wstąpienie do służby wojskowej". Wojewódzki Sąd Administracyjny słusznie uznał, że wstąpienie do każdego rodzaju służby wojskowej w państwie obcym, w tym do służby rezerwowej, na które obywatel polski nie otrzymał zgody właściwego organu, powodowało utratę z mocy prawa obywatelstwa polskiego. Stanowisko, zgodnie z którym art. 11 pkt 2 ustawy nie ogranicza pojęcia "służby wojskowej" do czynnej służby wojskowej jest jednolicie przyjmowane w dotychczasowym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (por. wyrok NSA z dnia 28 października 2010 r. sygn. 1700/09, wyrok NSA z dnia 15 czerwca 2010 r. sygn. II OSK 786/09; wyrok NSA z dnia 23 kwietnia 2010 r. sygn. II OSK 393/09; wyrok NSA z dnia 18 lutego 2009 r. sygn. II OSK 246/08; wyrok NSA z dnia 1 kwietnia 2008 r. sygn. II OSK 322/07; wyrok NSA z dnia 21 grudnia 2007 r. sygn. II OSK 1783/06). Naczelny Sąd Administracyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę nie znajduje podstaw, by powyższy pogląd uznać za błędny i w konsekwencji od niego odstąpić.
Jak to podkreślono w wyroku NSA z dnia 28 października 2010 r. sygn. II OSK 1700/09 regulacja kwestii związanych z obywatelstwem, czyli więzią prawną łączącą daną osobę fizyczną z państwem, należy co do zasady do wyłącznych kompetencji tego państwa. Każde państwo decyduje o przesłankach nabycia i utraty swojego obywatelstwa, w związku z czym - wbrew odmiennemu stanowisku skarżącego - nie można przyjąć, by o tym, czy dana osoba wstąpiła do służby wojskowej w innym kraju, przesądzać mogła jedynie treść lub wykładnia przepisów prawa państwa trzeciego. Wniosek tego rodzaju prowadziłby do konsekwencji nie do pogodzenia z celem analizowanej regulacji. Gdyby bowiem uznać, że wstąpienie do określonego rodzaju formacji o charakterze militarnym w państwie trzecim, nie stanowiło o zaistnieniu sytuacji normowanej art. 11 ust. 2 ustawy tylko dlatego, że dany rodzaj służby nie jest formalnie traktowany przez to państwo jako służba wojskowa, to ustanowiony w ustawie o obywatelstwie Państwa Polskiego zakaz pozbawiony byłby w istocie realnej gwarancji jego przestrzegania.
Wychodząc z powyższego założenia, uznać trzeba, że interpretacji pojęcia "służby wojskowej" w rozumieniu art. 11 pkt 2 ustawy, należy dokonywać z uwzględnieniem przepisów prawa polskiego regulujących powszechny obowiązek wojskowy (obowiązujących w dacie wstąpienia do służby wojskowej w państwie obcym), z tym jednakże zastrzeżeniem, że podleganie przez daną osobę obowiązkom wojskowym w państwie trzecim w formie nieznanej prawu polskiemu nie wyłącza możliwości stwierdzenia utraty przez nią obywatelstwa.
Zastrzeżenie to odnosi się do sytuacji, gdy rodzaj służby, zasady jej odbywania, a przede wszystkim zobowiązania, jakie na siebie nakłada dana osoba, wstępując do struktur militarnych (wojska) innego państwa, kreuje pomiędzy tymi podmiotami stosunek wymuszający posłuszeństwo i zależność takiej osoby od władz państwa trzeciego, a nie Polski. Zapatrywanie zbieżne z tym stanowiskiem wyraził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 21 grudnia 2007 r. sygn. II OSK 1783/06. Na ten wyrok powołuje się także wnoszący skargę kasacyjną, wiążąc go z treścią formułowanej przez siebie argumentacji, niemniej jednak kluczowe rozważania z tego orzeczenia zostały wadliwie, jak można wnosić, odczytane, skoro skarżący uznaje, że wspierają one jego stanowisko.
Strona skarżąca przytoczyła w formie cytatów te wypowiedzi Sądu, w których NSA stwierdził, że przy dokonywaniu wykładni przepisu art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego nie można ograniczyć rozważań wyłącznie do przepisów krajowych, a ponadto, że chodzi o rzeczywiste wstąpienie do obcego wojska (nie chodzi o samo podleganie obowiązkowi służby woskowej), wiążące się z przyjęciem określonych w nim obowiązków (m.in. złożeniem przysięgi wojskowej).
To trafne zapatrywanie, na co nie zwróciła uwagi strona skarżąca, odniesione zostało przez Sąd jednakże wyłącznie do tych rodzajów (form) służby wojskowej, których nie znają przepisy prawa polskiego. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził bowiem, że pojęcia sformułowane w przepisie art. 11 pkt 2 ustawy, w tym pojęcie "służby wojskowej" należy oceniać na podstawie przepisów polskich, a regulacje prawne innego państwa powinny być wzięte posiłkowo pod uwagę jedynie w sytuacji, gdy nie jest możliwe określenie charakteru obowiązków nieznanych prawu polskiemu. Tak więc w tej sprawie prowadzenie dowodów na okoliczność treści prawa izraelskiego w zakresie odbywania służby wojskowej w tym państwie było zbędne.
Uwzględniając powyższe, za prawidłowe uznać należy stanowisko Sądu I instancji, że wstąpienie ojca skarżącej do służby rezerwowej w państwie izraelskim spowodowało utratę przez nią obywatelstwa polskiego, skoro tego rodzaju służbę przepisy prawa polskiego zaliczały do służby wojskowej. W myśl art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1950 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, wykonywanie powszechnego obowiązku wojskowego polegało bowiem na odbywaniu albo zasadniczej służby wojskowej, albo służby wojskowej w rezerwie. W świetle przepisów tej ustawy, traktowanie służby rezerwowej jako służby o charakterze wojskowym nie mogło budzić wątpliwości z uwagi na ściśle wojskowe obowiązki nałożone na osoby pozostające w rezerwie, w tym przede wszystkim zobowiązanie do (czynnej) służby wojskowej zarządzonej w interesie obrony Państwa, w razie mobilizacji lub w czasie wojny (art. 51 ust. 1 pkt 3 i 4 cyt. ustawy).
Z przedłożonego przez skarżącą wraz z wnioskiem o wznowienie postępowania zaświadczenia wydanego przez Siły Obrony Izraela również wynika, że służba rezerwowa - podobnie jak w prawie polskim - była rodzajem służby wojskowej w tym państwie. W zaświadczeniu stwierdzono, że ojciec skarżącej stawił się celem zapisu i rejestracji w szeregach sił rezerwowych dnia 17 stycznia 1951 r. i był zaliczany w poczet sił rezerwy od tej daty do dnia 30 lipca 1955 r. Odrzucić jednocześnie należy podjętą przez skarżącą próbę odróżniania faktu wstąpienia do służby rezerwowej i formalnej rejestracji (zaewidencjonowania) w siłach rezerwy.
Rozróżnienie takie jest nieusprawiedliwione przede wszystkim dlatego, że zarejestrowanie ojca skarżącej jako żołnierza służby rezerwowej oznaczało, iż zaczął on podlegać w pełnym zakresie obcym władzom wojskowym i ustanowionym przez nie zasadom. To, czy zostały na niego nałożone określone obowiązki wojskowe w trakcie służby (np. odbywanie czynnej służby rezerwowej, stawienie się do regularnej służby wskutek przydziału mobilizacyjnego) nie miało więc znaczenia o tyle, że powinność zastosowania się do nich, na wezwanie władz wojskowych, z uwagi na status osoby należącej do Sił Obrony Izraela, nie może budzić wątpliwości, co wynika z treści przytoczonego wyżej zaświadczenia. Okoliczność, że przywoływane obowiązki nie musiały pozostawać w kolizji z interesem Państwa Polskiego ma wymiar jedynie faktyczny, albowiem utrata obywatelstwa polskiego z mocy prawa nie była uzależniona ani od charakteru obowiązków, jakie się wiążą ze służbą w siłach zbrojnych obcego państwa, ani od stanu jego relacji z Państwem Polskim.
Zarzut braku ustalenia, czy rejestracja wojskowa ojca skarżącej odbyła się zgodnie z jego wolą, czy też miała charakter przymusowy jest chybiony z tego względu, że dobrowolność przyjęcia przez ojca skarżącej obywatelstwa izraelskiego przesądza o dobrowolności wstąpienia do służby wojskowej w Izraelu. W wyroku z dnia 12 września 2007 r. sygn. II OSK 1693/06 Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że utrata obywatelstwa polskiego na podstawie art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego w związku ze "wstąpieniem do służby wojskowej w państwie obcym", bez zgody właściwych organów polskich, następowała nie tylko w razie podjęcia przez obywatela polskiego służby wojskowej w obcym państwie w charakterze ochotnika, lecz również w przypadku odbycia przez niego obowiązkowej służby wojskowej, będącej konsekwencją dobrowolnego nabycia przez niego obywatelstwa obcego państwa. Obowiązek wojskowy ciąży tylko na obywatelach danego państwa, dlatego w przypadku dobrowolnego nabycia obywatelstwa państwa obcego przez daną osobę należy uznać, że wyraża ona zgodę na wypełnianie wojskowego obowiązku obrony tego państwa. Objęty skargą kasacyjną art. 115 ust. 1 ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym nie miał w rozpoznawanej sprawie zastosowania, ponieważ w dacie zarejestrowania ojca skarżącej w wojsku izraelskim (17 stycznia 1951 r.) obowiązywały przepisy ustawy z dnia 4 lutego 1950 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, które weszły w życie 29 maja 1950 r.
Nieprzeprowadzenie dowodów zmierzających do ustalenia przepisów prawa izraelskiego, regulujących poszczególne rodzaje służby wojskowej w tym państwie, nie naruszało art. 106 § 3p.p.s.a., albowiem, jak już wskazano powyżej, oceny czy dana osoba "wstąpiła do służby wojskowej" w rozumieniu art. 11 pkt 2 ustawy należało dokonywać z uwzględnieniem przepisów prawa polskiego.
Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.
