Wyrok
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie
z dnia 12 stycznia 2006 r.
IV SA/Wa 494/05
UZASADNIENIE
Skład orzekający
Przewodniczący: Sędzia WSA Małgorzata Małaszewska-Litwiniec.
Sędziowie WSA: Alina Balicka (spr.), Wanda Zielińska-Baran.
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 stycznia 2006 r. sprawy ze skargi L. A. na decyzję Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców z dnia 2 września 2004 r. w przedmiocie poświadczenia utraty obywatelstwa polskiego
oddala skargę.
Uzasadnienie faktyczne
Zaskarżoną do sądu administracyjnego decyzją z dnia 2 września 2004 r. Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców, w wyniku rozpoznania odwołania L. A. od decyzji Wojewody Pomorskiego z dnia 23 stycznia 2004 r. poświadczającej utratę obywatelstwa polskiego przez L. A., utrzymał w mocy powyższą decyzję organu I instancji.
Z uzasadnienia decyzji Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców wynika, że L. A. wystąpiła do Wojewody pomorskiego z wnioskiem o stwierdzenie posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego.
Wojewoda Pomorski decyzją z dnia 23 stycznia 2004 r. stwierdził utratę obywatelstwa polskiego przez zainteresowaną. Od decyzji tej odwołanie złożyła L. A., wnosząc o jej uchylenie i wydanie potwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego. Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców stwierdził, że decyzja Wojewody Pomorskiego nie zawiera wszystkich istotnych elementów decyzji wymienionych w art. 107 k.p.a. tj. uzasadnienia, które powinno być sporządzone.
W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ orzekający podniósł, iż na podstawie art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim posiadanie i utratę obywatelstwa polskiego stwierdza wojewoda. Odmowa stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego lub stwierdzenie jego utraty następuje w drodze decyzji administracyjnej.
Ustalając stan faktyczny stwierdzono, iż L. A. urodziła się 2 lipca 1936 r. w G., jako L. S., córka A. i E. S. z domu B. W roku 1938 wraz z rodzicami wyjechała do Palestyny, gdzie 17 listopada 1940 r. jej ojciec nabył obywatelstwo palestyńskie. W 1948 r. wraz z powstaniem państwa Izrael ojciec jej nabył obywatelstwo izraelskie. Obecnie L. A. legitymuje się paszportem izraelskim.
Dla rozstrzygnięcia sprawy nabycia i utraty obywatelstwa polskiego miarodajne są przepisy obowiązujące w chwili zdarzenia lub czynności, na skutek, których nastąpiło nabycie lub utrata obywatelstwa z mocy prawa lub na podstawie decyzji właściwego organu. W sprawie niniejszej właściwe są przepisy ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. RP Nr 7, poz. 44).
Utratę obywatelstwa polskiego regulował art. 11 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego. Natomiast przepis art. 13 cyt. ustawy stanowił, że nadanie i utrata obywatelstwa polskiego - jeżeli inaczej nie zastrzegało postanowienie Ministra Spraw Wewnętrznych - rozciągało się na żonę nabywającego lub tracącego obywatelstwo polskie oraz na jego dzieci w wieku do 18 lat. Utrata obywatelstwa polskiego przez żonę i dzieci miała charakter pochodny tzn., że żona i dzieci nie musiały odpowiadać warunkom wymaganym przez poszczególne przepisy, ważne było, że spełniał je mąż lub ojciec.
Organ wywodzi, że dla ustalenia posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego przez wnioskodawczynię niezbędne jest ustalenie obywatelstwa jej ojca. Zgodnie, z art. 11 pkt 1 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego utrata obywatelstwa polskiego następuje przez nabycie obcego obywatelstwa. Jednakże osoby, obowiązane do czynnej służby wojskowej, mogły nabyć obywatelstwo obce dopiero po uzyskaniu zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego, zgodnie z obowiązującymi przepisami, w przeciwnym razie wobec Państwa Polskiego nie przestawały być uważane za obywateli polskich.
Kwestia, które osoby obowiązane były do czynnej służby wojskowej podlega ocenie na podstawie przepisów ustaw normujących wówczas sprawy powszechnego obowiązku wojskowego tj. - ustawy z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku służby wojskowej (Dz. U. Nr 61, poz. 609), która obowiązywała do dnia 1 września 1938 r. i zgodnie, z którą obowiązkowi wojskowemu podlegali mężczyźni w wieku od 17 lat do końca roku kalendarzowego, w którym kończyli 50 lat;
- ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. Nr 25, poz. 220 ze zm.), która obowiązywała do dnia 29 maja 1950 r. i zgodnie, z którą obowiązkowi wojskowemu podlegali mężczyźni w wieku od 17 lat do końca roku kalendarzowego, w którym kończyli 60 lat;
- ustawy z dnia 4 lutego 1950 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. Nr 6, poz., 46) która obowiązywała od dnia 29 maja 1950 r. i zgodnie, z którą obowiązkowi wojskowemu podlegali mężczyźni w wieku od 18 lat do 50 roku życia włącznie.
Organ ustalił, że ojciec wnioskodawczyni, A. S. w dacie nabycia obywatelstwa palestyńskiego tj. w dniu 17 listopada 1940 r. ukończył 45 lat i podlegał obowiązkowi wojskowemu. W tej sytuacji, zgodnie z art. 11 pkt 1 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego nie przestał być uważany wobec Państwa Polskiego za obywatela polskiego. W dniu 29 maja 1950 r., kiedy weszła w życie ustawa z dnia 4 lutego 1950 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, A. S. miał 55 lat i przestał podlegać obowiązkowi wojskowemu. Utracił, więc obywatelstwo polskie na podstawie art. 11 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego z dniem 29 maja 1950 r.
Ponieważ w dniu utraty obywatelstwa polskiego przez A. S., jego córka L. A. była małoletnia, to zgodnie z art. 13 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego utraciła obywatelstwo polskie wraz z ojcem w dniu 29 maja 1950 r.
Skargę na decyzję Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców z dnia 2 września 2004 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie złożyła L. A. W skardze podniosła, że zmiana przynależności państwowej jej rodziców, a co za tym idzie i jej nastąpiła w wyniku wpływu sil trzecich. Nikt z członków jej rodziny nigdy nie zrzekał się obywatelstwa polskiego.
Odpowiadając na skargę Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczas prezentowane stanowisko.
Uzasadnienie prawne
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z treścią art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) sady administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle § 2 powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Legitymuje to sądy administracyjne do dokonywania kontroli aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi.
Biorąc pod uwagę powyższe kryterium należy uznać, że skarga nie jest zasadna, albowiem zaskarżone rozstrzygnięcie nie narusza prawa.
Zgodnie z treścią art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim (Dz. U. z 2000 r. Nr 28, poz. 353 ze zm.) posiadanie i utratę obywatelstwa polskiego stwierdza wojewoda. Odmowa stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego lub jego utraty następuje w drodze decyzji administracyjnej. Stwierdzenie posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego następuje w formie decyzji o charakterze deklaratoryjnym, zwanej "poświadczeniem posiadania obywatelstwa polskiego" lub "poświadczeniem utraty obywatelstwa polskiego". W sytuacji, gdy organ w wyniku przeprowadzonego postępowania administracyjnego, ustali brak podstaw do stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego lub stwierdzenia jego utraty, o które strona wnosiła, to wydaje decyzję (negatywną) odmawiającą stwierdzenia posiadania obywatelstwa lub odmawiającą stwierdzenia jego utraty z podaniem w uzasadnieniu przyczyny.
Z treści wniosku z dnia 29 lipca 2003 r. skierowanego do Wojewody Pomorskiego wynika, że wnioskodawczyni wniosła alternatywnie o stwierdzenie posiadania bądź utraty przez nią obywatelstwa polskiego.
Podstawą materialnoprawną zaskarżonej decyzji jest art. 11 i 13 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 7, poz. 44 ze zm.) w wersji uwzględniającej zmiany art. 11 i 13 wynikające z rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 3 grudnia 1932 r. w sprawie zmiany ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. z 1932 r. Nr 109, poz. 896). Zgodnie z art. 11 pkt 1 powołanej ustawy, utrata obywatelstwa polskiego następuje przez nabycie obcego obywatelstwa. Jednocześnie artykuł ten stanowi, że osoby, obowiązane do czynnej służby wojskowej, nabyć mogą obywatelstwo obce nie inaczej, jak po uzyskaniu zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego, zgodnie z obowiązującymi przepisami, w przeciwnym razie wobec Państwa Polskiego nie przestaną być uważane za obywateli polskich. Natomiast art. 13 powołanej ustawy stanowi, że nabycie i utrata obywatelstwa polskiego, o ile inaczej nie zastrzeżono w akcie nadania lub w orzeczeniu o utracie obywatelstwa, rozciąga się na żonę nabywającego lub tracącego obywatelstwo polskie, tudzież na jego dzieci, w wieku do lat 18.
W stosunku do ojca skarżącej, A. S., nie było wydawane orzeczenie o utracie obywatelstwa polskiego. W tej sytuacji, na podstawie art. 13 ustawy o obywatelstwie Państwa Polskiego z dnia 20 stycznia 1920 r., utrata obywatelstwa polskiego przez A. S., z mocy prawa rozciągała się na jego żonę i małoletnie dzieci.
W tej sytuacji słusznie podniesiono w zaskarżonej decyzji, że utrata obywatelstwa polskiego przez żonę i dzieci miała charakter pochodny tzn., że żona i dzieci nie musiały odpowiadać warunkom wymaganym przez poszczególne przepisy, ważne było, że spełniał je mąż lub ojciec.
Ponieważ skutek prawny w postaci utraty obywatelstwa polskiego przez A. S., z mocy prawa rozciągał się na jego małoletnie dzieci, niezbędne jest ustalenie jego obywatelstwa.
Bezsporne jest, że A. S. miał obywatelstwo polskie, w dniu 17 listopada 1940 r. uzyskał obywatelstwo palestyńskie, a w 1948 r. uzyskał obywatelstwo izraelskie. Nigdy nie występował do właściwych władz polskich o uzyskanie zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego, ani takiej zgody w inny sposób nie uzyskał. A. S. urodził się w 1895 r.
A. S. nabywając obywatelstwo palestyńskie w 1940 r. miał 45 lat i zgodnie z art. 88 ustawy z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, nie mając ukończonych 50 lat podlegał powszechnemu obowiązkowi wojskowemu. Nie mając zwolnienia od tego obowiązku, mimo nabycia obcego obywatelstwa, nadal wobec Państwa Polskiego uważany był za obywatela polskiego.
Nabywając obywatelstwo izraelskie w 1948 r., A. S. miał 53 lata, i zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, nie mając ukończonych 60 lat podlegał powszechnemu obowiązkowi wojskowemu. Nie mając zwolnienia od tego obowiązku, mimo nabycia obywatelstwa izraelskiego, nadal zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego uważany był za obywatela polskiego.
W dniu 29 maja 1950 r. weszła w życie ustawa z dnia 4 lutego 1950 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, która w art. 9 ust. 1 stanowiła, że powszechnemu obowiązkowi wojskowemu podlegają mężczyźni - obywatele polscy - w wieku od 18 do 50 lat życia włącznie.
W dniu wejścia w życie ww. ustawy A. S. miał 55 lat i nie podlegał już powszechnemu obowiązkowi wojskowemu. W tej sytuacji, mając nabyte od 1948 r. obywatelstwo izraelskie, na podstawie art. 11 pkt 1 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego z mocy prawa z dniem 29 maja 1950 r. A. S. utracił obywatelstwo polskie.
L. A. na podstawie art. 5 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego miała obywatelstwo swojego ojca tj. obywatelstwo polskie. Skarżąca w dniu 29 maja 1950 r. miała ukończone 13 lat i na podstawie art. 13 ww. ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. skutek prawny w postaci utraty obywatelstwa polskiego przez jej ojca A. S. z mocy prawa został rozciągnięty również na jego małoletnią córkę tj. skarżącą.
Sąd pragnie również podnieść, że argumenty przedstawione w skardze przez skarżącą, nie są argumentami natury prawnej. Słusznie zauważa skarżąca, że usprawiedliwiały one dokonywane przez jej rodziców wybory, ale nie powodowały, że nie działały względem nich obowiązujące wówczas przepisy prawne z wszystkimi skutkami prawnymi z nich wynikającymi.
Skoro zaskarżona decyzja wydana została zgodnie z obowiązującymi przepisami, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, skargę na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) oddalił jako nieuzasadnioną.
