Orzeczenie
Sądu Najwyższego
z dnia 27 marca 1928 r.
R 598/27
UZASADNIENIE
Sentencja
Sąd najwyższy w sprawie o uznanie Lydji i Herberta O., za zmarłych z powodu rekursu rewizyjnego Pepi G., od uchwały sądu apelacyjnego we Lwowie jako sądu rekursowego z 13 stycznia 1926 r. R. IV 785/25, o ile nią na rekurs kuratora zaginionych adwokata d-ra Kornela T., zniesiono uchwałę sądu okręgowego w Brzeżanach z 29 września 1925 r. T. 269/23/12, i wniosek Pepi G., o uznanie Lydji i Herberta O. za zmarłych odrzucono postanowił:
uwzględnić rekurs rewizyjny i, nie naruszając ustępu 2 wyższosądowej uchwały dotyczącego kosztów rekursu kuratora, jako nlezaczepionego, znieść zresztą lę uchwalę i polecić sądowi apelacyjnemu, jako rekursowemu, by z pominięciem przyjętej przezeń niewłaściwości sądów polskich do przeprowadzenia postępowania w mniejszej sprawie, załatwił merytorycznie rekurs kuratora od uchwały sądu I instancji.
Uzasadnienie faktyczne
Sąd najwyższy nie podziela zapatrywania prawnego sądu rekursowego, by dla załatwienia mniejszej sprawy o uznanie Lydji i Herberta O. za zmarłych były niewłaściwe sądy polskie.
Wedle § 1 ustawy z 16 lutego 1883 r. Dz. U. Nr 20 właściwym do przeprowadzenia postępowania o uznanie osoby nieobecnej (zaginionej) za zmarłą jest ten sąd okręgowy, w którego okręgu nieobecny miał swą ostatnią siedzibę, a w braku tejże ostatnio przebywał. Ten przepis o właściwości sądowej pozostał w prawnej mocy i po wejściu w życie obowiązującej normy jurysdykcyjnej, a to wedle wyraźnego przepisu art. VIII L. 7 ustawy wprow.n.j.
Z istoty rzeczy wynika, że powołany przepis kompetencyjny odnosi się do sądów krajowych oraz do osób nieobecnych (zaginionych), które w kraju miały swe miejsce zamieszkania lub przebywały. O ile zaś w szczególności chodzi o nieobecnych obywateli b. państwa austrjackiego. którzy stali się następnie obywatelami Państwa Polskiego z mocy art. 2 ust. 1 lit. b ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. Obywatelstwo Państwa Polskiego (Dz. U. z 1920 r. Nr 7, poz. 44), to ich ostatnie miejsce zamieszkania, a w braku tegoż miejsce pobytu w kraju jest wyłącznie decydujące w kwestji kompetencji sądowej dla uznania ich za zmarłych.
Ponieważ z aktów sprawy, a mianowicie z pisma komisarza rządowego miasta Tarnopola z 5 marca 1924 r. L. 3456/24 wynika, że rodzice zaginionych oraz zaginieni byli przynależni do gminy miasta Tarnopola, a w konsekwencji byli pierwotnie obywatelami b. państwa austrjackiego i jako tacy mieszkali ostatnio dłuższy czas w Brzeżanach, co stwierdzają poświadczenie magistratu m, Brzeżany z 22 listopada 1923 r. oraz zeznania świadków i stąd w roku 1895 wyjechali wraz z swą matką Cecylją O. zagranicę, - ponieważ dalej brak jakiejkolwiek faktycznej podstawy do przyjęcia by zaginieni, bawiąc zagranicą uzyskali obce obywatelstwo, a W ślad zatem bez dowodu przeciwieństwa, co także podkreślił w swem piśmie z 5 marca 1924 r. komisarz rządowy m. Tarnopola, - muszą uchodzić za przynależnych do gminy Tarnopola a więc i za obywateli polskich w myśl przepisu art. 2 ust. 1 lit.b. ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. obywatelstwo Państwa Polskiego (Dz. U. z 1920 r. Nr 7, poz. 44) przeto uzasadniona jest kompetencja sądów polskich, a w szczególności sądu okręgowego w Brzeżanach, jako sądu I instancji do przeprowadzenia sprawy uznania zaginionych Lydji i Herberta O. za zmarłych, zwłaszcza, że wedle stanu sprawy chodzi o skutki w obrębie Państwa Polskiego.
To samo wynika również z przepisów art. 6 ustawy z dnia 2 sierpnia 1926 r. o prawie właściwem dla stosunków prywatnych wewnętrznych (Dz. U. z 1926 r. Nr 101, poz. 580) i art. 4 L. 1 i 2 w związku z postanowieniem art. 1 L. 1 ustawy z dnia 2 sierpnia 1926 r. o prawie właściwem dla stosunków prywatnych międzynarodowych (Dz. U. z 1926 r. Nr 101, poz. 581), które weszły w życie dnia 13 listopada 1926 r.
Z powyższych motywów przychylono się do uzasadnionego rekursu rewizyjnego i zarządzono merytoryczne rozpatrzenie przez sąd apelacyjny rekursu kuratora od uchwały pierwszosadowej z pominięciem kwestji rzekomej niewłaściwości sądów polskich dla rozpoznania niniejszej sprawy.
