Wyrok
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie
z dnia 1 grudnia 2006 r.
IV SA/Wa 1134/06
UZASADNIENIE
Skład orzekający
Przewodniczący: sędzia WSA Alina Balicka (spr.).
Sędziowie WSA: asesor Danuta Szydłowska, asesor Tomasz Wykowski.
Protokolant: Marek Lubasiński.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 1 grudnia 2006 r. sprawy ze skargi Menahema S. na decyzję Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców z dnia 27 marca 2006 r. nr (...) w przedmiocie odmowy stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego
- oddala skargę.
Uzasadnienie faktyczne
Zaskarżoną do sądu administracyjnego decyzją z dnia 27 marca 2006 r. Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców, w wyniku rozpoznania odwołania Menahema S. od decyzji Wojewody Ł. z dnia 18 lipca 2005 r. stwierdzającej utratę obywatelstwa polskiego przez Menahema S., uchylił zaskarżoną decyzję w całości i odmówił stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego przez Menahema S., poprzednio Symcha Mendel Z.
Z uzasadnienia decyzji Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców wynika, że Menahem S. wystąpił do Wojewody Ł. z wnioskiem o stwierdzenie posiadania obywatelstwa polskiego.
Wojewoda Ł. decyzją z dnia 18 lipca 2005 r. nr (...) stwierdził utratę obywatelstwa polskiego przez zainteresowanego. Od decyzji tej odwołanie złożył Menahem S.
W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ orzekający podniósł, iż na podstawie art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim posiadanie i utratę obywatelstwa polskiego stwierdza wojewoda. Odmowa stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego lub stwierdzenie jego utraty następuje w drodze decyzji administracyjnej. Stwierdzenie posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego dokonywane jest w formie decyzji zwanej "poświadczeniem posiadania obywatelstwa polskiego" lub "poświadczeniem utraty obywatelstwa polskiego. Analiza przepisu art. 17 ust. 4 ww. ustawy wskazuje, że chodzi w niej o cztery sytuacje faktyczne, w odniesieniu do których właściwy wojewoda po pierwsze: stwierdza posiadanie obywatelstwa polskiego, po drugie: stwierdza utratę obywatelstwa polskiego, po trzecie: odmawia stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego, i po czwarte: odmawia stwierdzenia utraty obywatelstwa polskiego.
Organ wskazał, że Menahem S. wystąpił z wnioskiem o stwierdzenie posiadania obywatelstwa polskiego. Wojewoda Ł. swoją decyzją stwierdził utratę obywatelstwa polskiego przez Menahema S., co wskazuje, że decyzja ta nie odpowiada żądaniu wnioskodawcy. W sytuacji, gdy organ w wyniku przeprowadzonego postępowania administracyjnego ustali, że nie ma podstaw do stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego, o które strona wnosiła, wówczas wydaje decyzję (negatywną) odmawiającą stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego.
Organ ustalając stan faktyczny stwierdził, że Menahem S. urodził się jako Symcha Mendel Z., syn Szlamy i Estery z domu F., w dniu 8 stycznia 1927 r. w Ł. Do wybuchu II wojny światowej zamieszkiwał wraz z rodziną w Ł. przy ul. Ż. Pod koniec 1939 r. cała rodzina przeniosła się do miejscowości C., woj. r., następnie do getta w Mniszowie. Po likwidacji getta cała rodzina została zesłana do obozu w Treblince, gdzie zmarła jego matka, siostra i babcia. Następnie wraz z ojcem zostali wysłani do pracy w Skarżysku Kamiennej. Tam zmarł jego ojciec z głodu i ciężkiej pracy. W 1944 r. wnioskodawca został przewieziony do Częstochowy, gdzie pół roku pracował w fabryce broni. Do czasu wyzwolenia w dniu 8 maja 1945 r. przebywał w obozach na terenie Niemiec oraz Czechosłowacji. Następnie w sierpniu 1945 r. wraz z grupą dzieci wyjechał na leczenie oraz naukę go Anglii. W 1948 r. udał się do Izraela, gdzie w dniu 6 października 1948 r. nabył obywatelstwo izraelskie. W dniu 17 października 1948 r. został powołany do czynnej służby wojskowej w Armii Izraelskiej, w której służył do dnia 29 sierpnia 1949 r. Obecnie legitymuje się paszportem izraelskim nr (...) wydanym na nazwisko Menahem S.
Dla rozstrzygnięcia sprawy nabycia i utraty obywatelstwa polskiego miarodajne są przepisy obowiązujące w chwili zdarzenia lub czynności, na skutek których nastąpiło nabycie lub utrata obywatelstwa z mocy prawa lub na podstawie decyzji właściwego organu. W sprawie niniejszej właściwe są przepisy ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. R.P. Nr 7, poz. 44).
Utratę obywatelstwa polskiego regulował art. 11 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego. Zgodnie z art. 11 pkt 2 tej ustawy, utrata obywatelstwa polskiego następowała z mocy prawa przez przyjęcie urzędu publicznego lub wstąpienie do służby wojskowej w państwie obcym bez zgody właściwego wojewody, wyrażonej, w przypadkach zamiaru wstąpienia do służby wojskowej w państwie obcym, w porozumieniu z właściwym dowódcą okręgu korpusu.
Z materiału dowodowego zebranego w toku postępowania administracyjnego wynika, jak wskazuje organ, że Menahem S. w dniu 17 października 1948 r. został powołany do czynnej służby wojskowej w Armii Izraelskiej, w której służył do 29 sierpnia 1949 r. Wskazuje to, że z dniem 17 października 1948 r. wnioskodawca rozpoczął służbę wojskową w wojsku obcym, tj. Armii Izraelskiej. Obowiązująca wówczas ustawa o obywatelstwie Państwa Polskiego stanowiła, że obywatel polski, zamierzający wstąpić do służby wojskowej w państwie obcym, powinien uzyskać na to uprzednio zgodę władz polskich. Brak takiej zgody powodował utratę obywatelstwa polskiego z mocy samego prawa.
Organ uznał, że zgodnie z obowiązującym orzecznictwem odbycie czynnej służby wojskowej w wojsku obcym odpowiada pojęciu wstąpienia do służby wojskowej w państwie obcym.
Ponieważ wnioskodawca odbywał od 1948 r. służbę wojskową w obcym wojsku, to utracił on obywatelstwo polskie z dniem wstąpienia do wojska izraelskiego, tj. z dniem 17 października 1948 r., gdyż spełnił jedną z przesłanek utraty obywatelstwa polskiego wymienioną w art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego, co obecnie uzasadnia odmowę stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego przez Menahema S.
Skargę na decyzję Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców z dnia 27 marca 2006 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie złożył Menahem S.. W skardze podniósł, że zaskarżona decyzja jest bezzasadna i krzywdząca, gdyż nie uwzględniono w niej tragicznych wydarzeń w jego życiorysie, a skoncentrowano się jedynie na fakcie zmobilizowania jego do służby wojskowej w Armii Izraelskiej, w której służył zaledwie 10 miesięcy i 13 dni, zaś obowiązkowa służba wojskowa powinna była trwać 3 lata.
Odpowiadając na skargę Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczas prezentowane stanowisko.
Uzasadnienie prawne
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z treścią art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle § 2 powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Legitymuje to sądy administracyjne do dokonywania kontroli aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi.
Biorąc pod uwagę powyższe kryterium należy uznać, że skarga nie jest zasadna, albowiem zaskarżone rozstrzygnięcie nie narusza prawa.
Zgodnie z treścią art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim (Dz. U. z 2000 r. Nr 28, poz. 353 z późn. zm.) posiadanie i utratę obywatelstwa polskiego stwierdza wojewoda. Odmowa stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego lub jego utraty następuje w drodze decyzji administracyjnej. Stwierdzenie posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego następuje w formie decyzji o charakterze deklaratoryjnym, zwanej "poświadczeniem posiadania obywatelstwa polskiego" lub "poświadczeniem utraty obywatelstwa polskiego". W sytuacji, gdy organ w wyniku przeprowadzonego postępowania administracyjnego, ustali brak podstaw do stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego lub stwierdzenia jego utraty, o które strona wnosiła, to wydaje decyzję (negatywną) odmawiającą stwierdzenia posiadania obywatelstwa lub odmawiającą stwierdzenia jego utraty z podaniem w uzasadnieniu przyczyny.
Z treści wniosku z dnia 16 marca 2004 r. skierowanego do Wojewody Ł. wynika, że wnioskodawca wniósł o stwierdzenie posiadania obywatelstwa polskiego.
Podstawą materialnoprawną zaskarżonej decyzji jest art. 11 pkt 2 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 7, poz. 44 z późn. zm.), w wersji uwzględniającej zmiany art. 11 wynikające z rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 3 grudnia 1932 r. w sprawie zmiany ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. z 1932 r. Nr 109, poz. 896). Zgodnie z art. 11 pkt 2 powołanej ustawy, utrata obywatelstwa polskiego następuje przez przyjęcie urzędu publicznego lub wstąpienie do służby wojskowej w państwie obcym bez zgody właściwego wojewody, wyrażonej, w przypadku zamiaru wstąpienia do służby wojskowej w państwie obcym, w porozumieniu z właściwym dowódcą okręgu korpusu.
Z brzmienia tego przepisu wynika, że w przypadku spełnienia jednej z dwóch przesłanek, tj. przyjęcia urzędu publicznego lub wstąpienia do służby wojskowej w państwie obcym nie uzyskawszy zgody właściwych władz, obywatel tracił obywatelstwo polskie z mocy samego prawa.
W oparciu o zgromadzony materiał dowodowy słusznie organ uznał, że skarżący wypełnił przesłanki tego artykułu, co spowodowało, że z mocy prawa utracił obywatelstwo polskie.
Skarżący przyjechał do Izraela w 1948 roku jako osoba posiadająca obywatelstwo polskie, które nabył przez urodzenie zgodnie z art. 4 pkt 1 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego. W dniu 6 października 1948 r. skarżący nabył obywatelstwo izraelskie, ale nie przestał być uważany za obywatela polskiego. W dniu 6 października 1948 r. Menahem S. miał 21 lat i zgodnie z obowiązującą wówczas ustawą z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. Nr 25, poz. 220 z późn. zm.), która obowiązywała do dnia 29 maja 1950 r., podlegał obowiązkowi czynnej służby wojskowej w Polsce. Zgodnie z tą ustawą obowiązkowi wojskowemu podlegali mężczyźni w wieku od 17 lat do końca roku kalendarzowego, w którym kończyli 60 lat.
Art. 11 pkt 1 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego stanowił, że utrata obywatelstwa polskiego następuje przez nabycie obcego obywatelstwa. Jednakże osoby, obowiązane do czynnej służby wojskowej, mogły nabyć obce obywatelstwo, dopiero po uzyskaniu zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego, zgodnie z obowiązującymi przepisami, w przeciwnym razie wobec Państwa Polskiego nie przestawały być uważane za obywateli polskich.
Tak więc w przypadku skarżącego, który podlegał powszechnemu obowiązkowi wojskowemu i nie uzyskał zwolnienia od tego obowiązku, fakt nabycia obywatelstwa izraelskiego w dniu 6 października 1948 r. nie spowodował utraty przez niego obywatelstwa polskiego.
Dopiero wstąpienie przez skarżącego do służby wojskowej w Armii Izraelskiej w dniu 17 października 1948 r. bez uzyskania zgody właściwych władz polskich, spowodowało zgodnie z art. 11 pkt 2 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego utratę przez Menahema S. obywatelstwa polskiego z mocy prawa.
Odnosząc się do argumentów przedstawionych przez skarżącego w skardze, Sąd pragnie podnieść, że nie są to argumenty natury prawnej.
Wprawdzie Sąd rozumie, że usprawiedliwiały one dokonywane wówczas przez skarżącego wybory, ale nie powodowały, że nie działały względem niego obowiązujące wówczas przepisy prawne z wszystkimi skutkami prawnymi z nich wynikającymi.
Skoro zaskarżona decyzja wydana została zgodnie z obowiązującymi przepisami, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, skargę na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.) oddalił jako nieuzasadnioną.
