II OSK 1512/16 - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
LEX nr 2511346
Wyrok
Naczelnego Sądu Administracyjnego
z dnia 11 maja 2018 r.
II OSK 1512/16
Status:
orzeczenie prawomocne
UZASADNIENIE
Skład orzekający
Przewodniczący: Sędzia NSA Grzegorz Czerwiński (spr.).
Sędziowie: NSA Roman Ciąglewicz, del. WSA Mirosław Gdesz.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 11 maja 2018 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej O. Y. D. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 grudnia 2015 r. sygn. akt IV SA/Wa 2393/15 w sprawie ze skargi O. Y. D. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia (...) czerwca 2015 r. nr (...) w przedmiocie odmowy potwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie faktyczne
Wyrokiem z dnia 22 grudnia 2015 r., sygn. akt IV SA/Wa 2393/15 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę O. Y. D. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia (...) czerwca 2015 r., nr (...) w przedmiocie odmowy potwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego.
Od powyższego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę kasacyjną wniósł O. Y. D. podnosząc zarzuty naruszenia:
1) art. 3 Traktatu między Głównymi Mocarstwami Sprzymierzonymi i Stowarzyszonymi a Polską podpisanego w Wersalu 28 czerwca 1919 r., art. VI pkt 1 Traktatu pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą, podpisanego w Rydze dnia 18 marca 1921 r. i art. 2 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego poprzez uznanie, że dziadek skarżącego nie nabył obywatelstwa polskiego,
2) art. 4 pkt 1 w zw. z art. 5 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego poprzez uznanie, że matka skarżącego A. D. nie nabyła z chwilą urodzenia obywatelstwa polskiego,
3)art. 141 § 4 , art. 145 § 1 pkt 1 lit. c , art. 151p.p.s.a. i art. 7 , art. 75 , art. 76 , art. 77 , art. 107 § 1 i § 3 i art. 138 § 2 k.p.a. polegające na:
a. niewyjaśnieniu podstawy prawnej wydania N. L. polskiego paszportu oraz braku analizy odnośnie do prawnej dopuszczalności wydawania polskiego paszportu cudzoziemcowi,
b. błędnej ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego w zakresie ustalenia zamieszkiwania (osiedlenie) przez N. L. przed wyjazdem z Polski w 1924 r. na stałe do Palestyny w Białymstoku, to jest na terytorium Państwa Polskiego i nabycia obywatelstwa polskiego na podstawie ww. Traktatów oraz art. 2 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego, co doprowadziło do oddalenia skargi zamiast uchylenia zaskarżonej decyzji.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazane zostały argumenty mające potwierdzać zasadność podniesionych w niej zarzutów.
W piśmie z dnia 20 grudnia 2016 r. skarżący kasacyjnie poinformował, że Naczelny Sąd Administracyjny w analogicznym stanie faktycznym w sprawie o sygn. akt II OSK 2385/14 uchylił decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji ustalając, że polski paszport zgodnie z ówcześnie obowiązującymi przepisami stanowił wprost dowód na posiadanie przez jego posiadacza obywatelstwa polskiego.
Uzasadnienie prawne
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.
Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.
Na wstępie należy wskazać, że Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę tylko w granicach skargi kasacyjnej (art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm., dalej jako p.p.s.a.)), z urzędu biorąc pod uwagę jedynie nieważność postępowania, co oznacza związanie przytoczonymi w skardze kasacyjnymi jej podstawami, określonymi w art. 174p.p.s.a. Nadto, zgodnie z treścią art. 184p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny oddala skargę kasacyjną, jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu.
Wyjaśnić należy, że zgodnie z treścią art. 193p.p.s.a. zdanie drugie uzasadnienie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego oddalającego skargę kasacyjną ogranicza się do oceny zarzutów skargi kasacyjnej.
Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, skarga kasacyjna wniesiona przez O. Y. D. nie ma usprawiedliwionych podstaw.
W niniejszej sprawie zasadnicze znaczenie miało ustalenie, czy dziadek skarżącego kasacyjnie posiadał obywatelstwo polskie. Jeśli posiadał on takie obywatelstwo, to obywatelstwo takie posiadała też jego córka - matka skarżącego kasacyjnie - a w konsekwencji obywatelstwo takie posiadałby także skarżący kasacyjnie. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, organy administracji zasadnie uznały, że brak jest dowodów wskazujących na to, że dziadek skarżącego kasacyjnie posiadał obywatelstwo polskie.
To, czy dziadek skarżącego kasacyjnie posiadał obywatelstwo polskiego należało ocenić w oparciu o przepisy ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie polskim (Dz. U. z 1920 r. Nr 7, poz. 44 z późn. zm.). Zgodnie z treścią art. 2 tej ustawy obywatelstwo polskie przysługiwało każdej osobie, która z chwilą ogłoszenia tej ustawy, to jest w dniu 31 stycznia 1920 r.:
1. była osiedlona na obszarze Państwa Polskiego, o ile jej nie służyło obywatelstwo innego państwa. Za osiedlonego w Państwie Polskim w znaczeniu tej ustawy był uważany kto:
a. był zapisany lub miał prawo być zapisanym do ksiąg stałej ludności byłego Królestwa Polskiego;
b. miał prawo swojszczyzny w jednej z gmin na obszarze Państwa Polskiego, stanowiącym poprzednio część składową Państwa Austrjackiego lub Węgierskiego;
c. miał już przed 1-ym stycznia 1908 r. z tytułu obywatelstwa niemieckiego stałe miejsce zamieszkania na obszarze Państwa Polskiego, stanowiącym poprzednio część składową Państwa Pruskiego;
d. był zapisany do gminy miejskiej lub wiejskiej, albo do jednej z organizacji stanowych na ziemiach b. Cesarstwa Rosyjskiego, jakie wchodzą w skład Państwa Polskiego;
2. urodziła się na obszarze Państwa Polskiego, o ile nie służy jej obywatelstwo innego Państwa;
3. ponadto której na mocy traktatów międzynarodowych obywatelstwo polskie przysługuje.
Prawidłowo organy administracji uznały, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dawał podstaw do przyjęcia, że dziadek skarżącego kasacyjnie spełniał ww. wymogi uznania go za obywatela polskiego. Nie ma dowodów, które wskazywałyby na to, że był ona zapisany lub miał prawo być zapisanym do ksiąg stałej ludności byłego Królestwa Polskiego, a tym samym nie ma dowodów, że był on w czasie wejścia w życie ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie polskim osobą osiedloną na terenie byłego Królestwa Polskiego (art. 2 ust. 1 pkt 1 lit. a).
Osiedlenia w Państwie Polskim dziadka skarżącego kasacyjnie nie dowodzi pismo I. P. Pismo to sporządzone zostało w dniu (...) sierpnia 1924 r. i wynika z niego, że dziadek skarżącego kasacyjnie "pełnił służbę" w fabryce należącej do I. P. "w okresie czerech lat". Zakładając, że zawarte w piśmie tym informacje są wiarygodne można w oparciu o nie ustalić, że dziadek skarżącego kasacyjnie zamieszkiwał w Białymstoku od 24 sierpnia 1920 r. a tym samym nie spełniał wymogu osiedlenia się w dniu wejścia w życie ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie polskim, to jest od dnia 31 stycznia 1920 r.
Dowodem posiadania przez dziadka skarżącego kasacyjnie nie jest też paszport Rzeczypospolitej Polskiej Serii (...) Nr (...). Z informacji zawartej w tym paszporcie wynika, że "Posiadacz paszportu jest obywatelem byłego Imperium Rosyjskiego" nie zaś, że jest obywatelem polskim". Zbędne było wyjaśnianie podstawy prawnej wydania tego paszportu oraz analizowanie prawnej dopuszczalności wydawania polskiego paszportu cudzoziemcowi. Z uwagi na przedmiot sprawy istotny jest fakt, że jest to dokument urzędowy, oraz że nie wynika z niego, by dziadek skarżącego kasacyjnie miał obywatelstwo polskie.
Wbrew twierdzeniom skarżącego kasacyjnie w sprawie o sygn. akt II OSK 2385/14 Naczelny Sąd Administracyjny nie wyraził poglądu, że "polski paszport zgodnie z ówcześnie obowiązującymi przepisami stanowił wprost dowód na posiadanie przez jego posiadacza obywatelstwa polskiego". Wyrokiem wydanym w tej sprawie (dostępne pod adresem strony internetowej http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/3BE6757AEC) NSA uchylił wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego i przekazał sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania. Nie została uchylona przez NSA decyzja Ministra Spraw Wewnętrznych. Z uzasadnienia tego wyroku wynika, że orzeczenie Sądu I instancji zostało uchylone w celu dokonania należytej oceny argumentacji zawartej w skardze. Nadto stwierdzić należy, że w sprawie tej w paszporcie widniał zapis, że posiadacz paszportu jest obywatelem Imperium Rosyjskiego, co zdaniem NSA budziło wątpliwości, gdyż Imperium to przestało istnieć w 1917 r. W niniejszej sprawie w paszporcie wydanym dziadkowi skarżącego kasacyjnie widnieje zapis, że jest on obywatelem "byłego Imperium Rosyjskiego".
Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że niezasadny jest zarzut naruszenia przez Wojewódzki Sąd Administracyjny art. 141 § 4, art. 145 § 1 pkt 1 lit. c, art. 151p.p.s.a. i art. 7, art. 75, art. 76, art. 77, art. 107 § 1 i § 3 i art. 138 § 2 k.p.a.
Nie znajduje uzasadnienia zarzut naruszenia art. 4 pkt 1 w zw. z art. 5 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego poprzez uznanie, że matka skarżącego A. D. nie nabyła z chwilą urodzenia obywatelstwa polskiego.
Z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego wynikało, że obywatelstwo polskie nabywało się przez urodzenie zaś z art. 5 tej ustawy wynikało, że przez urodzenie dzieci ślubne nabywają obywatelstwo ojca, dzieci nieślubne - obywatelstwo matki. Dzieci rodziców niewiadomych, urodzone lub znalezione na obszarze Państwa Polskiego, uważane będą za obywateli polskich, o ile nie wykaże się ich inne obywatelstwo. Jak to zostało już wyżej wskazane brak jest podstaw do przyjęcia, że dziadek skarżącego kasacyjnie posiadał obywatelstwo polskie. W konsekwencji brak jest podstaw do przyjęcia, że jego córka, a matka skarżącego kasacyjnie nabyła obywatelstwo polskie.
Brak jest podstaw do przyjęcia, że naruszony został art. 3 Traktatu między Głównymi Mocarstwami Sprzymierzonymi i Stowarzyszonymi a Polską podpisanego w Wersalu 28 czerwca 1919 r. W skardze kasacyjnej nie wskazano miejsca publikacji tego Traktatu jednak miejsce publikacji wskazane zostało w uzasadnieniu decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych, a zatem można przyjąć, że chodzi o traktat opublikowany w Dz. U. RP z 1920 r. Nr 110, poz. 728.
Art. 3 ww. Traktatu stanowił, że "Polska uznaje za obywateli polskich, z samego prawa i bez żadnych formalności, tych obywateli niemieckich, austrjackich, węgierskich lub rosyjskich, którzy, w chwili uzyskania przez Traktat mniejszy mocy obowiązującej, posiadają stałe zamieszkanie (domicilies) na tetytorjumuznanem lub które będzie uznane za część składową Polski, jednak z zastrzeżeniem wszelkich właściwych postanowień Traktatów pokoju z Niemcami lub Austrją co do osób, posiadających stałe zamieszkanie na tern terytorjum po pewnej określonej dacie.
W każdym razie osoby wyżej wymienione, mające więcej niż lat 18, będą mogły na warunkach, przewidzianych w wymienionych Traktatach, dokonać wyboru (option) każdej innej przynależności, dla nich dostępnęj. Wybór, dokona y przez męża, rozciągać się będzie również na żonę, podobnież wybór rodziców rozciągać się będzie na dzieci, poniżej lat 18.
Osoby, które wykonały po wyższe prawo wyboru, będą musiały w ciągu 12 następnych miesięcy, o ile Traktat pokoju z Niemcami nie zawiera postanowień temu przeciwnych, przenieść swe stałe miejsce zamieszkania do Państwa, za którego wyborem się wypowiedziały. Będzie im wolno zachować majątek nieruchomy, i posiadają na terytorjum Polski. Będą mogły zabrać ze sobą wszelkiego rodzaju majątek ruchomy. Żadne celne pobory wywozowe nie będą na nie z tego tytułu nakładane."
Mając na uwadze treść ww. przepisu stwierdzić należy, że w aktach sprawy brak jest dowodu wskazującego na to, że dziadek skarżącego kasacyjnie zamieszkiwał na terytorium Polski na dzień 31 stycznia 1920 r. a tym samym brak jest też dowodów wskazujących, że zamieszkiwał on terytorium Polski na dzień uzyskania mocy obowiązującej przez Traktat Wersalski.
Nie znajduje również uzasadnienia zarzut nie wzięcia pod uwagę przez Sąd I instancji art. VI pkt 1 Traktatu pokoju między Polska a Rosją i Ukrainą, podpisanego w Rydze dnia 18 marca 1921 r. poprzez uznanie, że dziadek skarżącego nie nabył obywatelstwa polskiego. Także w tym przypadku nie wskazano w skardze kasacyjnej miejsca publikacji jednakże w ślad za uzasadnieniem decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych uznać należy, że chodzi o publikację w Dz. U. z 1921 r. Nr 49, poz. 300.
Ww. przepis stanowił, że "Wszystkie osoby, które ukończyły lat 18 i w chwili ratyfikacji Traktatu niniejszego znajdują się na obszarze Polski, a w dniu 1 sierpnia 1914 r. posiadały obywatelstwo byłego Imperjum Rosyjskiego i są zapisane, lub mają prawo być zapisanemi do ksiąg ludności stałej byłego Królestwa Polskiego, lub były zapisane do gminy miejskiej lub wiejskiej, albo do jednej z organizacji stanowych na ziemiach byłego Imperjum Rosyjskiego, jakie wchodzą w skład Polski, mają prawo zgłosić życzenie w przedmiocie opcji obywatelstwa rosyjskiego lub ukraińskiego. Od byłych obywateli byłego Imperjum Rosyjskiego innych kategorji, znajdujących się w chwili ratyfikacji Traktatu niniejszego na terytorjum Polski, takie zgłoszenie nie jest wymagane."
Powyższy traktat wszedł w życie z dnia 30 kwietnia 1921 r. na mocy ustawy z dnia 15 kwietnia 1921 r. o ratyfikacji Traktatu Pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą, podpisanego w Rydze dnia 18 marca 1921 r. (Dz. U. z 1921 r. Nr 49, poz. 299).
Dziadek skarżącego kasacyjnie urodził się w 1904 r. Brak jest danych jaki był dzień i miesiąc jego urodzenia. Nawet gdyby przyjąć, że miało to miejsce w 1 stycznia 1904 r., to 18 lat ukończyłby on dopiero 1 stycznia 1922 r. Tym samym nie zostałby spełniony przez niego wymóg nabycia obywatelstwa polskiego zawarty a art. VI pkt 1 Traktatu pokoju między Polska a Rosją i Ukrainą, podpisanego w Rydze dnia 18 marca 1921 r. jakim było ukończenie 18 lat w chwili ratyfikacji tego Traktatu.
Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie daje też podstaw do przyjęcia, że dziadek skarżącego kasacyjnie spełnił wymogi posiadania obywatelstwa polskiego wymienione w art. 2 pkt 1b, c, d, pkt 2 i pkt 3 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie polskim.
Z przytoczonych wyżej względów Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.
