II OSK 738/13 - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
Wyrok
Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
z dnia 2 października 2014 r.
II OSK 738/13
UZASADNIENIE
Skład orzekający
Przewodniczący: Sędzia NSA Maciej Dybowski (spr.).
Sędziowie NSA: Arkadiusz Despot-Mładanowicz, Małgorzata Masternak-Kubiak.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 2 października 2014 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej B. N. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 grudnia 2012 r. sygn. akt IV SA/Wa 1991/12 w sprawie ze skargi B. N. na decyzję Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców z dnia (...) 2012 r. nr (...) w przedmiocie odmowy udzielenia zezwolenia na osiedlenie się na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej
1) oddala skargę kasacyjną;
2) odstępuje od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości.
Uzasadnienie faktyczne
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 18 grudnia 2012 r., sygn. akt IV SA/Wa 1991/12, oddalił skargę B. N. na decyzję Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców z dnia (...) 2012 r. nr (...) w przedmiocie odmowy udzielenia zezwolenia na osiedlenie się na terytorium RP.
Powyższy wyrok zapadł w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy:
Dnia 21 listopada 2011 r. B. N. (dalej wnioskodawca, skarżący bądź zainteresowany) wniósł do Wojewody (...) o udzielenie zezwolenia na osiedlenie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z uwagi na polskie pochodzenie.
Wojewoda (...) (dalej Wojewoda) decyzją z dnia (...) 2012 r. (nr...) (dalej decyzja z (...) 2012 r.) odmówił udzielenia zainteresowanemu wnioskowanego zezwolenia stwierdzając, że cudzoziemiec nie przedstawił dokumentów potwierdzających posiadanie polskiego pochodzenia przez jednego z rodziców, dziadków lub dwoje pradziadków, stosownie do wymogów ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji (Dz. U. z 2004 r. Nr 53, poz. 532 z późn. zm., dalej uor bądź ustawa o repatriacji).
Decyzją z dnia (...) 2012 r. (nr DL-I-4101-641/12/8) (dalej decyzja z (...) 2012 r.) Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców (dalej Szef Urzędu bądź organ II instancji) po rozpatrzeniu odwołania B. N. na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. utrzymał w mocy decyzję z (...) 2012 r. Organ II instancji wskazał, że stosownie do postanowień art. 52 ust. 5 Konstytucji RP osoba, której polskie pochodzenie zostało stwierdzone zgodnie z ustawą, może osiedlić się na terytorium RP na stałe. O ile zapis ten stanowi, że polskie pochodzenie winno być stwierdzone na podstawie ustawy, o tyle artykuł ten nie wyjaśnia, na jakiej podstawie osoba polskiego pochodzenia miałaby zrealizować swój zamiar zamieszkania w Polsce na stałe. Właściwe zastosowanie ma więc art. 8 ust. 2 Konstytucji, który stanowi, że przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba, że Konstytucja stanowi inaczej. W art. 52 ust. 5 znalazł się termin: "osiedlić się...na stałe". Należy przez to rozumieć, że osoba polskiego pochodzenia, pragnąca osiedlić się w Polsce, winna wystąpić do właściwego organu z wnioskiem o udzielenie jej zezwolenia na osiedlenie się. Zasady i tryb takich zezwoleń reguluje ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2011 r. Nr 264, poz. 1573, dalej uoc bądź ustawa o cudzoziemcach). Ustawa o cudzoziemcach nie daje szczególnych preferencji przy ubieganiu się o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się cudzoziemcowi polskiego pochodzenia, ale preferencje takie wprowadza Konstytucja, która jest aktem wyższego rzędu i ma pierwszeństwo w stosowaniu. W takich przypadkach ustawa o cudzoziemcach jest jedynie aktem pomocniczym w ustaleniu m.in. organu odpowiedzialnego za rozpatrzenie przedmiotowej sprawy. Jedyną ustawą, która określa, na jakich zasadach ustalana jest polska narodowość, jest ustawa o repatriacji. Organ prowadzący postępowanie o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się cudzoziemcowi, który deklaruje polską narodowość, winien ustalić jego polską narodowość na podstawie załączonych do akt sprawy dokumentów, wykorzystując kryteria określone w ustawie o repatriacji. Zgodnie z art. 5 ust. 1 uor, za osobę polskiego pochodzenia, w rozumieniu niniejszej ustawy, uznaje się osobę deklarującą narodowość polską i spełniają łącznie następujące warunki: 1. co najmniej jedno z jej rodziców lub dziadków albo dwoje pradziadków było narodowości polskiej; 2. wykaże ona swój związek z polskością, w szczególności przez pielęgnowanie mowy polskiej, polskich tradycji i zwyczajów. Za osobę polskiego pochodzenia uznaje się również osobę deklarującą narodowość polską, która posiadała w przeszłości obywatelstwo polskie i spełniającą warunek określony w ust. 1 pkt 2.
Na potwierdzenie polskiego pochodzenia B. N. w trakcie postępowania administracyjnego toczącego się przed organem I instancji dołączył do akt sprawy: duplikat własnego aktu urodzenia wydany w dniu 25 czerwca 2010 r., z adnotacją o rodzicach: ojciec - M. N., syn I., bez adnotacji o narodowości, matka - N. K., córka I., bez adnotacji o narodowości; akt urodzenia ojca wydany w dniu 28 września 1968 r., z adnotacją o rodzicach: ojciec - I. N., syn J., narodowość - Ukrainiec, matka - J. N. córka W., narodowość - Ukrainka; świadectwo chrztu dziadka, J. N., udzielonego w dniu 22 stycznia 1933 r. bez adnotacji o narodowości rodziców i dziecka; dokument wydany w dniu 12 września 1991 r. na podstawie księgi urodzeń Parafii grecko-katolickiej w Ulhówku z 1933 r.
Pismem z 7 lutego 2012 r. Wojewoda wystąpił do Urzędu Gminy w Ulhówku o udzielenie informacji nt. obywatelstwa i stałego zamieszkania na terytorium Polski dziadka strony, J. N. oraz jego pradziadków. Pismem z 29 lutego 2012 r. Urząd Gminy Ulhówek poinformował, że ww. osoby nie figurują w rejestrach stałych mieszkańców, byłych mieszkańców, wydanych dowodów osobistych, jak również w aktach stanu cywilnego, w związku z powyższym nie można potwierdzić ich zamieszkiwania na terenie gminy. W odpowiedzi na pisma z 27 marca 2012 r., z którymi wystąpił organ II instancji, udzielono następujących odpowiedzi: Urząd Stanu Cywilnego w (...) poinformował, że nie posiada ksiąg z lat 1900-1945, a w księgach bieżących i odtwarzanych akt podane nazwisko nie figuruje; ksiądz W. G. z Parafii w (...) poinformował, że J. N. urodzony 19 stycznia 1933 r. w (...), posiadał obywatelstwo polskie wyznania grecko-katolickiego, gdyż w 1933 r. (...) należał do Polski; Archiwum Państwowe w Zamościu postanowieniem z 30 kwietnia 2012 r. załatwiło podanie Szefa Urzędu odmownie, gdyż w zespole akt: Starostwo Powiatowe w (...) z lat 1934, 1944-1950, 1954, akta Gminy (...) z lat 1897, 1937-1955, akta Gminy (...) z lat 1945-1954, akta Gminy (...) z lat 1912-1953 nie znaleziono dokumentów na potwierdzenie faktów, o które wnoszono. Pełnomocnik wnioskodawcy dołączył do akt sprawy oryginał świadectwa chrztu J. N., okazany w toku postępowania przed organem I instancji, podkreślając, że zgodnie z art. 5 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 2 uor, dokumentem potwierdzającym polskie pochodzenie jest również metryka chrztu poświadczająca związek z polskością.
Szef Urzędu wskazał, że B. N. nie udokumentował faktu polskiej narodowości, pochodzenia lub obywatelstwa swoich przodków. W oparciu o zgromadzony materiał dowodowy - zdaniem organu - nie jest możliwe stwierdzenie, że aplikujący posiada polskie pochodzenie, a tym samym brak jest podstaw do udzielenia mu wnioskowanego zezwolenia w oparciu o postanowienia art. 52 ust. 5 Konstytucji RP. Przedstawiona metryka chrztu dziadka stwierdza jedynie jego przynależność do Kościoła grecko-katolickiego. Oświadczenie księdza z Parafii w (...), że J. N. był obywatelem polskim, jest oparte na fakcie znajdowania się w roku 1933 Parafii na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a nie na zapisie w dokumentach. Ponieważ zgodnie z art. 5 ust. 1 i 2 uor, pełniącą w przedmiotowym postępowaniu funkcję pomocniczą, za osobę polskiego pochodzenia uznaje się osobę deklarującą narodowość polską i spełniającą łącznie warunki udokumentowania polskiego pochodzenia przodków i wykazania związków z polskością, organ odwoławczy odstąpił od oceny treści protokołu przesłuchania strony z 2 lutego 2012 r., gdyż B. N. nie udokumentował polskiego pochodzenia rodziców, dziadków lub dwojga pradziadków.
Jednocześnie organ odwoławczy z urzędu stwierdził, że wobec zainteresowanego nie zachodzą okoliczności uzasadniające udzielenie mu zezwolenia na osiedlenie się na podstawie art. 64 ust. 1 i 2 uoc.
Skargą B. N. zaskarżył decyzję z (...) 2012 r. Wnosząc o jej uchylenie zarzucił jej naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 5 ustawy o repatriacji, co skutkowało nie wydaniem skarżącemu zezwolenia na osiedlenie się na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. W uzasadnieniu skargi skarżący podkreślił, że na podstawie art. 5 w zw. z art. 6 ust. 1 i 2 uor, dokumentami potwierdzającymi polskie pochodzenie są m.in. akta stanu cywilnego lub ich odpisy albo metryki chrztu poświadczające związek z polskością. Ustawa nie wskazuje, że w metryce chrztu winna być wpisana narodowość polska, lecz metryka taka poświadczać winna związek z polskością W związku z faktem, że dziadek skarżącego został urodzony i ochrzczony na terytorium RP w (...), niewątpliwym jest, że związek z polskością został w całości potwierdzony. Zdaniem skarżącego powyższy przepis ustawy o repatriacji posługuje się tylko przykładowymi okolicznościami świadczącymi o związku z Polską i przykładowymi dokumentami stwierdzającymi polskie pochodzenie. Katalog dowodów potwierdzających polskie pochodzenie nie jest katalogiem zamkniętym. Zdaniem skarżącego wymienione w powyższym przepisie dokumenty poświadczające związek z polskością nie muszą zawierać wpisu informującego o narodowości polskiej.
W odpowiedzi na skargę Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców wniósł o oddalenie skargi i podtrzymał argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.
Pismem z 7 września 2012 r. skarżący złożył replikę na odpowiedź na skargę organu administracji, podkreślając znaczenie złożonego w niniejszej sprawie świadectwa chrztu J. N.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (j.t. Dz. U. z 2012 r. poz. 1270 z późn. zm.), oddalił skargę.
W uzasadnieniu wyroku wskazał, że skarga nie jest zasadna. Osoba, której polskie pochodzenie zostało stwierdzone zgodnie z ustawą, może osiedlić się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na stałe (art. 52 ust. 5 Konstytucji RP). Zatem przepis ten ustanawia dla osób, których polskie pochodzenie zostało formalnie, tj. zgodnie z ustawą stwierdzone, prawo do podmiotowego osiedlenia się na terytorium Polski. Z treści tego przepisu wynika wyraźnie konieczność ustawowej regulacji mechanizmu stwierdzania polskiego pochodzenia osób ubiegających się o prawo pobytu w Polsce. Przepis ten nie zawiera żadnej regulacji co do trybu dochodzenia owego konstytucyjnie gwarantowanego prawa i nie ma żadnej ustawy, która całościowo traktowałaby materie wskazane w cytowanym przepisie konstytucyjnym lub w sposób jednoznaczny określała przesłanki, od których uzależnione jest stwierdzenie polskiego pochodzenia. Mimo zasygnalizowania przez Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z 27 maja 2003 r., S 2/03 (OTK-A 2003/5/46, Lex 79786), konieczności wprowadzenia jasnego trybu pozwalającego uwzględniać pochodzenie polskie w procesie wydawania zezwoleń na pobyt w Rzeczypospolitej Polskiej, sprawa dotychczas nie została uregulowana. Taki stan prawny powoduje, że nie ma jednoznacznej ustawowej regulacji trybu stwierdzania pochodzenia osób, do których stosuje się art. 52 ust. 5 Konstytucji RP, jak i trybu postępowania w takich sprawach, w tym przepisów określających właściwość organów administracyjnych. Z tych powodów stosowanie art. 52 ust. 5 Konstytucji RP i wydawanie na jego podstawie zezwoleń na osiedlenie się jest problematyczne. Delegacja zawarta w art. 52 ust. 5 Konstytucji RP nie została do dnia dzisiejszego przez ustawodawcę zrealizowana, co nastręcza trudności związane ze stosowaniem tego przepisu, czego najlepszym przykładem jest rozpoznawana sprawa.
W tej sytuacji Sąd uznał, że organy obu instancji orzekające w sprawie zasadnie przyjęły, że art. 52 ust. 5 Konstytucji RP należy zastosować bezpośrednio i w jego stosowaniu posiłkować się trybem wydawania zezwoleń na osiedlenie się przewidzianym ustawą o cudzoziemcach i ustawą o repatriacji. W oparciu o ustawę o repatriacji organy orzekające w niniejszej sprawie przyjęły, że za osobę polskiego pochodzenia, do której stosuje się art. 52 ust. 5 Konstytucji RP, może być uznana jedynie osoba deklarująca narodowość polską i spełniająca łącznie warunki wynikające z art. 5 ust. 1 ustawy o repatriacji, tj.: co najmniej jedno z jej rodziców lub dziadków albo dwoje pradziadków było narodowości polskiej i wykazała swój związek z polskością. Organy przyjęły też, jak wynika z uzasadnień obu decyzji, że tylko dokumenty, które wyraźnie wskazują na narodowość polską, potwierdzają polskie pochodzenie.
Sąd wskazał, że z treści art. 5 ust. 1 ustawy o repatriacji wynikają trzy przesłanki warunkujące uznanie za osobę polskiego pochodzenia: zadeklarowanie narodowości polskiej, posiadanie wskazanego przodka narodowości polskiej i wykazanie związku z polskością. Wymienione przesłanki muszą zostać wypełnione łącznie, a brak choćby jednej z nich wyklucza możliwość uznania przez organ osoby wnioskującej za osobę polskiego pochodzenia. Są to przesłanki prawa materialnego, które należy wykazać prowadząc postępowanie dowodowe w sposób określony zarówno w art. 6 ustawy o repatriacji, jak i według zasad ustanowionych w art. 71 ustawy o cudzoziemcach. Artykuł 6 uor określa dowody, dokumenty, które mogą stanowić o spełnieniu przesłanek prawa materialnego. Ustawa o cudzoziemcach określa na kim spoczywa ciężar przeprowadzenia określonego dowodu. Zgodnie z art. 71 ust. 1 uoc zezwolenia na osiedlenie się udziela się na wniosek cudzoziemca. Wniosek winien być uzasadniony, a do niego winny być dołączone dokumenty niezbędne do potwierdzenia danych zawartych we wniosku i okoliczności uzasadniających ubieganie się o udzielenie zezwolenia - art. 71 ust. 5 uoc.
Prowadząc postępowanie organy administracji zarówno pierwszej, jak i drugiej instancji, niezależnie od złożonego przez B. N. świadectwa chrztu dziadka J. N., zwracały się o udzielenie informacji na temat obywatelstwa i stałego zamieszkiwania na terytorium Polski J. N. Urząd Gminy w (...), Urząd Stanu Cywilnego w (...), Archiwum Państwowe w Zamościu nie odnalazły dokumentów potwierdzających owe fakty. Postępowanie przeprowadzone przed organami obu instancji nie naruszało art. 7 i 77 § 1 k.p.a., które obligują organy administracji publicznej do podejmowania wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy oraz do wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego. Z przedstawionego przez skarżącego świadectwa chrztu dziadka, udzielonego dnia 22 stycznia 1933 r., nie wynika narodowość J. N. W związku z powyższym nie spełniony został warunek z art. 5 ust. 1 pkt 1 uor. Uzupełniająca informacja udzielona przez księdza W. G. z Parafii w (...) zawiera jedynie domniemanie obywatelstwa polskiego J. N., związane z faktem, że (...) leżał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i nie może być podstawą do spełnienia warunku z powyższego przepisu. Szef Urzędu pismem z 27 marca 2012 r., do którego dołączył kopię świadectwa chrztu J. N., zwrócił się do Parafii rzymsko-katolickiej w (...) o informację czy w dokumentach, na podstawie których wystawiono powyższe świadectwo, znajduje się wzmianka na temat obywatelstwa lub narodowości J. N. lub jego rodziców. W odpowiedzi z 8 kwietnia 2012 r. ksiądz W. G. nie wskazał by istniały inne dokumenty w sprawie Jana Nowaka i dokonał nieuprawnionej nadinterpretacji dotyczącej obywatelstwa J. N.
W ocenie Sądu niezasadny jest wskazany w skardze zarzut wadliwego zgromadzenia w sprawie materiału dowodowego przez organy. Ma rację skarżący podkreślając, że katalog dowodów potwierdzających polskie pochodzenie nie jest katalogiem zamkniętym. Zarzut ten można by uznać za zasadny w sytuacji gdyby skarżący wskazał inny dowód (dokument) potwierdzający polskie pochodzenie, którego oceny nie dokonałby organ. Tymczasem wskazane przez skarżącego świadectwo chrztu dziadka J. N. mieści się w katalogu wymienionym w art. 6 ust. 1 pkt 2 uor i podlegało ocenie organu.
Zaskarżona decyzja odpowiada warunkom określonym w art. 107 k.p.a. Zawiera uzasadnienie faktyczne i prawne, ocenę zebranego w postępowaniu materiału dowodowego, dokonaną przez organ wykładnię stosowanych przepisów, i ocenę przyjętego stanu faktycznego w świetle obowiązującego prawa. Zostało prawidłowe zredagowane pod względem merytorycznym i prawnym, co ma szczególne znaczenie dla stosowania zasady przekonywania (art. 11 k.p.a.). Analiza akt postępowania administracyjnego i wydanej w tej sprawie decyzji wskazuje, że organy administracji publicznej prowadząc postępowanie, w sposób właściwy zastosowały przepisy procedury administracyjnej i przepisy prawa materialnego.
Skargą kasacyjną B. N. zaskarżył powyższy wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie:
1) art. 5 w zw. z art. 6 ustawy o repatriacji, przez ich niezastosowanie, co skutkowało nieuprawnionym przyjęciem przez Wojewódzki Sąd Administracyjny, że strona rzekomo nie wykazała istnienia polskiego pochodzenia;
2) przepisów postępowania, tj.: art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a., które miało istotny wpływ na wynik sprawy, opierając na następnej podstawie:
a) naruszenie treści art. 75 § 1 k.p.a. przez błędną wykładnię dowodu załączonego w sprawie w postaci zaświadczenia od księdza parafii rzymsko-katolickiej w Targoszynie na okoliczność udowodnienia przez skarżącego istnienia polskiego pochodzenia;
b) naruszenie treści art. 7, 8,12 i 77 § 1 k.p.a., przez nierozpoznanie sprawy na podstawie zebranego materiału dowodowego w sprawie.
Z uwagi na powyższe wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości.
Uzasadnienie prawne
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie zasługiwała na uwzględnienie.
Stosownie do treści art. 183 § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, z urzędu biorąc pod rozwagę jedynie nieważność postępowania, która w niniejszej sprawie nie występuje.
Przedmiotem kontrolowanego w niniejszym postępowaniu sądowym postępowania administracyjnego zakończonego decyzją Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców z (...) 2012 r., był wniosek B. N. o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, umotywowany polskim pochodzeniem wnioskodawcy.
Zgodnie z art. 52 ust. 5 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, sprost. z 2001 r. Nr 28, poz. 319, zm. z 2006 r. Nr 200, poz. 1471, z 2009 r. Nr 114, poz. 946) osoba, której polskie pochodzenie zostało stwierdzone zgodnie z ustawą, może osiedlić się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na stałe. Przepis ten ustanawia dla osób, których polskie pochodzenie zostało formalnie, tj. zgodnie z ustawą stwierdzone, prawo do podmiotowego osiedlenia się na terytorium Polski. Podkreślenia wymaga, że w obecnym systemie prawa nie obowiązuje ustawa, która określałaby całościowo przesłanki pochodzenia polskiego celem realizacji powołanej normy konstytucyjnej. Brak jasnego trybu ustawowego pozwalającego uwzględniając pochodzenie polskie w procesie wydawania zezwoleń na osiedlenie się w Rzeczypospolitej Polskiej, powoduje, że w tym postępowaniu bezpośrednio (art. 8 ust. 2 Konstytucji RP) współstosuje się art. 52 ust. 5 Konstytucji RP wraz z ustawą o repatriacji, która jako jedyna w polskim systemie prawnym zawiera definicję legalną "osoby polskiego pochodzenia", tj. określa, jaką osobę uznaje się za osobę polskiego pochodzenia (wyrok NSA z 8 maja 2014 r., II OSK 2006/13, cbosa).
W związku z powyższym uznać należy, że w zaskarżonym wyroku zasadnie przyjęto, że dla potrzeb postępowania w sprawie ustalenia polskiego pochodzenia B. N., pragnącego zrealizować wynikające z art. 52 ust. 5 Konstytucji RP materialnoprawne uprawnienie do osiedlenia się w Polsce na stałe, jego polskie pochodzenie należy łączyć z określonymi w art. 5 ustawy o repatriacji przesłankami, tj. deklaracją odnośnie tego pochodzenia, narodowością polską co najmniej jednego z rodziców lub dziadków albo dwojga pradziadków i z wykazaniem związków z polskością, w szczególności przez pielęgnowanie polskiej mowy, polskich tradycji i zwyczajów, co może zostać wykazane dokumentami wskazanymi w art. 6 uor. Zarzut niezastosowania art. 5 w zw. z art. 6 ustawy o repatriacji okazał się nieusprawiedliwiony.
Przechodząc do oceny podniesionych w skardze kasacyjnej dalszych zarzutów wskazać należy, że sprowadzają się one w istocie do podważenia przez skarżącego dokonanej przez organy i zaakceptowanej przez Sąd I instancji oceny zebranego materiału dowodowego.
Wbrew zarzutom skarżącego, trafne jest stanowisko Sądu I instancji, że w rozpoznawanej sprawie organy w sposób właściwy wywiązały się z wymogu dążenia do wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy i prawidłowo oceniły zebrany w sprawie materiał dowodowy. Zasada swobodnej oceny dowodów oznacza, że organ przy ustaleniu stanu faktycznego na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego nie jest skrępowany żadnymi przepisami co do wartości poszczególnych rodzajów dowodów i może swobodnie, zgodnie z własną oceną materiału dowodowego w danej sprawie, ustalić stan faktyczny (art. 80 k.p.a.). Ocenę dowodów organ obowiązany jest oprzeć na przekonywujących podstawach i dać temu wyraz w uzasadnieniu decyzji.
W kontrolowanej sprawie trafnie przyjęto, że skarżący nie wykazał faktu polskiej narodowości, polskiej pochodzenia lub obywatelstwa swoich przodków, a zatem że w jego przypadku spełniła się przesłanka określona w art. 5 ust. 1 uor. Okoliczności te nie wynikały z przedłożonego przez skarżącego świadectwa chrztu jego dziadka J. N., udzielonego 22 stycznia 1933 r. Z samego faktu udzielenia chrztu w parafii grecko-katolickiej, znajdującej się na terenie Polski, nie wynika ani narodowość polska, ani pochodzenie polskie osoby ochrzczonej. Podkreślenia wymaga przy tym, że omawiane świadectwo chrztu jest jedynym dowodem jakim dysponowały organy, który w pewien sposób wskazywał na powiązanie wstępnych skarżącego z Rzeczypospolitą Polską. Pozostałe zebrane w toku postępowania administracyjnego dokumenty, m.in. pismo z 2 kwietnia 2012 r. Urzędu Stanu Cywilnego w Ulhówku, postanowienie z 30 kwietnia 2012 r. Dyrektora Archiwum Państwowego w Zamościu i informacja z 8 kwietnia 2012 r. ks. W. G. z Parafii rzymskokatolickiej w (...), w żaden sposób nie potwierdziły stanowiska skarżącego.
Nietrafnie autor skargi kasacyjnej w uzasadnieniu podnosi: "niedopuszczenie przedmiotowego oświadczenia księdza w zakresie potwierdzenia związków z polskością mocodawcy, jest niewątpliwie naruszeniem tej zasady (zasady oficjalności) (s. 7 akapit przedostatni skargi kasacyjnej). Dowód z informacji z 8 kwietnia 2012 r. ks. W. G. z Parafii rzymskokatolickiej w (...) (k. 23 akt administracyjnych) został dopuszczony przez Szefa Urzędu (s. 3 decyzji z 4 lipca 2012 r.), a Sąd I instancji w zaskarżonym wyroku trafnie to aprobował (s. 8 uzasadnienia wyroku IV SA/Wa 1991/12). Nie można zgodzić się ze stanowiskiem skarżącego, że organy jak i Sąd I instancji błędnie ocenili dowód w postaci ww. informacji księdza Parafii rzymskokatolickiej w (...). Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego należy podzielić pogląd, że owo pismo powołuje jedynie domniemanie posiadania przez dziadka skarżącego obywatelstwa polskiego, które oparte jest wyłącznie na fakcie położenia (...) w 1933 r. na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przy wskazaniu, że brak innych informacji źródłowych w tej materii. Skarżący kasacyjnie nie stawia zarzutu naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w zw. z art. 80 k.p.a., co czyni zarzut "błędnej wykładni dowodu załączonego w sprawie w postaci zaświadczenia od księdza Parafii rzymskokatolickiej w (...)" nieskutecznym.
Art. 75 § 1 k.p.a. nakłada na organ administracji publicznej obowiązek dopuszczenia jako dowodu wszystkiego, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Szef Urzędu naruszyłyby ten przepis, gdyby nie uwzględnił znajdującej się w aktach sprawy informacji ks. W. G. z Parafii w (...). Dowód ten został w sprawie poddany ocenie, co znalazło swój wyraz w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Słusznie zatem Sąd I instancji nie dopatrzył się naruszenia prawa w tym zakresie.
Odnośnie podniesionej w uzasadnieniu skargi kasacyjnej okoliczności nabywania obywatelstwa przez osoby osiedlone na terytorium Państwa Polskiego oraz urodzone na jego terytorium na podstawie ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 7, poz. 44, zm. z 1932 r. Nr 109, poz. 896, dalej ustawa z 1920 r.) podnieść należy, że wobec braku sformułowania w podstawach skargi kasacyjnej zarzutu związanego z przepisami ustawy z 1920 r., Naczelny Sąd Administracyjny nie mógł odnieść się do tej kwestii.
Z powyższych względów zarzuty naruszenia wskazanych w skardze kasacyjnej przepisów art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w zw. z art. 7, 8, 12, 77 § 1 i art. 75 § 1 k.p.a. należało oddalić jako nieuzasadnione, a stan faktyczny sprawy, wobec jego nieskutecznego zakwestionowania - uznać za ustalony prawidłowo.
Słusznie Sąd I instancji uznał, że przeprowadzone w sprawie postępowanie i zebrany materiał dowodowy nie wykazały istnienia po stronie skarżącego polskiego pochodzenia.
Nie znajdując usprawiedliwionych podstaw do uwzględnienia skargi kasacyjnej Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 p.p.s.a., oddalił skargę kasacyjną, a podstawie art. 207 § 2 p.p.s.a. odstąpił od zasądzenia kosztów postępowania w całości.
