II OSK 1777/10 - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
LEX nr 1096818
Wyrok
Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
z dnia 27 września 2011 r.
II OSK 1777/10
TEZA aktualna
Interpretacji pojęcia "służby wojskowej" w rozumieniu art. 11 pkt 2 ustawy z 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego należy dokonywać z uwzględnieniem przepisów prawa polskiego regulujących powszechny obowiązek wojskowy obowiązujących w dacie wstąpienia do służby wojskowej w państwie obcym, z tym jednakże zastrzeżeniem, że podleganie przez daną osobę obowiązkom wojskowym w państwie trzecim w formie nieznanej prawu polskiemu nie wyłącza możliwości stwierdzenia utraty przez nią obywatelstwa.
UZASADNIENIE
Skład orzekający
Przewodniczący: Sędzia NSA Małgorzata Dałkowska-Szary (spr.).
Sędziowie: NSA Małgorzata Stahl, del. WSA Jerzy Siegień.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 27 września 2011 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej Z. B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 maja 2010 r. sygn. akt IV SA/Wa 510/10 w sprawie ze skargi Z. B. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia (...) marca 2010 r. nr (...) w przedmiocie odmowy stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego oddala skargę kasacyjną
Uzasadnienie faktyczne
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 13 maja 2010 r., sygn. akt IV SA/Wa 510/10, oddalił skargę Z. B. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia (...) marca 2010 r. nr (...) w przedmiocie odmowy stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego. Zaskarżoną decyzją utrzymano w mocy decyzję Wojewody Mazowieckiego z dnia (...) lutego 2010 r., nr (...), odmawiającą stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego przez Z. B.
Organ ustalił że wnioskodawca urodził się w dniu (...) września 1946 r. jako Z. B., syn A. i R. z domu P. i w tym dniu nabył obywatelstwo izraelskie. Obecnie zamieszkuje w Izraelu i legitymuje się paszportem izraelskim. Dla stwierdzenia zatem, czy posiada on obywatelstwo polskie, zgodnie z wyrażoną w art. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim (Dz. U. Nr 10, poz. 49 z późn. zm.) zasadą ciągłości obywatelstwa, niezbędne jest ustalenie, czy nabył on obywatelstwo polskie i nie utracił go do dnia wydania decyzji. Organ wskazał, że w celu rozstrzygnięcia tej kwestii należy zastosować przepisy ustawy z 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 7, poz. 44 z późn. zm.), która obowiązywała w dacie zdarzeń mających znaczenie dla określenia statusu obywatelstwa polskiego wnioskodawcy.
Zgodnie z art. 4 pkt 1 ww. ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego obywatelstwo polskie nabywało się przez urodzenie. Natomiast przepis art. 5 tej ustawy wskazywał, iż przez urodzenie dzieci ślubne nabywają obywatelstwo ojca, a nieślubne obywatelstwo matki. Ojciec wnioskodawcy A. B. posiadał polski paszport nr (...), wydany przez starostę grodzkiego, co dowodzi posiadania obywatelstwa polskiego. Nabył on obywatelstwo izraelskie w dniu 15 maja 1948 r. Do dnia 19 stycznia 1951 r. utratę obywatelstwa polskiego regulował art. 11 ww. ustawy, zgodnie z którym utrata obywatelstwa polskiego następowała przez nabycie obywatelstwa obcego, a także przez przyjęcie urzędu publicznego lub przez wstąpienie do służby wojskowej w wojsku obcym bez zgody odpowiedniego organu. Do daty narodzenia wnioskodawcy nie zachodziły podstawy uznania, że ojciec wnioskodawcy utracił obywatelstwo polskie, a więc wnioskodawca jako ślubne dziecko nabył przez urodzenie obywatelstwo polskie na podstawie art. 4 pkt 1 ww. ustawy. Następnie organ wskazał, że z przedłożonego przez wnioskodawcę zaświadczenia wynika, iż jego ojciec podlegał siłom rezerwy w okresie od 30 listopada 1950 r. do 14 sierpnia 1961 r. z mocy ustawy o służbie wojskowej. Powołując się na orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego organ stwierdził, że dokonując interpretacji utraty obywatelstwa polskiego poprzez wstąpienie do służby wojskowej w państwie obcym przy zastosowaniu wykładni legis fori należało uwzględnić przepisy ustawy z 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. Nr 25, poz. 220) obowiązującej w Państwie Polskim w dacie przeniesienia skarżącego do służby w rezerwie w wojsku izraelskim. Wynika z nich, że w ówczesnej Polsce obowiązek odbycia służby wojskowej obejmował nie tylko zasadniczą służbę wojskową, ale także służbę wojskową w rezerwie. Przepis art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego nie zawężał natomiast przesłanki wstąpienia do służby wojskowej w państwie obcym do czynnej służby wojskowej - każde wstąpienie do służby wojskowej w państwie obcym, na które obywatel polski nie otrzymał zgody właściwego organu, bez względu na rodzaj służby, rodziło zatem skutek w postaci utraty z mocy prawa obywatelstwa polskiego na podstawie ww. przepisu. Organ zwrócił przy tym uwagę, że A. B. obywatelstwo izraelskie nie zostało narzucone, lecz nabył je zgodnie z własną wolą jako osoba pełnoletnia. Wiedział więc, że będzie obowiązany wypełnić obowiązki wynikające dla niego z tytułu posiadania obywatelstwa państwa Izrael, w tym obowiązek służby wojskowej. W konsekwencji obywatelstwo polskie utracił również syn A. B., na podstawie art. 13 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie Z. B. zarzucił powyższej decyzji naruszenie art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego przez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że rejestracja w wojsku w państwie obcym powoduje utratę obywatelstwa polskiego, a także art. 7 i 77 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm., dalej: k.p.a.) poprzez nie ustalenie przepisów prawa Izraela regulujących poszczególne rodzaje służby wojskowej, zasady powoływania do nich i ich odbycia, wykładni prawa i praktyki Izraela i ich zakresu pojęciowego, a w konsekwencji nie ustalenie, czy przymusowe zapisanie do służby rezerwowej w wojsku Izraela łączyło się z przyjęciem przez ojca skarżącego określonych obowiązków wojskowych powodujących z mocy art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego utratę obywatelstwa polskiego. Obok wniosku o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz utrzymanej nią w mocy decyzji Wojewody w skardze zawarto wniosek o zwrócenie się w trybie art. 106 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm., dalej: p.p.s.a.) w drodze pomocy prawnej do właściwych władz Izraela o przesłanie tekstu prawa o służbie obronnej Izraela według stanu prawnego na dzień 30 listopada 1950 r. oraz o wykładnię prawa i praktyki Izraela w zakresie powoływania, odbywania i wydawania zaświadczeń z Wojska Obrony Izraela w odniesieniu do wszystkich rodzajów służy i ich zakresu pojęciowego.
W odpowiedzi na skargę Minister wniósł o jej oddalenie, podtrzymując swoje stanowisko w sprawie. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, w uzasadnieniu przywołanego na wstępie wyroku wskazał, że kontrolowana decyzja odpowiada prawu. Zdaniem Sądu nie można zgodzić się ze skarżącym, że organ nie dysponował pełnym materiałem dowodowym. Podzielił przy tym stanowisko, że przy interpretacji przesłanki utraty obywatelstwa polskiego poprzez wstąpienie do służby w państwie obcym przy zastosowaniu wykładni legis fori, należało uwzględnić przepisy polskiej ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym z daty podlegania siłom rezerwy przez ojca skarżącego. Ojciec skarżącego podlegał siłom rezerwy w okresie od 30 listopada 1950 r. do 14 sierpnia 1961 r. W dacie 30 listopada 1950 r. obowiązywała ustawa z 4 lutego 1950 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. Nr 25, poz. 220 z późn. zm.). Zgodnie z art. 9 tej ustawy obowiązkowi wojskowemu podlegali mężczyźni w wieku od 18 do 50, a więc ojciec skarżącego podlegał temu obowiązkowi. Zgodnie natomiast z art. 36 tej ustawy, wykonywanie powszechnego obowiązku wojskowego może nastąpić między innymi przez służbę w rezerwie. Organ dysponując zaświadczeniem z wojska izraelskiego, z którego wynikało, że ojciec skarżącego podlegał siłom rezerwowym, miał podstawy do uznania, że odpowiada to wykonywaniu obowiązku wojskowego według ustawy z 4 lutego 1950 r. Z tego względu w ocenie Sądu nie zachodziła potrzeba do sięgania do przepisów o obowiązku wojskowym w państwie Izrael.
Sąd nie zgodził się ze stanowiskiem, iż ojciec skarżącego nie odbywał służby wojskowej i był tylko formalnie zarejestrowany jako członek sił rezerwy. Z ww. zaświadczenia wynika, że niestawienie się do odbywania służby rezerwowej spowodowałoby postawienie go przed sądem i ukaranie oraz że obowiązek odbycia służby obejmuje każdego obywatela lub stałego mieszkańca państwa Izrael. Tak więc obowiązek odbycia służby spoczywał również na ojcu skarżącego i przedmiotowe zaświadczenie stanowi potwierdzenie, że taką służbę odbył w siłach rezerwy. Ojciec skarżącego decydując się na przyjęcie obywatelstwa państwa Izrael musiał wiedzieć, że będzie musiał przyjąć obowiązki służby wojskowej. Sąd stwierdził także, wskazując na konkretne orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego, że organ prawidłowo zastosował przepis art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego - stanowisko organu, iż wstąpienie do służby rezerwy jest wstąpieniem do służby wojskowej w rozumieniu ww. przepisu znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie sądów administracyjnych.
Z.B. zaskarżył powyższy wyrok w całości, zarzucając mu:
1)art. 184 Konstytucji RP oraz art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.) przez to, iż Sąd I instancji zaniechał dokonania kontroli zaskarżonej decyzji, pomimo wydania jej z naruszeniem art. 7 ,77 , 107 i 138 § 2 k.p.a.,
2)art. 3 § 1 i2 , art. 141 § 4 , art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c , art. 151 , a także art. 135p.p.s.a., ponieważ Sąd I instancji błędnie ustalił stan faktyczny w sprawie nie uwzględniając wskazanych przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego i oddalił skargę na decyzję organu odwoławczego zamiast uchylić tę decyzję oraz utrzymaną nią wadliwą decyzję organu I instancji,
3)art. 106 § 3p.p.s.a. poprzez nieuwzględnienie złożonego w trakcie postępowania administracyjnego i sądowoadministracyjnego wniosku dowodowego zmierzającego do ustalenia Prawa o służbie obronnej Izraela według stanu prawnego na dzień 13 listopada 1950 r. oraz wykładni prawa i praktyki Izraela w zakresie powoływania, odbywania i wydawania zaświadczeń z Wojska Obrony Izraela w odniesieniu do wszystkich rodzajów służby i ich zakresu pojęciowego, w sytuacji, gdy ten dowód był niezbędny do prawidłowego ustalenia stanu faktycznego w sprawie,
4)art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego oraz art. 115 ust. 1 ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym przez błędną wykładnię tych przepisów i niewłaściwe ich zastosowanie polegające na tym, że Sąd I instancji utożsamił przymusowe zapisanie (zarejestrowanie) do sił rezerwy w Izraelu z wstąpieniem do służby wojskowej w państwie obcym, pomimo tego, że brak było podstaw do przyjęcia, że ojciec skarżącego przyjął faktycznie określone obowiązki w obcym wojsku, a zwłaszcza, że uczynił to dobrowolnie.
Zdaniem skarżącego naruszenia te miały istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, gdyż w ich wyniku doszło do oddalenia skargi przez Sąd I instancji.
Z uwagi na powyższe wniesiono o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku, zaskarżonej decyzji oraz decyzji utrzymanej nią w mocy, a także o zasądzenie kosztów postępowania według norm prawem przepisanych.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazano, że z zaświadczenia Wojska Obrony Izraela wynika, iż przynależność do służby rezerwowej w Izraelu można rozumieć w dwojaki sposób - jako formalne zarejestrowanie bądź faktyczne wykonywanie w ramach tej służby określonych obowiązków, a ponadto, że każdy obywatel lub osoba posiadająca prawo pobytu w Izraelu, która nie zostanie powołana do odbycia służby zasadniczej, jest zaliczana w poczet sił rezerwy. Podleganie służbie wojskowej bądź też zapisanie do rejestrów wojskowych nie jest równoznaczne ze wstąpieniem bądź też przyjęciem określonych obowiązków wojskowych. Powołując się na orzecznictwo NSA, wskazano, że chodzi o rzeczywiste wstąpienie do obcego wojska, wiążące się z przyjęciem określonych obowiązków w tym wojsku i podleganie obcym władzom wojskowym. Z wykładni celowościowej art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie z 1920 r. wynika także, iż jedynie dobrowolne wstąpienie przez obywatela polskiego do służby wojskowej w państwie obcym bez uzyskania zgody właściwych organów polskich powodowało utratę obywatelstwa polskiego na podstawie tego przepisu. Ponadto, zdaniem skarżącego, przy dokonywaniu wykładni ww. przepisu nie można ograniczyć rozważań wyłącznie do przepisów krajowych - przepisy obce mogą bowiem przewidywać rodzaje służby wojskowej oraz tryby podjęcia tej służby nieznane ustawom polskim. W trakcie postępowania nie przeprowadzono natomiast żadnych czynności zmierzających do ustalenia przepisów prawa Izraela regulujących poszczególne rodzaje służby wojskowej.
Zdaniem skarżącego Sąd jak i organy orzekające błędnie utożsamiły powołanie (wstąpienie) do sił rezerwy i odbywanie w niej określonych obowiązków wojskowych z formalną rejestracją. Ze względu na brak odpowiednika tzw. czynnej służby rezerwowej w prawie polskim należało poczynić w tym zakresie stosowne ustalenia zgodnie ze złożonymi w trakcie postępowania wnioskami dowodowymi. Skarżący wskazał przy tym, że wbrew informacji zawartej w uzasadnieniu decyzji z dnia 18 sierpnia 2009 r. Minister nie uwzględnił złożonego przez stronę wniosku dowodowego, a jego zapytanie nie dotyczyło bezpośrednio kwestii związanej z odbywaniem służby wojskowej w Izraelu. Wniosek złożony w skardze o zobowiązanie Ministra do przedstawienia przywoływanego pisma MSWiA z dnia 20 października 2008 r. skierowanego do MSZ w sprawie powoływania i odbywania służby wojskowej w Siłach Obrony Izraela nie został uwzględniony przez Sąd I instancji. Fakt skierowania jednak zapytania przez Ministra świadczy, że miał on wątpliwości co do wykładni ww. art. 11 pkt 2.
Uzasadnienie prawne
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw.
W rozpoznawanej sprawie problem prawny dotyczy prawidłowości dokonanej przez Sąd I instancji wykładni art. 11 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego.
W art. 11 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego uregulowano dwie niezależne przesłanki utraty obywatelstwa polskiego. Pierwszą z nich było nabycie obcego obywatelstwa, z tym zastrzeżeniem, że osoby obowiązane do czynnej służby wojskowej mogły nabyć obywatelstwo obce jedynie po uzyskaniu zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego, zgodnie z obowiązującymi przepisami, w przeciwnym razie nadal były uważane wobec Państwa Polskiego za obywateli polskich (art. 11 pkt 1 w zw. z art. 11zd. 2 ustawy). Drugą przesłanką utraty obywatelstwa było przyjęcie urzędu publicznego lub wstąpienie do służby wojskowej w państwie obcym bez zgody właściwego wojewody, wyrażonej w porozumieniu z właściwym dowódcą okręgu korpusu (art. 11 pkt 2 ustawy).
Sąd I instancji prawidłowo przyjął, iż w okolicznościach faktycznych przedmiotowej sprawy ojciec skarżącego spełniał przesłankę utraty obywatelstwa, o której mowa w art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego, Z. B. bowiem wstąpił do służby wojskowej w państwie obcym.
Zarówno Sąd I instancji, jak i organy administracji rozpatrujące sprawę oparły się na treści przedstawionego przez skarżącego zaświadczenia z dnia 14 czerwca 2007 r. wydanego przez Wojsko Obrony Izraela. Z dokumentu tego wynika, że ojciec skarżącego - A. B. - podlegał siłom rezerwowym od dnia 30 listopada 1950 r. do 14 sierpnia 1961 r. Ustalenie przez Sąd, że ojciec skarżącego odbywał służbę wojskową, albowiem powołanie do służby rezerwowej było jednym z rodzajów służby wojskowej w Siłach Obrony Izraela, było w pełni uzasadnione, skoro bezpośrednio opierało się na treści przedłożonego organowi administracji przez stronę zaświadczenia urzędowego.
Naczelny Sąd Administracyjny nie podziela zarzutu skarżącego, że Sąd I instancji wadliwie zastosował przepis art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego, co do rozumienia sformułowania "wstąpienie do służby wojskowej". Wojewódzki Sąd Administracyjny słusznie uznał, że wstąpienie do każdego rodzaju służby wojskowej w państwie obcym, w tym do służby rezerwowej, na które obywatel polski nie otrzymał zgody właściwego organu, powodowało utratę z mocy prawa obywatelstwa polskiego. Stanowisko, zgodnie z którym art. 11 pkt 2 ustawy nie ogranicza pojęcia "służby wojskowej" do czynnej służby wojskowej jest jednolicie przyjmowane w dotychczasowym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (por. wyrok NSA z dnia 28 października 2010 r. sygn. 1700/09, wyrok NSA z dnia 15 czerwca 2010 r. sygn. II OSK 786/09; wyrok NSA z dnia 23 kwietnia 2010 r. sygn. II OSK 393/09; wyrok NSA z dnia 18 lutego 2009 r. sygn.II OSK 246/08; wyrok NSA z dnia 1 kwietnia 2008 r. sygn. II OSK 322/07; wyrok NSA z dnia 21 grudnia 2007 r. sygn. II OSK 1783/06). Naczelny Sąd Administracyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę nie znajduje podstaw, by powyższy pogląd uznać za błędny i w konsekwencji od niego odstąpić.
Jak to podkreślono w wyroku NSA z dnia 28 października 2010 r. sygn. II OSK 1700/09 regulacja kwestii związanych z obywatelstwem, czyli więzią prawną łączącą daną osobę fizyczną z państwem, należy co do zasady do wyłącznych kompetencji tego państwa. Każde państwo decyduje o przesłankach nabycia i utraty swojego obywatelstwa, w związku z czym - wbrew odmiennemu stanowisku skarżącego - nie można przyjąć, by o tym, czy dana osoba wstąpiła do służby wojskowej w innym kraju, przesądzać mogła jedynie treść lub wykładnia przepisów prawa państwa trzeciego. Wniosek tego rodzaju prowadziłby do konsekwencji nie do pogodzenia z celem analizowanej regulacji. Gdyby bowiem uznać, że wstąpienie do określonego rodzaju formacji o charakterze militarnym w państwie trzecim, nie stanowiło o zaistnieniu sytuacji normowanej art. 11 ust. 2 ustawy tylko dlatego, że dany rodzaj służby nie jest formalnie traktowany przez to państwo jako służba wojskowa, to ustanowiony w ustawie o obywatelstwie Państwa Polskiego zakaz pozbawiony byłby w istocie realnej gwarancji jego przestrzegania.
Wychodząc z powyższego założenia, uznać trzeba, że interpretacji pojęcia "służby wojskowej" w rozumieniu art. 11 pkt 2 ustawy, należy dokonywać z uwzględnieniem przepisów prawa polskiego regulujących powszechny obowiązek wojskowy (obowiązujących w dacie wstąpienia do służby wojskowej w państwie obcym), z tym jednakże zastrzeżeniem, że podleganie przez daną osobę obowiązkom wojskowym w państwie trzecim w formie nieznanej prawu polskiemu nie wyłącza możliwości stwierdzenia utraty przez nią obywatelstwa.
Zastrzeżenie to odnosi się do sytuacji, gdy rodzaj służby, zasady jej odbywania, a przede wszystkim zobowiązania, jakie na siebie nakłada dana osoba, wstępując do struktur militarnych (wojska) innego państwa, kreuje pomiędzy tymi podmiotami stosunek wymuszający posłuszeństwo i zależność takiej osoby od władz państwa trzeciego, a nie Polski. Zapatrywanie zbieżne z tym stanowiskiem wyraził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 21 grudnia 2007 r. sygn. II OSK 1783/06. Na ten wyrok powołuje się także wnoszący skargę kasacyjną, wiążąc go z treścią formułowanej przez siebie argumentacji, niemniej jednak kluczowe rozważania z tego orzeczenia zostały wadliwie, jak można wnosić, odczytane, skoro skarżący uznaje, że wspierają one jego stanowisko.
Strona skarżąca przytoczyła w formie cytatów te wypowiedzi Sądu, w których NSA stwierdził, że przy dokonywaniu wykładni przepisu art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego nie można ograniczyć rozważań wyłącznie do przepisów krajowych, a ponadto, że chodzi o rzeczywiste wstąpienie do obcego wojska (nie chodzi o samo podleganie obowiązkowi służby woskowej), wiążące się z przyjęciem określonych w nim obowiązków (m.in. złożeniem przysięgi wojskowej).
To trafne zapatrywanie, na co nie zwróciła uwagi strona skarżąca, odniesione zostało przez Sąd jednakże wyłącznie do tych rodzajów (form) służby wojskowej, których nie znają przepisy prawa polskiego. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził bowiem, że pojęcia sformułowane w przepisie art. 11 pkt 2 ustawy, w tym pojęcie "służby wojskowej" należy oceniać na podstawie przepisów polskich, a regulacje prawne innego państwa powinny być wzięte posiłkowo pod uwagę jedynie w sytuacji, gdy nie jest możliwe określenie charakteru obowiązków nieznanych prawu polskiemu. Tak więc w tej sprawie prowadzenie dowodów na okoliczność treści prawa izraelskiego w zakresie odbywania służby wojskowej w tym państwie było zbędne.
Uwzględniając powyższe, za prawidłowe uznać należy stanowisko Sądu I instancji, że wstąpienie ojca skarżącego do służby rezerwowej w państwie izraelskim spowodowało utratę przez niego obywatelstwa polskiego, skoro tego rodzaju służbę przepisy prawa polskiego zaliczały do służby wojskowej. W myślart. 36 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1950 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, wykonywanie powszechnego obowiązku wojskowego polegało bowiem na odbywaniu albo zasadniczej służby wojskowej, albo służby wojskowej w rezerwie. W świetle przepisów tej ustawy, traktowanie służby rezerwowej jako służby o charakterze wojskowym nie mogło budzić wątpliwości z uwagi na ściśle wojskowe obowiązki nałożone na osoby pozostające w rezerwie, w tym przede wszystkim zobowiązanie do (czynnej) służby wojskowej zarządzonej w interesie obrony Państwa, w razie mobilizacji lub w czasie wojny (art. 51 ust. 1 pkt 3 i 4 cyt. ustawy).
Z przedłożonego przez skarżącego w toku postępowania administracyjnego zaświadczenia wydanego przez Wojsko Obrony Izraela również wynika, że służba rezerwowa - podobnie jak w prawie polskim - była rodzajem służby wojskowej w tym państwie. W zaświadczeniu stwierdzono, że ojciec skarżącego podlegał siłom rezerwowym w okresie od 30/11/1950 do dnia 14/08/1961 z mocy Ustawy o Służbie wojskowej. Niestawienie się ww do służby rezerwowej spowodowałoby postawienie go przed sądem i ukaranie. Wyżej wymieniony nie odbywał regularnej służby wojskowej. Odrzucić jednocześnie należy podjętą przez skarżącego próbę odróżniania faktu wstąpienia do służby rezerwowej i formalnej rejestracji (zaewidencjonowania) w siłach rezerwy.
Rozróżnienie takie jest nieusprawiedliwione przede wszystkim dlatego, że zarejestrowanie skarżącego jako żołnierza służby rezerwowej oznaczało, iż zaczął on podlegać w pełnym zakresie obcym władzom wojskowym i ustanowionym przez nie zasadom. To, czy zostały na niego nałożone określone obowiązki wojskowe w trakcie służby (np. odbywanie czynnej służby rezerwowej, stawienie się do regularnej służby wskutek przydziału mobilizacyjnego) nie miało więc znaczenia o tyle, że powinność zastosowania się do nich, na wezwanie władz wojskowych, z uwagi na status osoby należącej do Sił Obrony Izraela, nie może budzić wątpliwości, co wynika z treści przytoczonego wyżej zaświadczenia. Okoliczność, że przywoływane obowiązki nie musiały pozostawać w kolizji z interesem Państwa Polskiego ma wymiar jedynie faktyczny, albowiem utrata obywatelstwa polskiego z mocy prawa nie była uzależniona ani od charakteru obowiązków, jakie się wiążą ze służbą w siłach zbrojnych obcego państwa, ani od stanu jego relacji z Państwem Polskim.
Zarzut braku ustalenia, czy rejestracja wojskowa skarżącego odbyła się zgodnie z jego wolą, czy też miała charakter przymusowy jest chybiony z tego względu, że dobrowolność przyjęcia przez skarżącego obywatelstwa izraelskiego przesądza o dobrowolności wstąpienia do służby wojskowej w Izraelu. W wyroku z dnia 12 września 2007 r. sygn. II OSK 1693/06 Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że utrata obywatelstwa polskiego na podstawie art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego w związku ze "wstąpieniem do służby wojskowej w państwie obcym", bez zgody właściwych organów polskich, następowała nie tylko w razie podjęcia przez obywatela polskiego służby wojskowej w obcym państwie w charakterze ochotnika, lecz również w przypadku odbycia przez niego obowiązkowej służby wojskowej, będącej konsekwencją dobrowolnego nabycia przez niego obywatelstwa obcego państwa. Obowiązek wojskowy ciąży tylko na obywatelach danego państwa, dlatego w przypadku dobrowolnego nabycia obywatelstwa państwa obcego przez daną osobę należy uznać, że wyraża ona zgodę na wypełnianie wojskowego obowiązku obrony tego państwa. Objęty skargą kasacyjną art. 115 ust. 1 ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym nie miał w rozpoznawanej sprawie zastosowania, ponieważ w dacie zarejestrowania ojca skarżącego w wojsku izraelskim (30 listopada 1950 r.) obowiązywały przepisy ustawy z dnia 4 lutego 1950 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, które weszły w życie 29 maja 1950 r.
Za chybione należy uznać podniesione w skardze kasacyjnej zarzuty naruszenia przepisów postępowania. Sąd I instancji w zaskarżonym wyroku odniósł się szczegółowo do podnoszonych w skardze zarzutów naruszenia zarówno prawa materialnego jak i procesowego. Ocenił cały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy i dokonał oceny prawnej ustalonego stanu faktycznego szczegółowo uzasadniając swoje stanowisko z przytoczeniem stanowiska doktryny i orzecznictwa.
Nieprzeprowadzenie dowodów zmierzających do ustalenia przepisów prawa izraelskiego, regulujących poszczególne rodzaje służby wojskowej w tym państwie, nie naruszało art. 106 § 3p.p.s.a., albowiem, jak już wskazano powyżej, oceny czy dana osoba "wstąpiła do służby wojskowej" w rozumieniu art. 11 pkt 2 ustawy należało dokonywać z uwzględnieniem przepisów prawa polskiego.
Nadto niezrozumiały jest, w opinii Naczelnego Sądu Administracyjnego, podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia przepisów postępowania tj. art. 184 Konstytucji RP, art. 1 § 1 i 2 ustawy p.u.s.a. i art. 3 ustawy p.p.s.a. przez zaniechanie dokonania kontroli zaskarżonej decyzji. Powołane przepisy stanowią o kompetencji sądów administracyjnych do sprawowania kontroli działalności administracji publicznej pod względem jej zgodności z prawem. Skarżący, podnosząc ten zarzut nie powołał żadnych szczegółowych przepisów prawa, które jego zdaniem zostały naruszone przez Sąd I instancji przy kontroli legalności decyzji. To, że Sąd I instancji dokonał w uzasadnieniu wyroku oceny określonych okoliczności faktycznych, która różni się od stanowiska prezentowanego przez skarżącego nie oznacza jeszcze, że oceny tej dokonano sprzecznie z prawem.
Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.
