Wyrok
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie
z dnia 16 maja 2007 r.
IV SA/Wa 470/07
TEZA aktualna
Artykuł 11 ust. 2 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. RP Nr 7, poz. 44) odmiennie należało stosować w czasie pokoju aniżeli w czasie wojny. Wstąpienie obywatela polskiego do służby wojskowej w państwie sojuszniczym albo nawet w państwie obcym niezwiązanym z Polską żadnym układem o sojuszu i wzajemnej pomocy, ale walczącym z państwem nieprzyjacielskim wydaje się zgodne z interesem polskim i nie mogło powodować sankcji polegającej na utracie obywatelstwa polskiego. Natomiast odmiennie i wnikliwie należy oceniać udział obywateli polskich w służbach armii okupacyjnych, oceniając czy zgłosiły się do służby "ochotniczo" czy też zostały "przemocą wcielone", co było konsekwencją narzuconego tym osobom obywatelstwa.
UZASADNIENIE
Skład orzekający
Przewodniczący: Sędzia WSA Grzegorz Czerwiński.
Sędziowie asesorzy WSA: Marta Laskowska (spr.), Marian Wolanin.
Protokolant: Apl. Prok. Marcin Niemiec.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 kwietnia 2007 r. sprawy ze skargi Ulricha K. na decyzję Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców z dnia 29 listopada 2006 r. w przedmiocie odmowy stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego,
oddala skargę.
Uzasadnienie faktyczne
Decyzją z dnia 29 listopada 2006 r. Prezes Urzędu Do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców po rozpatrzeniu odwołania pełnomocnika Ulricha K. utrzymał w mocy decyzję Wojewody Pomorskiego z dnia 22 września 2005 r. odmawiającą stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego przez Ulricha K., syna Albrechta i Addy z domu B., urodzonego 2 lipca 1945 r. w B.
W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji Prezes Urzędu Do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców podniósł, iż w myśl art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim posiadanie i utratę obywatelstwa polskiego stwierdza wojewoda. Odmowa stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego lub stwierdzenie jego utraty następuje w drodze decyzji administracyjnej. Dla ustalenia podstawy nabycia i utraty obywatelstwa polskiego miarodajne są przepisy obowiązujące w chwili zdarzenia lub czynności, na skutek, których nastąpiło nabycie lub utrata obywatelstwa z mocy prawa lub decyzji właściwego organu.
W trakcie postępowania ustalono, że Ulrich K., urodził się 2 lipca 1945 r. w B. (Niemcy), jako dziecko pochodzące z małżeństwa Albrechta K. oraz Addy z domu B. Zamieszkiwał wraz z rodzicami na terytorium Niemiec. Posiada obywatelstwo niemieckie.
Dla stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego przez Ulricha K. niezbędne jest przede wszystkim ustalenie czy nabył on obywatelstwo polskie, w jakiej dacie i na jakiej podstawie prawnej. W dacie narodzin Ulricha K. obowiązywała ustawa z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. RP Nr 7, poz. 44). Zgodnie z przepisem art. 4 pkt 1 ww. ustawy obywatelstwo polskie nabywało się przez urodzenie, przy czym przepis art. 5 ustawy wskazywał, iż "przez urodzenie dzieci ślubne nabywają obywatelstwo ojca, a dzieci nieślubne obywatelstwo matki". Oznacza to - zdaniem organu - że Ulrich K. mógł nabyć obywatelstwo polskie wyłącznie wówczas, gdyby w dacie jego urodzenia obywatelstwo to posiadał jego ojciec.
Organ drugiej instancji w trakcie prowadzonego postępowania odwoławczego uzyskał z Archiwum Państwowego w G. informację, że Albrecht K. w dniu 18 października 1939 r. wstąpił do S. (Die Sturmabteilungen der Nationalsozialistischen Deutschen Arbeiterpartei) w P. Organ otrzymał również z Archiwum Państwowego w G., kopię karty dotyczącej Albrechta K. z tzw. Volkstumskartei (jednej z rodzajów ewidencji wprowadzonych w latach II wojny światowej przez Urząd Statystyczny III Rzeszy), w której widniej wpis o wstawieniu do S. Jednocześnie Archiwum Państwowe w G. wskazało, że Albrecht K. został wpisany do pierwszej grupy niemieckiej listy narodowościowej. Natomiast sam w swoim oświadczeniu z dnia 18 czerwca 1990 r. stwierdził, że odbył czynną służbę wojskową w Wehrmachcie od dnia 20 marca 1945 r. do końca wojny (8 maja 1945 r.).
Jak wskazał organ odwoławczy utratę obywatelstwa (w dacie zdarzeń mających znaczenie dla przedmiotowej sprawy) regulował art. 11 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. RP Nr 7, poz. 44), który wskazuje, że utrata obywatelstwa polskiego następuje przez nabycie obywatelstwa obcego. Ojciec skarżącego Albrecht K. został wpisany do pierwszej grupy "volkslisty" i tym samym nabył obywatelstwo niemieckie. Organ powołując się na opracowanie W. Ramusa, "Prawo o obywatelstwie polskim", Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1968 r., organ podaje, że po zakończeniu Kampanii Wrześniowej 1939 r. ziemie zachodnie i północne (w tym Kaszuby) II Rzeczpospolitej Polskiej zostały włączone do Rzeszy, a z pozostałych utworzono Generalną Gubernię. W dniu 8 października 1939 r. na podstawie przepisów niemieckich mieszkańcom wcielonych do III Rzeszy terenów nadano obywatelstwo niemieckie. Zaś w 1941 r. wydane zostały przez władze niemieckie dalsze przepisy w sprawie obywatelstwa ludności zamieszkałej na wcielonych terenach wschodnich, mianowicie rozporządzenie z dnia 4 marca 1941 r. o niemieckiej liście narodowej i niemieckiej przynależności państwowej na wcielonych ziemiach niemieckich. Na podstawie tego rozporządzenia i przepisów wykonawczych wszyscy obywatele polscy zamieszkali m.in. na terenie Pomorza musieli zostać wpisani na jedną z czterech grup niemieckich listy narodowej (Volksliste). Jednakże powołany przepis art. 11 ww. ustawy zawierał jeden wyjątek, tzn. osoby zobowiązane do czynnej służby wojskowej, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa polskiego mogły nabyć obywatelstwo obce dopiero po uzyskaniu zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego. W przeciwnym razie nie przestawały być uważane wobec Państwa Polskiego za obywateli polskich. Kwestie, które osoby obowiązane były do czynnej służby wojskowej, należy oceniać wg przepisów ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. Nr 25, poz. 220), która obowiązywała w chwili nabycia przez Albrechta K. obywatelstwa niemieckiego, obowiązek wojskowy ciążył na mężczyznach do ukończenia 60 r. życia.
Brak jest w niniejszej sprawie dowodów na uzyskanie przez Albrechta K. zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego. Toteż - zdaniem organu - w chwili nabycia obywatelstwa niemieckiego podlegał on - zgodnie z prawem polskim - obowiązkowi wojskowemu. W konsekwencji nabycie przez niego obywatelstwa niemieckiego nie skutkowało utratą obywatelstwa polskiego.
Jednakże - jak wskazał organ - zgodnie z art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego, utrata obywatelstwa polskiego następowała z mocy prawa przez przyjęcie urzędu publicznego lub wstąpienie do służby wojskowej w państwie obcym bez zgody właściwego wojewody, wyrażonej, w przypadku zamiaru wstąpienia do służby wojskowej w państwie obcym, w porozumieniu z właściwym dowódcą okręgu korpusu. Natomiast przepis art. 115 ust. 1 ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. Nr 25, poz. 220), stanowił, że obywatel polski, podlegający obowiązkowi wojskowemu z mocy ustawy, traci obywatelstwo polskie, jeżeli przyjmuje obowiązki w wojsku polskim lub obcej organizacji wojskowej bez zgody polskiej władzy.
Jak wskazał organ drugiej instancji zgodnie z obowiązującą wówczas ustawą o obywatelstwie Państwa Polskiego, jak również ustawą o powszechnym obowiązku wojskowym, obywatel polski, zamierzający przyjąć obowiązki w wojsku obcym, powinien uzyskać na to uprzednio zgodę polskich władz. Przepisy, dotyczące utraty obywatelstwa polskiego przez wstąpienie do służby w obcym wojsku lub obcej organizacji wojskowej bez zgody właściwego organu polskiego, miały zastosowanie bez względu na to, w jakim stosunku pozostawała Polska do państwa, w którym obywatel polski wstąpił do służby wojskowej. Dlatego ustawodawca zagroził utratą obywatelstwa polskiego w razie przyjęcia urzędu publicznego lub wstąpienia do służby wojskowej w państwie obcym. Organ powołał się na orzeczenie Naczelnego Trybunału Administracyjnego z dnia 21 grudnia 1932 r. (l. rej. 5207/31, zb. wyr. nr 591A), z którego wynika, że utrata obywatelstwa polskiego przez wstąpienie do służby w wojsku obcym lub przyjęcie urzędu publicznego w państwie obcym bez zgody właściwego organu polskiego następuje z mocy prawa z chwilą wstąpienia do służby lub przyjęcia urzędu bez względu na okoliczności.
Ustawa o obywatelstwie Państwa Polskiego nie określa bliżej pojęcia służby wojskowej, jednakże zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Naczelnego Trybunału Administracyjnego oraz praktyką organów administracyjnych zarówno z okresu międzywojennego jak i powojennego, przez "wstąpienie do służby wojskowej w Państwie obcym" należy rozumieć "przyjęcie obowiązków w wojsku obcym" tzn. odbycie czynnej służby wojskowej (A. Bagieński: Obywatelstwo Państwa Polskiego, Systematyczny zbiór przepisów dotyczących nabycia i utraty obywatelstwa polskiego, Lublin 1938 r.). Organ wskazał, iż przepis art. 115 ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym rozszerzył przesłanki utraty obywatelstwa również o przyjęcie obowiązków w obcej organizacji wojskowej bez zgody władzy polskiej.
W przedmiotowej sprawie nie budzi natomiast wątpliwości, iż Albrecht K., jako obywatel polski podlegał obowiązkowi wojskowemu na podstawie przywołanej wyżej ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym oraz przyjął w dniu 18 października 1939 r. obowiązki w obcej organizacji wojskowej - S. i z tym dniem utracił obywatelstwo polskie, ponieważ spełnił przesłankę utraty obywatelstwa polskiego wymienioną w przepisie art. 115 ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym. Oznacza to, że w dacie narodzin Ulricha K., tj. w dniu 2 lipca 1945 r., jego ojciec nie posiadał obywatelstwa polskiego. Tym samym nie nabył on obywatelstwa polskiego przez urodzenie na podstawie przepisu art. 4 w związku z art. 5 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego.
Skargę na powyższą decyzję Prezesa Urzędu Do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie pełnomocnik Ulricha K. Zaskarżonej decyzji zarzucił:
1.
naruszenie prawa materialnego, tj.:
-
art. 11 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego poprzez jego niewłaściwą wykładnię i zastosowanie, a wyrażające się w uznaniu, iż ojciec skarżącego Albrecht K. wstąpił do służby wojskowej w państwie obcym,
-
art. 115 ust. 1 ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym poprzez jego niewłaściwą wykładnię i zastosowanie, wyrażające się w uznaniu, iż ojciec skarżącego Albrecht K. wstąpił do służby wojskowej w państwie obcym;
2.
rażącą obrazę przepisów postępowania, tj.:
-
art. 7 k.p.a. poprzez niepodjęcie wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy i oparcie rozstrzygnięcia wyłącznie na przesłankach przemawiających za rozstrzygnięciem na niekorzyść strony,
-
art. 77 § 1 k.p.a. poprzez zaniechanie wykonania obowiązku zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego w celu ustalenia istnienia przesłanek nie tylko wyłączających stwierdzenie zaistnienia faktów, z których strona wywodzić może korzystne dla siebie skutki prawne,
-
art. 8 k.p.a. poprzez wprowadzenie skarżącego w błąd odnośnie zobowiązania do przedłożenia stosownych zaświadczeń i dokumentów wydanych przez właściwe władze niemieckie, wskazujących na sposób i datę powołania Albrechta K. do służby wojskowej w Armii Niemieckiej, przy jednoczesnym oparciu rozstrzygnięcia na przesłance nieudowodnienia przez skarżącego okoliczności, które tymi dokumentami miały być wykazane oraz obciążenie przez organ skutkami swych zaniedbań i nieznajomością prawa, zwłaszcza poprzez zaniechanie przeprowadzenia postępowania dowodowego,
-
art. 11 k.p.a. nie wskazanie w uzasadnieniu decyzji, jakie normy prawne stoją na przeszkodzie, by organ przeprowadził postępowanie dowodowe w sposób zapewniający zebranie całości materiału dowodowego celem rzetelnego rozstrzygnięcia sprawy,
-
art. 107 § 3 k.p.a. poprzez podanie niewyczerpującego i wybiórczego uzasadnienia faktycznego i prawnego.
Nadto pełnomocnik skarżącego zarzucił zaskarżonej decyzji błędne ustalenia faktyczne przyjęte za jej podstawę, wyrażające się w uznaniu, że w związku ze wstąpieniem do S. w dniu 18 października 1939 r. ojciec skarżącego Albrechta K. dobrowolnie przyjął obowiązki wynikające ze służby w tej formacji. Nadto wskazał na naruszenie art. 32 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej poprzez wydanie rozstrzygnięcia będącego wyrazem nierównego traktowania osób przez władzę publiczną w sytuacjach, których okoliczności są podobne, poprzez uznawanie w niektórych przypadkach wcielenia do Wehrmachtu za okoliczność usprawiedliwioną i nieskutkująca utratą obywatelstwa.
W uzasadnieniu skargi pełnomocnik skarżącego opisał szczegółowo postępowanie przed organem pierwszej i drugiej instancji oraz stan faktyczny i prawny niniejszej sprawy, szczegółowo rozwijając wskazane zarzuty.
W odpowiedzi na skargę Prezes Urzędu do Spraw Repatriantów i Cudzoziemców wniósł o jej oddalenie oraz podtrzymał argumenty zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
Uzasadnienie prawne
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Na wstępie należy stwierdzić, że stosownie do treści art. 13 § 1 i § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270) wojewódzkie sądy administracyjne są powołane do rozpoznawania wszystkich spraw sądowoadministracyjnych z wyjątkiem tych spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego, a właściwym miejscowo do rozpoznania ww. spraw jest ten wojewódzki sąd administracyjny, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ administracji publicznej, którego działalność została zaskarżona. Ponadto podkreślić należy, że ocena działalności organów administracji publicznej dokonywana przez Wojewódzki Sąd Administracyjny sprowadza się do kontroli prawidłowości rozstrzygnięcia będącego przedmiotem tej oceny pod względem zgodności z przepisami prawa materialnego oraz pod względem zgodności z przepisami postępowania administracyjnego. W tym miejscu należy także podkreślić, że stosownie do treści art. 134 § 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy i nie jest związany zarzutami oraz wnioskami skargi, a także powołaną podstawą prawną. Oczywiście Sąd nie może orzec na niekorzyść skarżącego chyba, że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności zaskarżonej decyzji (art. 134 § 2 ww. ustawy).
Skarga złożona w przedmiotowej sprawie nie może zostać uwzględniona, ponieważ zaskarżona decyzja nie narusza prawa.
Sytuację prawną skarżącego należy rozważyć na tle dokonanych ustaleń faktycznych. Ulrich K. urodził się 2 lipca 1945 r. w B. (Niemcy). W dacie narodzin skarżącego obowiązywała ustawa z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. RP Nr 7, poz. 44), która kwestię nabycia obywatelstwa polskiego przez urodzenie regulowała w następujący sposób: zgodnie z treścią art. 4 pkt 1 ww. ustawy obywatelstwo polskie nabywało się przez urodzenie. Uzupełnieniem tej regulacji jest art. 5 (zdanie pierwsze) ustawy wskazujący, że przez urodzenie dzieci ślubne nabywają obywatelstwo ojca, dzieci nieślubne - obywatelstwo matki. Odnosząc uregulowania powyższe do niniejszej sprawy wskazać należy, że Ulrich K. urodził się, jako dziecko pochodzące z małżeństwa Albrechta K. oraz Addy z domu B. Rodzice skarżącego zawarli związek małżeński w dniu 6 lipca 1944 r. w Starogardzie. Konsekwencją takiego uregulowania jest to, że Ulrich K. mógł nabyć obywatelstwo polskie tylko wówczas, gdyby w dacie jego urodzenia obywatelstwo polskie posiadał jego ojciec Albrecht K. Toteż najistotniejszym zagadnieniem do rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie była okoliczność posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego przez Albrechta K. w dacie narodzin jego syna Ulricha, tj. 2 sierpnia 1945 r.
Ustalając powyższe okoliczności zastosować należy przepisy powoływanej wcześniej ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego, która obowiązywała w dacie zaistnienia zdarzeń mających istotne znaczenie dla sprawy. Zgodnie z art. 11 pkt 2 ww. ustawy utrata obywatelstwa polskiego następowała z mocy prawa przez przyjęcie urzędu publicznego lub wstąpienie do służby wojskowej w państwie obcym bez zgody właściwego wojewody (Komisarza Rządu m. st. Warszawy), wyrażonej, w przypadkach zamiaru wstąpienia do służby wojskowej w państwie obcym, w porozumieniu z właściwym dowódcą okręgu korpusu.
Obowiązek służby wojskowej był regulowany ustawą z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. Nr 6, poz. 46). Zgodnie z brzmieniem przepisów ww. ustawy obowiązkowi służby wojskowej podlegali mężczyźni w wieku od ukończenia 17 do 60 r. życia włącznie. Ustawa ta zawierała rozstrzygnięcie dotyczące utraty obywatelstwa polskiego. Zgodnie z art. 115 ust. 1 ww. ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym obywatel polski, podlegający obowiązkowi wojskowemu z mocy ustawy niniejszej lub przepisu szczególnego, traci obywatelstwo polskie, jeżeli przyjmuje obowiązki w wojsku obcym lub obcej organizacji wojskowej bez zgody polskiej władzy.
W przedmiotowej sprawie nie budzi wątpliwości, że Albrecht K., jako obywatel polski podlegał powszechnemu obowiązkowi wojskowemu na podstawie ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym.
W tym miejscu należy również dokonać analizy pkt 1 art. 11 ww. ustawy z 1920 r. Przepis ten stwierdzał, że utrata obywatelstwa polskiego następuje przez nabycie obywatelstwa obcego. Historyczne uwarunkowania związane z włączeniem do III Rzeszy ziem zachodnich i północnych (w tym Kaszub) i nadanie mieszkańcom wcielonych terenów obywatelstwa niemieckiego zostały szczegółowo opisane w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i nie wymagają powtórnego przytaczania. Niemniej jednak regulacja ta zawierała jeden wyjątek, a mianowicie osoby zobowiązane do czynnej służby wojskowej mogły nabyć obywatelstwo obce dopiero po uzyskaniu zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego, bowiem w przeciwnym razie nie przestawały być uważane wobec Państwa Polskiego za obywateli polskich. Odnosząc powyższe rozważania do realiów sprawy niniejszej wskazać należy, że Albrecht K. nie uzyskał zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego i w konsekwencji takie nabycie obywatelstwa niemieckiego (a właściwie jego narzucenie) nie skutkowało utratą obywatelstwa polskiego.
Jednakże w tym miejscu powrócić należy do warunków utraty obywatelstwa polskiego wskazanych w pkt 2 art. 11 ww. ustawy, tj. wstąpienia do służby wojskowej w państwie obcym bez uzyskania zgody polskich władz.
Słuszne są rozważania organu drugiej instancji oraz dokonana interpretacja przepisu art. 11 ust. 2, a dotycząca odmiennego jego zastosowania w czasie pokoju oraz w czasie wojny. Wstąpienie obywatela polskiego do służby wojskowej w państwie sojuszniczym albo nawet w państwie obcym niezwiązanym z Polską żadnym układem o sojuszu i wzajemnej pomocy, ale walczącym z państwem nieprzyjacielskim wydaje się zgodne z interesem polskim i nie mogło powodować sankcji polegającej na utracie obywatelstwa polskiego. Natomiast odmiennie i wnikliwie należy oceniać udział obywateli polskich w służbach armii okupacyjnych, oceniając czy zgłosiły się do służby "ochotniczo" czy też zostały "przemocą wcielone", co było konsekwencją narzuconego tym osobom obywatelstwa.
Odnosząc powyższe rozważania do realiów niniejszej sprawy należy w pierwszej kolejności ocenić okoliczności rozpoczęcia służby Albrechta K. w Armii Niemieckiej. Jak wynika ze znajdującego się w aktach sprawy pisma z Instytutu Pamięci Narodowej - Komisja Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu w zbiorze archiwalnym odnaleziono Ewidencję Osobową SA - powiat Wejherowo. Z pisma wynika, że Albrecht K. figuruje w sporządzonym po wojnie Spisie członków organizacji hitlerowskich w powiecie wejherowskim, jako członek S.
Koniecznym jest sięgnięcie do definicji (opisu) S. zawartego np. w najnowszym wydaniu Encyklopedii Powszechnej Wydawnictwa Naukowego PWN, tom VII, strona 375 - "S., Oddziały Szturmowe NSDAP to umundurowana, uzbrojona i zorganizowana na wzór wojskowy samodzielna formacja partii hitlerowskiej. Podczas II Wojny Światowej spośród członków S. rekrutowała się znaczna część urzędników aparatu okupacyjnego (...)". Wstąpienie do S. nie było przymusowe, organizacja ta o podłożu ideologicznym skupiała członków, którzy wstępowali do niej dobrowolnie.
Jak wynika z informacji Archiwum Państwowego w G. "we fragmentarycznie zachowanej kartotece z powiatu wejherowskiego z lat 1939-1945 znajduje się karta na nazwisko Albrecht K., zamieszkały w S., urodzony dnia 2 września 1913 r. w K., zawód gospodarz, zapis o wstąpieniu do SA dnia 18 październiku 1939 r. w P.".
Słuszne jest, więc stanowisko organu drugiej instancji poparte orzecznictwem Naczelnego Trybunału Administracyjnego, że wstąpienie przez obywatela polskiego do służby wojskowej w państwie obcym połączone było w zasadzie ze złożeniem wierności państwu obcemu, co było ewidentnym naruszeniem obowiązku wierności wobec państwa polskiego.
Wskazując na powyższe okoliczności stwierdzić należy, że Albrecht K., który wstąpił do S. w dniu 18 października 1939 r., czyli dobrowolnie przyjął obowiązki w obcej organizacji wojskowej, z tym dniem utracił obywatelstwo polskie. Konsekwencją tego jest fakt, że w dacie narodzin skarżącego Ulricha K. - 2 lipca 1945 r. - jego ojciec nie posiadał obywatelstwa polskiego, a tym samym skarżący nie nabył obywatelstwa polskiego przez urodzenie.
Odnosząc się do zarzutów wskazanych w skardze, a dotyczących naruszenia przepisów postępowania administracyjnego to wskazać należy, że w niniejszej sprawie organy przestrzegały zasadę prawdy obiektywnej, podejmując wszelkie niezbędne kroki do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy.
Odnosząc się do zarzutu wskazanego w skardze i powtórzonego na rozprawie przed sądem w dniu 27 kwietnia 2007 r. wprowadzenia skarżącego w błąd odnośnie zobowiązania do przedłożenia stosownych zaświadczeń i dokumentów wskazujących na sposób i datę powołania Albrechta K. do służby wojskowej w Armii Niemieckiej, przy jednoczesnym oparciu rozstrzygnięcia na przynależności ojca skarżącego do S. to wskazać należy, że sformułowanie Armia Niemiecka odnosi się ogólnie do ewentualnego udziału ojca skarżącego w jakiejkolwiek formacji wojskowej i w tym zakresie organ drugiej instancji przeprowadzał uzupełniające postępowanie dowodowe.
Zaskarżona decyzja odpowiada warunkom określonym w art. 107 k.p.a. Zawiera uzasadnienie faktyczne i prawne oraz ocenę zebranego w postępowaniu materiału dowodowego, dokonaną przez organ wykładnię stosowanych przepisów oraz ocenę przyjętego stanu faktycznego w świetle obowiązującego prawa. Zostało prawidłowe zredagowanie pod względem merytorycznym i prawnym, co ma szczególne znaczenie dla stosowania zasady przekonywania wyrażonej w art. 11 k.p.a.
Odnosząc się do wskazanego w skardze zarzutu naruszenia art. 8 k.p.a. i dopuszczenia się obrazy zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa poprzez zmienność oceny prawnej wyrażonej w decyzji organu drugiej instancji oraz decyzji organu pierwszej instancji bez bliższego uzasadnienia takiej zmiany to wskazać należy, że w postępowaniu administracyjnym zasadą, wynikającą z art. 138 k.p.a., jest merytoryczne rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy przez organ odwoławczy. W ocenie Sądu argumenty wskazane w zaskarżonej decyzji nie uzasadniały uchylenia decyzji organu pierwszej instancji. Jak wskazano wyżej, zgodnie z zasadą dwuinstancyjności organ odwoławczy obowiązany jest ponownie rozpoznać i rozstrzygnąć sprawę rozstrzygniętą postanowieniem organu pierwszej instancji. Organ odwoławczy nie może, zatem ograniczyć się tylko do kontroli orzeczenia organu pierwszej instancji w świetle zarzutów podniesionych w odwołaniu od tej decyzji, a obowiązany jest ponownie rozstrzygnąć sprawę. Według utrwalonego orzecznictwa podkreślić należy, że wydanie decyzji kasacyjnej może nastąpić tylko wtedy, gdy organ pierwszej instancji przeprowadził postępowanie z rażącym naruszeniem norm prawa procesowego, a w szczególności nie przeprowadził w ogóle postępowania wyjaśniającego albo postępowanie takie przeprowadzono, ale w rażący sposób naruszono w nim przepisy procesowe (por. wyr. NSA z dnia 2 kwietnia 2001 r., IV SA 208/99, niepubl.).
Powyższa konkluzja wynika również z treści art. 136 k.p.a., zgodnie, z którym organ odwoławczy może przeprowadzić uzupełniające postępowanie dowodowe. Ten kierunek wykładni potwierdza także orzecznictwo Sądu Najwyższego. W wyroku z dnia 9 czerwca 1999 r., III RN 8/99, Sąd ten stwierdził, że w razie wątpliwości, czy w postępowaniu odwoławczym konieczne jest przeprowadzenie dodatkowego (uzupełniającego) postępowania dowodowego, czy z przyczyn wymienionych w art. 138 § 2 k.p.a. konieczne jest uchylenie decyzji organu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia temu organowi, organ odwoławczy jest zobowiązany zastosować przepis art. 136 k.p.a.
Analiza akt postępowania administracyjnego i wydana w tej sprawie decyzja wskazuje, że organy administracji publicznej prowadząc postępowanie w sposób właściwy zastosowały przepisy procedury administracyjnej, jak również przepisy prawa materialnego.
Mając powyższe na względzie Sąd działając na podstawie przepisów art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.), orzekł jak w sentencji wyroku.
Tekst orzeczenia pochodzi ze zbiorów sądów administracyjnych.
